สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย

การศึกษาเปรียบเทียบองค์ประกอบของแนวคิดในการจำแนกประเภททางสถาปัตยกรรม: กรณีศึกษาแนวคิดของคัตรแมร์ เดอ ควินซี, ฌาค-นิโคลาส์-ลุยส์-ดูรองด์ และก็อตฟรีด เซมเปอร์ ในช่วงยุคเรืองปัญญา

กนกวรรณ พิภักดิ์สมุทร — 2025-09-01

ในการศึกษาสถาปัตยกรรมตะวันตก การจำแนกประเภททางสถาปัตยกรรม (Typology) เป็นส่วนสนับสนุนทางเทคนิคที่สำคัญในการทำความเข้าใจการจัดหมวดหมู่รูปแบบทางสถาปัตยกรรม เป็นกรอบความเข้าใจในหลักการทั่วไปที่มีส่วนช่วยในการอธิบายและวิจารณ์งานที่ถูกสร้างขึ้น และทำให้กระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรมสอดรับกับบริบทความเปลี่ยนแปลงได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแนวคิดของการจำแนกประเภท มีความเปลี่ยนแปลงและวิวัฒนาการไปตามกาลเวลา เกิดการปรับปรุงหลักการและเรียบเรียงเกณฑ์การพิจารณาให้เท่าทันกับความเปลี่ยนแปลงของกระบวนการออกแบบทางสถาปัตยกรรมในแต่ละช่วงเวลา ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงในปรัชญาการออกแบบที่พยายามจะตอบสนองต่อความต้องการที่เปลี่ยนไปของบริบททางสังคม

บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อเข้าใจองค์ประกอบของการเกิดแนวคิดในการจำแนกประเภททางสถาปัตยกรรมผ่านการศึกษาพัฒนาการของการจัดประเภทที่เกิดขึ้นจากศาสตร์อื่น ๆ จนเกิดการประยุกต์กับการศึกษาสถาปัตยกรรมในยุคเรืองปัญญา โดยตัวแทนที่นำมาศึกษาแนวคิดในการจำแนกประเภททางสถาปัตยกรรมเป็นนักคิดและสถาปนิกสำคัญ 3 ท่าน คือ คัตรแมร์ เดอ ควินซี (Antoine-Chrysostome Quatremere de Quincy) ฌาค นิโคลาส์ ลุยส์ ดูรองด์ (Jacques Nicolas Louis Durand) และก็อตฟรีด เซมเปอร์ (Gottfried Semper) ผลที่ได้รับจากการศึกษาพบว่า องค์ประกอบของการแนวคิดในการจำแนกประเภทแบ่งออกเป็น 2 องค์ประกอบ คือ นามธรรมและกายภาพ ซึ่งสามารถใช้เป็นฐานทางวิชาการในการศึกษาสถาปัตยกรรมที่มีความซับซ้อนทางบริบท เช่น ช่วงหลังสมัยใหม่ และสถาปัตยกรรมในปัจจุบัน รวมถึงเป็นฐานในการวิเคราะห์เชิงคุณค่าเพื่อการอนุรักษ์

แนวทางการสร้างสรรค์ภูมิสัญลักษณ์ตามแนวทางการสร้างสรรค์ภาพลักษณ์ชุมชนพื้นที่ตำบลดอนแก้ว อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

