บทความวิชาการเรื่อง ปัจจัยที่ทำให้สื่อสารเพื่อลดการใช้สารเคมีการเกษตรในประเทศไทยไม่ประสบความสำเร็จ Factors that make communication to reduce the use of agricultural chemicals in Thailand unsuccessful

บทคัดย่อ

ประเทศไทยกำลงอยู่ในช่วงวิกฤติด้านการเกษตร เนื่องจากเกษตรกรมีการใช้สารเคมีเพื่อการเกษตรเป็นจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ จนสารพิษเหล่านั้นมีการตกค้างในพืชผัก ผลไม้ของเกษตรกรจำนวนมาก หน่วยงานทั้งภาครัฐและภาคเอกชนที่ตระหนักถึงอันตรายของสารเคมีการเกษตรที่พบในประเทศไทย ได้พยายามนำเสนอและเรียกร้องให้รัฐบาลทบทวนถึงอันตรายและผลเสียจากการใช้สารเคมีการเกษตรที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของเกษตร และผู้บริโภค ตลอดจนส่งผลเสียต่อสิ่งแวดล้อม แต่ดูเหมือนว่า ความพยายามดังกล่าวยังไม่ประสบความสำเร็จ ทั้งนี้ เนื่องจากสาเหตุปัจจัยดังนี้ 1.ปัญหาการสื่อสารในระดับประเทศ ที่หน่วยงานหน่วยงานภาครัฐผู้เกี่ยวข้องกับการกำหนดนโยบายด้านสารเคมีไม่มีความมุ่งมั่นที่จะกำหนดมาตรการเด็ดขาดในการห้ามใช้สารเคมีการเกษตรที่มีพิษร้ายแรง 2. ปัญหาการสื่อสารระดับชุมชน และองค์กรที่เกี่ยวข้อง เช่น คนในชุมชน ไม่สามารถระดมกำลังในการลดใช้สารเคมีได้อย่างทั่วถึง ทั้งไม่ได้มีความจริงใจหรือตั้งใจที่จะมีส่วนร่วมในการลด ละ เลิกการใช้สารเคมีอย่างแท้จริง เห็นได้จากคนในชุมชนทั่วไปยังมีค่านิยมเรื่องชอบความสะดวกสบายในการทำงานเกษตรกรรมทำให้มีการใช้สารเคมีการเกษตรอย่างต่อเนื่องตลอดมา นอกจากนี้สาเหตุสำคัญคือนายทุนและบริษัทใหญ่นำรายได้และผลประโยชน์จาการทำเกษตรเข้ามาจูงใจคนในชุมชนให้ผลิตพืชผลที่ต้องพึ่งพาสารเคมีมากขึ้น 3. ปัญหาการสื่อสารระดับปัจเจกบุคคล เช่น ผู้นำชุมชนไม่ได้ใส่ใจหรือตั้งใจที่จะทำงานจริงจังเพื่อการลด ละ เลิกการสารเคมีการเกษตร บางชุมชนผู้นำชุมชนมีภารกิจมากมายจนไม่มีเวลาว่างที่จะสร้างการสื่อสารในระหว่างผู้นำกับสมาชิกในชุมชน อีกทั้งเกษตรกรจำนวนมากยังขาดการสื่อสารและขาดการหนุนเสริมเรื่องการทำเกษตรอินทรีย์อย่างต่อเนื่อง สำหรับแนวทางแก้ไข ต้องใช้ความร่วมมือร่วมใจกันทุกภาคส่วน และต้องทำไปพร้อมๆกัน ตั้งแต่ระดับรัฐบาลไปจนถึงระดับเกษตรกร เช่น รัฐบาลต้องออกกฎหมายควบคุมการนำเข้าสารเคมีการเกษตรที่เป็นอันตรายจากการลดการใช้สารเคมีอย่างจริงจังและเข้มงวด สื่อมวลชนต้องช่วยกันนำเสนอข่าวสารที่เกี่ยวกับสถานการณ์สิ่งแวดล้อม คอยจับตาสอดส่องรายงานสถานการณ์สุขภาพจากโทษและอันตราย พิษภัยจากการใช้สารเคมีการเกษตรอยู่ตลอดเวลา