พุทธมัคค์ https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm <p><strong>วารสารพุทธมัคค์</strong> เป็นวารสารสาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ รับตีพิมพ์เผยแพร่บทความในด้านมนุษยศาสตร์และสังคมโดยเน้นด้านานพระพุทธศาสนาและปรัชญา สหวิทยาการด้านการศึกษา และสหวิทยาการด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์</p> ศูนย์วิจัยธรรมศึกษาสำนักเรียนวัดอาวุธวิกสิตาราม : Research Center for Dhammasuksaphrapariyattidhamma of Watawutvikasitaram th-TH พุทธมัคค์ 3027-8465 ศึกษาวิเคราะห์จริยศาสตร์ตามแนวปรัชญากรณียธรรมกับอันตวิทยา : กรณีเหตุการณ์ญาติของผู้ป่วยมะเร็งร้องขอคุณหมอว่าอย่าบอกความจริง เพราะคนไข้เป็นคนวิตกกังวลมาก หมอควรทำอย่างไร? https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm/article/view/278306 <p> การดำเนินชีวิตประจำวันของมนุษย์ต้องเผชิญกับปัญหาทางจริยศาสตร์อยู่เสมอ โดยเฉพาะในสถานการณ์ที่ซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับบทบาท ความสัมพันธ์ และผลกระทบจากการตัดสินใจ ตัวอย่างเช่น กรณีที่ญาติของผู้ป่วยมะเร็งร้องขอแพทย์ไม่ให้เปิดเผยความจริงแก่ผู้ป่วยที่มีภาวะวิตกกังวลสูง บทความนี้ศึกษากรอบแนวคิดของจริยศาสตร์สองสำนักหลัก ได้แก่ กรณียธรรม (deontology) และอันตวิทยา (consequentialism) เพื่อวิเคราะห์การตัดสินใจในสถานการณ์ดังกล่าว ผลการศึกษาพบว่า สำนักกรณียธรรมให้คุณค่ากับการกระทำที่ถูกต้องโดยไม่คำนึงถึงผลลัพธ์ เช่น การพูดความจริงถือเป็นสิ่งดีแม้ก่อให้เกิดผลเสีย ในขณะที่สำนักอันตวิทยาเน้นผลลัพธ์เป็นเกณฑ์ตัดสินความดี เช่น การไม่พูดความจริงอาจถือเป็นสิ่งดีหากช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น การเปรียบเทียบแนวคิดทั้งสองช่วยให้เข้าใจการตัดสินใจเชิงจริยธรรมได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น และส่งเสริมการพิจารณาคุณค่าทางจริยศาสตร์อย่างรอบด้าน</p> พระมหาจักรธร อตฺถธโร ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พุทธมัคค์ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2025-05-27 2025-05-27 10 1 39 45 ศึกษาวิเคราะห์แนวคิดทางปรัชญาการศึกษาที่สำคัญของท่านพุทธทาสภิกขุและสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm/article/view/278308 <p>บทความนี้มุ่งศึกษาวิเคราะห์แนวคิดทางปรัชญาการศึกษาที่สำคัญของท่านพุทธทาสภิกขุและสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) ซึ่งเป็นพระเถรานุเถระผู้มีบทบาทสำคัญในการเสนอแนวทางการศึกษาที่สอดคล้องกับหลักธรรมในพระพุทธศาสนา ผลการศึกษาพบว่า แม้ทั้งสองท่านจะมีความแตกต่างกันในด้านประเด็น แนวทาง และภาษาที่ใช้ในการนำเสนอแนวคิดทางการศึกษา แต่ทั้งสองล้วนเน้นย้ำคุณค่าของศีลธรรมและจริยธรรมเป็นหลักสำคัญร่วมกัน โดยชี้ให้เห็นถึงวิกฤตของระบบการศึกษาไทยที่ละเลยการปลูกฝังคุณธรรม และมุ่งเน้นเฉพาะการแข่งขันและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีตามแนวทางแบบตะวันตก อันอาจนำไปสู่ปัญหาทางสังคมในระยะยาว ทั้งพุทธทาสภิกขุและสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เสนอว่า การศึกษาควรเป็นเครื่องมือในการพัฒนาจิตใจและแก้ไขปัญหาสังคมอย่างยั่งยืน มากกว่าการมุ่งเอาตัวรอดในระบบเศรษฐกิจและสังคมสมัยใหม่</p> สุขวสา ชิตะปัญญา ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พุทธมัคค์ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2025-05-27 2025-05-27 10 1 1 18 ศึกษาวิเคราะห์หลักปรัชญาที่เป็นพื้นฐานของการศึกษา https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm/article/view/278310 <p>ปรัชญาการศึกษาเป็นองค์ประกอบสำคัญที่มีบทบาทโดยตรงต่อการจัดการศึกษา