พรพิมล บาลี — 2025-11-13

แนวทางการสร้างสรรค์ภูมิสัญลักษณ์เพื่อส่งเสริมภาพลักษณ์ชุมชนพื้นที่ตำบลดอนแก้ว อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาอัตลักษณ์ส่งเสริมภาพลักษณ์ในการจัดการเศรษฐกิจฐานวัฒนธรรมชุมชนอย่างยั่งยืน (2) เพื่อหาแนวทางการสร้างสรรค์ภาพลักษณ์ในการจัดการเศรษฐกิจฐานวัฒนธรรมชุมชนอย่างยั่งยืน และ(3) เพื่อสร้างต้นแบบภูมิสัญลักษณ์ตามแนวทางการสร้างสรรค์ภาพลักษณ์ในการจัดการเศรษฐกิจฐานวัฒนธรรมชุมชนอย่างยั่งยืนของตำบลดอนแก้ว อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งผลวิเคราะห์ การเก็บแบบสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตบันทึกภาพลงพื้นที่จริง รวมถึงการทบทวนวรรณกรรม งานวิจัยที่เกี่ยวข้องสามารถถอดข้อมูลท้องถิ่นทางด้าน (1) สภาพแวดล้อม ได้แก่ ภูมิศาสตร์ คือ ดอนลุ่มแม่น้ำ ปลูกผัก ทำไร่ และความอุดมสมบูรณ์ ประวัติศาสตร์ คือ เรื่องเล่าที่มาชื่อชุมชน “ดอนแก้ว” และ วัดพระนอนขอนม่วง (2) สังคม ได้แก่ วิถีชีวิต (ความเป็นอยู่) คือ อัธยาศัยดี/ยิ้มแย้มทำมาหากินแบบพึ่งพาตนเอง กินอยู่พอเพียง และหาปลาริมแม่น้ำปิง โดบสามารถสรุปแนวความคิด เพื่อสร้างต้นแบบภูมิสัญลักษณ์ตามการประเมินแบบร่าง พบว่า ผลประเมินคะแนนสูงสุดของรูปแบบร่าง ได้แก่ แนวคิดที่ 3 “DONKAEW” มีสุข แบบร่างที่ 2 มีค่าเฉลี่ยรวมระดับดีมาก ( = 4.63, SD = 0.46) และได้นำแนวคิดที่ 1 “อยู่ดี กินดี มีสุข” แบบร่างที่ 3 มีค่าเฉลี่ยรวมระดับดีมาก ( = 4.53, SD = 0.50) ลำดับรองมาใช้ร่วม หลังจากนั้นได้มีการพัฒนาแบบและประเมินแบบร่าง (พัฒนา) จำนวน 3 แบบ อีกครั้งจากกลุ่มผู้เชี่ยวชาญและกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย พบว่า แบบร่าง (พัฒนา) ที่ 2 มีค่าเฉลี่ยความพึงพอใจในระดับดีมาก ( = 4.60, SD = 0.46) มีคะแนนความพึงพอใจมากที่สุด ซึ่งจากการสร้างภูมิสัญลักษณ์และเก็บแบบสอบถามความพึงพอใจจากกลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มตัวอย่างผู้ร่วมประชุมสรุปผลจำนวน 8 ท่าน และกลุ่มตัวอย่างผู้บริโภคประชาชนทั่วไปและนักท่องเที่ยวชาวไทยในบริเวณพื้นที่ติดตั้งภูมิสัญลักษณ์ (ลาน Smart Farming สวนเกษตรอิ่มสุขตำบลดอนแก้ว หมู่ 7 บ้านสันเหมือง) จำนวน 75 ท่าน รวมทั้งสิ้นจำนวน 83 ท่าน พบว่า ค่าเฉลี่ยพึงพอใจทั้งหมดอยู่ในระดับดีมาก (= 4.63, SD = 0.51)

การออกแบบเซรามิกสำหรับบรรจุน้ำหอมกระจายกลิ่นแรงบันดาลใจจากสัตว์หิมพานต์

สุภาพร อรรถโกมล — 2025-11-14

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณสมบัติของเซรามิกพรุนและการประยุกต์ใช้ในการออกแบบผลิตภัณฑ์
ที่สามารถดูดซึมน้ำและกระจายกลิ่น โดยได้แรงบันดาลใจจากสัตว์หิมพานต์ ซึ่งมีความเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมไทยและความเชื่อเรื่องความเป็นมงคล การวิจัยเชิงคุณภาพและการทดลอง โดยเริ่มจากการรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ผลิตภัณฑ์กระจายกลิ่นในตลาด ศึกษาคุณลักษณะสัตว์หิมพานต์ 7 ชนิด ได้แก่ กิเลนไทย ไกรสรราชสีห์ คชสีห์ ครุฑ พญานาค วารรีกุญชร และหงส์ ในด้านความหมายและความเชื่อ จากนั้นทำการทดลองเนื้อดินเซรามิกโดยใช้ดินสโตนแวร์ผสมกับสารเพิ่มความพรุน 2 ชนิด คือ แคลเซียมคาร์บอเนตและโดโลไมต์ ในอัตราส่วนต่าง ๆ (90:10, 80:20, 70:30) เผาที่อุณหภูมิ 1,200 องศาเซลเซียส และทดสอบคุณสมบัติการดูดซึมน้ำและการกระจายกลิ่นเป็นระยะเวลา 4 สัปดาห์ ทำการออกแบบและพัฒนาต้นแบบผลิตภัณฑ์ โดยใช้แนวคิดการออกแบบเชิงวัฒนธรรมและการออกแบบตัวละคร ผลการวิจัย ผลิตภัณฑ์กระจายกลิ่นในตลาดปัจจุบันมีหลากหลายรูปแบบ ซึ่งผลิตภัณฑ์เซรามิกกระจายกลิ่นมีข้อได้เปรียบในการออกแบบรูปทรงที่หลากหลายและมีคุณสมบัติการซึมผ่านที่ดี การทดลองเนื้อดิน สูตรที่มีดินสโตนแวร์ 70% และโดโลไมต์ 30% มีคุณสมบัติเหมาะสมที่สุดสำหรับการกระจายกลิ่น โดยมีอัตราการดูดซึมน้ำที่ 7.6% และสามารถคงความชุ่มชื้นและกระจายกลิ่นได้นานถึง 4 สัปดาห์ ซึ่งดีกว่าสูตรที่ผสมแคลเซียมคาร์บอเนตที่มีการดูดซึมสูงแต่ระเหยเร็วเกินไป การออกแบบผลิตภัณฑ์ได้พัฒนาคาแรคเตอร์สัตว์หิมพานต์แนวการ์ตูน ที่มีสัดส่วนไม่สมจริง
แต่ยังคงเอกลักษณ์ของสัตว์แต่ละชนิด ออกแบบฐานให้สามารถบรรจุน้ำหอมและเชื่อมต่อกันได้ สะท้อนถิ่นที่อยู่ของสัตว์แต่ละประเภท (บก น้ำ อากาศ) โดยคำนึงถึงความสวยงาม ความเป็นมงคล และการใช้งานจริงในการตกแต่งบ้าน ผลิตภัณฑ์ที่ได้มีความเชื่อมโยงกับวัฒนธรรมไทย สร้างมูลค่าเพิ่มเชิงศิลปะและวัฒนธรรม และสามารถใช้งานได้ตามวัตถุประสงค์ มีศักยภาพในการต่อยอดเพื่อผลิตเชิงพาณิชย์ในกลุ่มผลิตภัณฑ์ที่ใช้ประโยชน์จากคุณสมบัติการดูดซึมและกระจายกลิ่นของเซรามิกพรุนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แนวทางการเลือกที่ตั้งและออกแบบพื้นที่การเรียนรู้แบบใช้พิพิธภัณฑ์เป็นฐาน กรณีศึกษา ย่านพิพิธภัณฑ์นวัตกรรมการเกษตรมหาวิทยาลัยแม่โจ้

พิชญาภา ธัมมิกะกุล — 2025-11-14

มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ถือเป็นมหาวิทยาลัยแห่งชีวิตที่มุ่งเน้นการเรียนรู้ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของสังคมและประเทศชาติ ได้ดำเนินงานร่วมกับ อพ.สธ. มหาวิทยาลัยแม่โจ้ เพื่อเป็นศูนย์กลางข้อมูลและการกระจายองค์ความรู้ด้านการเกษตรของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ สู่ชุมชน ผ่านการนำเสนอ “ฐานการเรียนรู้ย่านพิพิธภัณฑ์นวัตกรรมการเกษตรมหาวิทยาลัยแม่โจ้” โดยได้นำแนวทางการออกแบบพื้นที่การเรียนรู้แบบใช้พิพิธภัณฑ์เป็นฐาน การวิจัยในครั้งนี้ใช้วิธีวิจัยเชิงออกแบบ สำรวจกายภาพพื้นที่ในมหาวิทยาลัย และสังเคราะห์ข้อมูล เพื่อใช้เป็นหลักเกณฑ์ในการคัดเลือกพื้นที่ที่เหมาะสมโดยใช้พิพิธภัณฑ์เป็นฐานให้มีความสอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้งาน บริบท และกำหนดรูปแบบกิจกรรมภายในพื้นที่