โดยเฉพาะปรัชญาที่เกี่ยวข้องกับการศึกษานั้น หมายถึงอุดมคติและอุดมการณ์ขั้นพื้นฐานที่ใช้เป็นหลักในการกำหนดทิศทาง แนวทางและเป้าหมายของการจัดการศึกษา รวมถึงกระบวนการเรียนการสอนทั้งหมด ด้วยเหตุนี้ พื้นฐานทางปรัชญาการศึกษาจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนากรอบแนวคิดในการกำหนดความมุ่งหมายของการศึกษาในภาพรวม และเป็นเครื่องมือสำคัญในการกำหนดรูปแบบการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับเป้าหมายของหลักสูตรในบริบทของโลกยุคใหม่ สำหรับบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหมายและหลักการของปรัชญาการศึกษา โดยเน้นการวิเคราะห์แนวคิดของนักปรัชญาทั้งในโลกตะวันตกและในประเทศไทย ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการสร้างองค์ความรู้ด้านปรัชญาการศึกษาในบริบทไทย พร้อมทั้งจำแนกแนวคิดของแต่ละทฤษฎีทางปรัชญาการศึกษาว่ามีความเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร เพื่อนำข้อมูลดังกล่าวมาใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาแนวคิดทางการเรียนการสอนให้มีความเหมาะสมและตอบสนองต่อความต้องการของการศึกษายุคปัจจุบันอย่างมีประสิทธิภาพ</p> สัญญา กลัดงาม ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พุทธมัคค์ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2025-05-27 2025-05-27 10 1 29 38 ศึกษาวิเคราะห์การปรับตัวของพุทธศาสนานิกายเถรวาทในประเทศไทยยุคปัจจุบัน https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm/article/view/278313 <p>บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาค้นคว้าในรายวิชาเปรียบเทียบคำสอนพระพุทธศาสนาเถรวาทกับมหายาน และเพื่อแสดงให้เห็นถึงการปรับตัวของพุทธศาสนานิกายเถรวาทในประเทศไทยยุคปัจจุบัน การรักษาศรัทธาของพุทธศาสนิกชนในสังคม โดยเฉพาะปัญหาจากข่าวเกี่ยวกับพระสงฆ์ในปัจจุบันที่ทำให้ถูกพูดถึงเป็นวงกว้าง พระสงฆ์ประพฤตินอกพระธรรมวินัยและทําให้ชาวโลกติเตียน รวมไปถึงการแสดงถึงบทบาทของพระพุทธศาสนายังสามารถเป็นที่พึ่งเป็นที่ยอมรับนับถือของพุทธศาสนิกชนในสังคมไทยได้ต่อไป</p> พระวีรศักดิ์ ฐิตโสภโณ ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พุทธมัคค์ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2025-05-27 2025-05-27 10 1 19 28 บทวิจารณ์หนังสือ: แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ระดับปฐมวัย https://so01.tci-thaijo.org/index.php/bdm/article/view/278316 <p>หนังสือเล่มนี้มุ่งนำเสนอแนวทางการจัดการศึกษาและการเรียนรู้เชิงรุกในระดับปฐมวัย โดยเน้นการส่งเสริมให้สถานศึกษาจัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่ครอบคลุมพัฒนาการทั้งทางร่างกาย สติปัญญา อารมณ์ จิตใจ และสังคม ควบคู่ไปกับการบ่มเพาะวินัย คุณธรรม และค่านิยมที่ดีแก่เด็กปฐมวัย การดำเนินการดังกล่าวต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้ปกครอง ชุมชน และสถานศึกษา ผ่านกระบวนการคิดวิเคราะห์เชิงระบบและการลงมือปฏิบัติจริงภายใต้บริบทของประสบการณ์ที่หลากหลาย สอดคล้องกับพัฒนาการด้านสมองของเด็ก อีกทั้งยังให้ความสำคัญกับการจัดสภาพแวดล้อมในสถานศึกษาให้เป็นแบบอย่างของการดำเนินชีวิตที่ดี แม้ว่าหนังสือเล่มนี้อาจมีข้อบกพร่องในด้านตัวอักษรหรือเนื้อหาบางส่วน แต่โดยภาพรวมถือว่ามีเนื้อหาที่ถูกต้องและเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาการศึกษาปฐมวัย</p> อัณณ์ญาดา วัชรากรกุลพัฒน์ พูนศักดิ์ กมล ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พุทธมัคค์ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 2025-05-27 2025-05-27 10 1 46 53