ผลการวิจัยสรุปว่าการพิจารณาที่ตั้งโครงการขั้นปฐมภูมิ คือคัดเลือกองค์ความรู้ความเป็นเลิศตามยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัย 5 ด้าน เชื่อมโยงกับองค์ความรู้ของมหาวิทยาลัยในระดับคณะ ขั้นทุติยภูมิพิจารณาความสัมพันธ์ของพื้นที่เชิงกายภาพ ความเหมาะสมของตำแหน่งที่ตั้งในลักษณะการกระจายตัวของย่านพิพิธภัณฑ์ โดยทางมหาวิทยาลัยได้กำหนดพื้นที่ฐานการเรียนรู้ไว้ดังนี้ 1) พื้นที่เรือนธรรม 2) สวนสัก 3) อาคารแผ่พืช 4) สนามวังซ้าย นอกจากนั้นทางผู้วิจัยได้วิเคราะห์ศักยภาพและคัดเลือกพื้นที่เพิ่มเติมได้แก่ 5) ที่ว่างหน้าอาคารเรียนคณะเทคโนโลยีการประมง 6) แปลงเกษตรทฤษฎีใหม่ 7) อาคารเก่าฐานเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ เพื่อสร้างเครือข่ายการกระจายพื้นที่ กระจายฐานองค์ความรู้ความเป็นเลิศตามยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัย 5 ด้าน และครอบคลุมทั้งมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ขั้นตติยภูมิพิจารณาขอบเขตพื้นที่ และกิจกรรมที่เหมาะสมของฐานการเรียนรู้ เพื่อสรุปเป็นข้อเสนอแนะแนวทางการออกแบบพื้นที่การเรียนรู้แบบใช้พิพิธภัณฑ์เป็นฐาน กรณีศึกษา ย่านพิพิธภัณฑ์นวัตกรรมการเกษตรมหาวิทยาลัยแม่โจ้ต่อไป

อิทธิพลของสัณฐานวิทยาของเมืองต่อการสะสมของ PM2.5 ที่ระดับทางเท้า: กรณีศึกษาสยามสแควร์ กรุงเทพมหานคร

รัชชานนท์ ธีรประเวศน์กุล — 2025-11-14

การศึกษานี้มุ่งเน้นวิเคราะห์อิทธิพลของสัณฐานวิทยาของเมืองที่มีผลต่อความเร็วลมภายนอกอาคารและการสะสมของมลพิษทางอากาศที่ระดับทางเท้าในพื้นที่ที่มีความหนาแน่นของการใช้ประโยชน์ที่ดินสูง เพื่อหาแนวทางในการออกแบบและวางผังอาคารที่สามารถเพิ่มการระบายอากาศและลดการสะสมของมลพิษ โดยใช้กรอบแนวความคิดการทดลองวางผังอาคารในพื้นที่กรณีศึกษา ได้แก่ หุบเขาถนนพระราม 1 และพื้นที่สยามสแควร์ ในเขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร ภายใต้แนวคิดเมืองที่เติบโตเต็มที่ และใช้การจำลองพลศาสตร์ของไหลภายนอก (External CFD) ของโปรแกรม DesignBuilder เวอร์ชัน 6.1.0.6 เพื่อประเมินความเร็วลมภายนอกอาคารเปรียบเทียบกับความเร็วลมเป้าหมายที่สามารถลดการสะสมของฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) โดยอ้างอิงข้อมูลความเร็วลม
รายชั่วโมงเฉลี่ยคาบ 10 ปี (พ.ศ. 2553-2562) และทิศทางลมหลักของสถานีตรวจวัดอากาศกรุงเทพมหานคร
โดยความเร็วลมตั้งต้นที่ระดับความสูง 10 เมตรเหนือพื้นดินเป็น 1 เมตรต่อวินาที และทิศทางลมหลักของพื้นที่ศึกษา 2 ทิศทาง ได้แก่ ลมจากทิศใต้และทิศตะวันตก ทำการศึกษาใน 3 ประเด็น ได้แก่ 1) ศึกษาอิทธิพลของรูปทรงอาคาร (Building shape) 3 แบบ ได้แก่ สี่เหลี่ยม วงรี และสามเหลี่ยม โดยกำหนด BCR เป็น 35-36% (ค่าต่ำสุดที่เป็นไปได้)
2) ศึกษาอิทธิพลของ BCR สามระดับ ได้แก่ 35-36%, 50% และ 70% โดยใช้ผังอาคารสี่เหลี่ยม และ 3) ศึกษาอิทธิพลของตำแหน่งพื้นที่ว่างระดับพื้นดิน 5 รูปแบบ โดยใช้ผังอาคารสี่เหลี่ยมและ BCR 50%

ผลการศึกษาพบว่า 1) รูปทรงอาคารมีอิทธิพลต่อการไหลเวียนของอากาศในกรณีศึกษาพื้นที่หุบเขาถนนบริเวณสยามสแควร์เพียงเล็กน้อย โดยผังอาคารสี่เหลี่ยมมีร้อยละของพื้นที่ความเร็วลมเป้าหมายสูงที่สุด รองลงมาคือ ผังอาคารวงรี และผังอาคารสามเหลี่ยม ตามลำดับ 2) BCR มีอิทธิพลชัดเจน พบว่า BCR ที่ต่ำสุด (35-36%) มีร้อยละของพื้นที่ความเร็วลมเป้าหมายสูงที่สุด ในขณะที่ BCR สูงขึ้น (50-70%) ไม่สามารถช่วยลดการสะสมของ PM2.5 ได้ภายใต้เงื่อนไขลมตั้งต้นของการศึกษา 3) ตำแหน่งของพื้นที่ว่างระดับพื้นดินมีอิทธิพลเพียงเล็กน้อย โดยการวางพื้นที่ว่างให้อยู่ด้านใดด้านหนึ่งของอาคารส่งผลให้การไหลเวียนอากาศในกรณีศึกษาพื้นที่หุบเขาถนนบริเวณสยามสแควร์ดีกว่าการวางพื้นที่ว่างรอบด้าน และการสลับตำแหน่งพื้นที่ว่างไม่สามารถช่วยลดการสะสมของฝุ่นละอองได้ นอกจากนี้ยังพบว่า อัตราส่วนของหุบเขาถนนเฉลี่ย (H/W) หรือความสูงของอาคารต่อความกว้างของถนนในกรณีศึกษาพื้นที่หุบเขาถนนบริเวณสยามสแควร์ มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับการไหลเวียนของอากาศ กล่าวคือ เมื่ออาคารมีความสูงมากกว่าความกว้างของถนนจนทำให้อัตราส่วน H/W สูงขึ้น จะช่วยส่งเสริมการไหลเวียนของอากาศภายในหุบเขาถนน และลดการสะสมของ PM2.5 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในทางกลับกัน อัตราส่วนความยาวต่อความกว้างของอาคารเฉลี่ย (L/W) มีความสัมพันธ์เชิงลบกับการไหลเวียนของอากาศ กล่าวคือ เมื่ออาคารมีความยาวมากกว่าความกว้างจนทำให้อัตราส่วน L/W สูงขึ้น จะส่งผลให้การไหลเวียนของอากาศลดลง และอาจเพิ่มการสะสมของ PM2.5 ได้ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่าปัจจัยทางสัณฐานวิทยาของเมืองเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการไหลเวียนของอากาศและการสะสมของ PM2.5 ในกรณีศึกษาพื้นที่หุบเขาถนนบริเวณสยามสแควร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของกรุงเทพมหานครซึ่งมีความเร็วลมตั้งต้นในระดับต่ำเกือบตลอดทั้งปี การออกแบบวางผังอาคารและพื้นที่ว่างในเมืองที่เหมาะสมจึงเป็นแนวทางหนึ่งที่ช่วยส่งเสริมให้สภาพแวดล้อมเมืองดีขึ้นได้

ปัญหาความขัดแย้งด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเล ในประเทศไทย: ต้นตอของการต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งการถือครองที่ดินตามจารีต

วิชชากร พรกำเหนิดทรัพย์ — 2025-11-14

ปัญหาความขัดแย้งด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน เป็นหนึ่งในปัญหาที่สำคัญของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทย
โดยบทความนี้มุ่งอธิบายและเปรียบเทียบปรากฏการณ์ ตลอดจน เสนอแนะแนวทางการแก้ไขปัญหาความขัดแย้งด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทยจำนวน 46 ชุมชน ซึ่งผู้วิจัยได้ใช้วิธีวิเคราะห์ข้อมูล
เชิงคุณภาพ (qualitative research) โดยใช้วิธีการศึกษา 2 รูปแบบ คือ การสัมภาษณ์ (interview) และการวิเคราะห์เอกสาร (documentary research) โดยข้อมูลที่รวบรวมได้จะถูกนำไปวิเคราะห์ใน 2 รูปแบบ คือ การวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) และการวิจัยเชิงเปรียบเทียบ (comparative research) ทั้งนี้ ผลการศึกษา พบว่า ต้นตอของปัญหาความขัดแย้งด้านการใช้ประโยชน์ที่ดินของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทยแบ่งออกเป็น 4 ประเด็น คือ
1) การออกเอกสารสิทธิถือครองที่ดิน 2) การประกาศเขตพื้นที่อนุรักษ์เพื่อการคุ้มครองทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 3) การเข้ามาของนโยบายส่งเสริมการท่องเที่ยว และ 4) การเกิดเหตุการณ์ธรณีพิบัติภัย (สึนามิ) โดยเมื่อพิจารณาการใช้ประโยชน์ที่ดินตามผังเมืองรวม พบว่า ปัญหาความขัดแย้งส่วนใหญ่ร้อยละ 62.50 อยู่ในที่ดินประเภทอนุรักษ์ป่าไม้ รองลงมา คือ ที่ดินประเภทอนุรักษ์สภาพแวดล้อมเพื่อการท่องเที่ยว (ร้อยละ 12.50) และที่ดินประเภทที่อยู่อาศัยหนาแน่นน้อย (ร้อยละ 8.93) โดยคู่ขัดแย้งของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเล คือ รัฐ (ร้อยละ 56.79) รองลงมา คือ เอกชน (ร้อยละ 41.98) และวัด (ร้อยละ 1.23) ซึ่งปัญหาและการแสดงออกของความขัดแย้ง สามารถจำแนกออกเป็น 3 พื้นที่ คือ พื้นที่ทำกิน พื้นที่อยู่อาศัย และสุสานและพื้นที่จิตวิญญาณ เมื่อพิจารณาถึงระดับการมีส่วนร่วม พบว่า ชุมชนชาวเลในประเทศไทยส่วนใหญ่มีระดับการมีส่วนร่วมอยู่ในระดับของการปลอบใจหรือการร่วมแสดงความคิดเห็น (placation) โดยพบได้ทั้งสิ้นจำนวน 32 ชุมชน และระดับความร่วมมือหรือการเข้าร่วมเป็นที่ปรึกษา/เจรจาต่อรอง (partnership) โดยพบได้ทั้งสิ้น 14 ชุมชน นอกจากนี้ ผู้วิจัยได้เสนอแนวทางการต่อสู้เพื่อให้ได้มาซึ่งการถือครองที่ดินตามจารีตโดยถอดกระบวนการจากแนวทางการต่อสู้ของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทยซึ่งสรุปได้ว่าเป็นการใช้เครื่องมือ 3 ส่วนประกอบกัน คือ ต้นทุนทางสังคม ต้นทุนทางการเมือง และการสร้างบทบาทและตัวตนของกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลในประเทศไทยเพื่อการสร้างเครือข่าย การสร้างความชอบธรรม และการเพิ่มอำนาจต่อรองเพื่อให้ได้มาซึ่งการถือครองที่ดินตามจารีต

การวิเคราะห์โครงข่ายสัณฐานเมือง เพื่อเชื่อมต่อปฏิสัมพันธ์เชิงพื้นที่การเรียนรู้เวียงเจ็ดลิน

ภู สัมปุรณะพันธ์ — 2025-11-14

เวียงเจ็ดลินเป็น 1 ใน 6 เวียงสำคัญของเชียงใหม่ในอดีต ลักษณะสัณฐานของเมืองเป็นวงกลมที่ยังปรากฎ
ให้เห็นอยู่ปัจจุบัน และเป็นพื้นที่เรียนรู้ระบบนิเวศธรรมชาติบริเวณเชิงดอยสุเทพที่ผสมผสานระหว่างพื้นที่อยู่อาศัยของผู้คนได้ดี แต่ไม่เป็นที่รู้จักในนามเวียงเจ็ดลินมากนักอีกทั้งพื้นที่บางส่วนเป็นพื้นที่รกร้าง และไม่ปลอดภัยในเวลากลางคืน การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการสำรวจการพัฒนาเส้นทางและพื้นที่การเรียนรู้เวียงเจ็ดลิน โดยการวิเคราะห์ลักษณะเชิงพื้นที่ จากข้อมูลและเอกสารที่เกี่ยวข้อง การสำรวจภาคสนาม การสังเกตโดยตรง ร่วมกับการวิเคราะห์ผ่านชุดโปรแกรมสเปซซินแทกซ์ เพื่อประเมินโครงสร้างทางกายภาพและปัจจัยเชิงสังคมมีอิทธิพลต่อการเข้าถึงและการเชื่อมต่อภายในพื้น ผลการศึกษาพบพื้นที่ทุนวัฒนธรรมของเวียงเจ็ดลินจำนวน 8 จุด สำคัญทางประวัติศาสตร์ และเผยให้เห็นว่าพื้นที่การเข้าถึงในระดับต่าง ๆ มีความเกี่ยวข้องกับการสร้างปฏิสัมพันธ์ของชุมชน และศูนย์กลางกิจกรรมเมือง โดยมีค่าเฉลี่ยการเข้าถึงระดับเมือง 0.516202 และระดับย่าน 1.37812 ตามลำดับ กล่าวคือ พื้นที่ที่เข้าถึงได้ง่ายมีความสอดคล้องกับการใช้พื้นที่ชุมนุมและปฏิสัมพันธ์ร่วมกันได้ ซึ่งบ่งชี้ถึงความสำคัญในการสนับสนุนการบูรณาการพัฒนาสภาพแวดล้อมเชิงกายภาพที่ส่งผลต่อการเชื่อมต่อ และเน้นย้ำถึงบทบาทของพื้นที่เหล่านี้ในการส่งเสริมปฏิสัมพันธ์ของผู้คนทั้งในระดับเมือง และระดับชุมชนภายใต้แนวคิดเมืองแห่งการเรียนรู้ได้ในอนาคต กล่วงคือพื้นที่มีศักยภาพที่ส่งผลต่อการเป็นจุดศูนย์กลางหลักสำหรับการมีส่วนร่วมของผู้คน และมีศักยภาพระดับรองลงมา
ซึ่งมีความเฉพาะต่อการเข้าถึงพื้นที่ภายในชุมชนย่านเวียงเจ็ดลิน โดยพื้นที่เหล่านี้มีลักษณะเด่น คือ การเข้าถึงและ
การเชื่อมต่อที่สูง อันนำมาสู่การสร้างการรับรู้พื้นที่เพื่อการเรียนรู้ สันทนาการ และการอนุรักษ์สภาพแวดล้อมทางประวัติศาสตร์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ สอดคล้องกับแนวคิดการพัฒนาเมืองแห่งการเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เหมาะสม และปลอดภัยต่อผู้ใช้งาน ถึงแม้ว่าการบูรณาการชุดโปรแกรมสเปซซินแทกซ์ จะเป็นเครื่องมือที่สามารถแสดงข้อมูลโครงข่ายเชิงกายภาพที่มีและกำหนดทิศทางการออกแบบเส้นทางการเข้าถึงและพื้นที่เชื่อมต่อการเรียนรู้ได้เบื้องต้นได้ แต่การพัฒนาและออกแบบพื้นที่การเรียนรู้นั้นยังจำเป็นต้องอาศัยการวางแผนเชิงกลยุทธ์ และการมีส่วนร่วมของ
ทุกภาคส่วน เพื่อรองรับความต้องการในอนาคตผสมผสานการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์กับการพัฒนาเมืองสมัยใหม่
อย่างเป็นองค์รวมต่อไป