หลักความคาดหวังอันชอบธรรมในกฎหมายปกครอง: พัฒนาการ แนวคิดเชิงเปรียบเทียบ และบทวิเคราะห์สำหรับประเทศไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
หลักความคาดหวังอันชอบธรรมเป็นกลไกสำคัญในระบบกฎหมายปกครองสมัยใหม่ที่มุ่งคุ้มครองความไว้วางใจของประชาชนต่อการกระทำของรัฐ บทความนี้ศึกษาพัฒนาการและสาระสำคัญของหลักการดังกล่าวในระบบกฎหมายเปรียบเทียบ ได้แก่ ระบบกฎหมายเยอรมนีที่หลักความคาดหวังอันชอบธรรมได้รับการยอมรับเป็น “หลักรัฐธรรมนูญทั่วไป” ภายใต้หลักนิติรัฐ และเชื่อมโยงกับหลักความมั่นคงแน่นอนทางกฎหมายและหลักความได้สัดส่วน ในอังกฤษหลักนี้มีจุดเริ่มต้นจากแนวคิดเรื่องความเป็นธรรมในกระบวนการก่อนขยายไปสู่การคุ้มครองผลประโยชน์เชิงเนื้อหาโดยใช้หลักการถ่วงดุลกับประโยชน์สาธารณะ ส่วนประเทศอื่น เช่น ออสเตรเลีย แคนาดา โปแลนด์ อินเดีย และฝรั่งเศส ต่างมีลักษณะการปรับใช้เฉพาะที่สะท้อนเป้าหมายร่วมกันในการจำกัดอำนาจรัฐและคุ้มครองความไว้วางใจของประชาชน สำหรับประเทศไทย ศาลปกครองไทยได้วางหลักการตีความสำคัญหลายประการทั้งการคุ้มครองเชิงเนื้อหาที่รับรองฐานะทางกฎหมายแม้คำสั่งจะถูกเพิกถอนในภายหลัง การชั่งน้ำหนักระหว่างความคาดหวังส่วนบุคคลกับประโยชน์สาธารณะ การเชื่อมโยงหลักความคาดหวังอันชอบธรรมกับหลักนิติรัฐ ข้อยกเว้นกรณีประมาทเลินเล่อร้ายแรงและการปกปิดข้อเท็จจริงที่มีสาระสำคัญ อย่างไรก็ตาม การปรับใช้ยังขาดความสม่ำเสมอในสาระสำคัญของการคุ้มครองความไว้วางใจของประชาชน บทความจึงนำเสนอแนวทางการพัฒนากฎหมายปกครองไทย ทั้งการปรับปรุงกฎหมายที่มีอยู่ให้ครอบคลุมรูปแบบความคาดหวังที่หลากหลาย การพัฒนาแนวทางการตีความของศาลที่ยอมรับการคุ้มครองทั้งในเชิงกระบวนการและเชิงเนื้อหา และการสร้างกลไกทางกฎหมายใหม่ เช่น คณะกรรมการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท อันจะนำไปสู่การพัฒนาระบบกฎหมายปกครองไทยที่เป็นธรรม โปร่งใส และสอดคล้องกับหลักนิติรัฐอย่างแท้จริง
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์และเนื้อหาในเว็บไซต์ของวารสารกฎหมาย (รวมถึง โดยไม่จำกัดเฉพาะ เนื้อหา รหัสคอมพิวเตอร์ งานศิลป์ ภาพถ่าย รูปภาพ ดนตรีกรรม โสตทัศนวัสดุ) เป็นกรรมสิทธิ์ของวารสารกฎหมาย และผู้ได้รับการโอนสิทธิทุกราย
1. วารสารกฎหมาย ให้อนุญาตให้คุณใช้สิทธิอันไม่เฉพาะเจาะจงที่สามารถถูกถอนเมื่อใดก็ได้ โดยไม่มีค่าใช้จ่าย ในการ
- เยี่ยมชมเว็บไซต์และเอกสารในเว็บไซต์นี้ จากคอมพิวเตอร์หรือเครื่องมือสื่อสารผ่านเว็บบราวเซอร์
- คัดลอกและจัดเก็บเว็บไซต์และเอกสารในเว็บไซต์นี้บนลงคอมพิวเตอร์ของคุณผ่านระบบความจำ cache
- สั่งพิมพ์เอกสารจากเว็บไซต์นี้สำหรับการใช้ส่วนตัวของคุณ
- ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์โดยวารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ถูกคุ้มครองภายใต้ Creative Commons Attribution 4.0 International License ซึ่งอนุญาตให้ทุกคนสามารถคัดลอก แจกจ่าย ดัดแปลง ส่งต่อ ผลงานได้ ก็ต่อเมื่อผลงานและแหล่งข้อมูลได้รับการอ้างอิงอย่างเหมาะสม
2. วารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สงวนสิทธิ์ไม่อนุญาตให้คุณใช้สิทธิอื่นใดที่เกี่ยวข้องกับเว็บไซต์และเอกสารบนเว็บไซต์นี้ เช่น การคัดลอก ดัดแปลง เปลี่ยนแปลง ส่งต่อ ตีพิมพ์ แจกจ่าย เผยแพร่ จัดแสดงในที่สาธารณะ ไม่ว่าจะในรูปแบบใดก็ตาม ซึ่งเว็บไซต์หรือเอกสารบนเว็บไซต์ โดยไม่อ้างอิงถึงแหล่งข้อมูลหรือโดยไม่ได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจากวารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
3. คุณอาจขออนุญาตที่จะใช้เอกสารอันมีลิขสิทธิ์บนเว็บไซต์นี้โดยการเขียนอีเมลล์มายัง journal@law.chula.ac.th
4. วารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เข้มงวดกับการคุ้มครองลิขสิทธิ์อย่างมาก หากวารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยพบว่าคุณได้ใช้เอกสารอันมีลิขสิทธิ์บนเว็บไซต์นี้โดยไม่ถูกต้องตามการอนุญาตให้ใช้สิทธิ ดังที่กล่าวไปข้างต้น วารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอาจดำเนินคดีตามกฎหมายต่อคุณได้ เพื่อเรียกร้องค่าเสียหายที่เป็นตัวเงินและคำขอชั่วคราวให้คุณหยุดการใช้เอกสารดังกล่าว ทั้งนี้ คุณอาจถูกสั่งให้ชดใช้ค่าใช้จ่ายใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการตามกฎหมายนี้
หากคุณพบเห็นการใช้เอกสารอันมีลิขสิทธิ์ของวารสารกฎหมาย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่ขัดหรืออาจขัดต่อการอนุญาตให้ใช้สิทธิดังที่ได้กล่าวไปข้างต้น โดยเชื่อว่าได้ละเมิดลิขสิทธิ์ของคุณหรือของผู้อื่น สามารถร้องเรียนมาได้ที่ journal@law.chula.ac.th
เอกสารอ้างอิง
หนังสือภาษาต่างประเทศ
Groves, Matthew, and Greg Weeks. Legitimate Expectations in the Common Law World. Oxford: Hart, 2017.
Thomas, Robert. Legitimate Expectations and Proportionality in Administrative Law. Oxford: Hart, 2000.
วิทยานิพนธ์ภาษาไทย
ประพฤกษ์ ชมภู. หลักการคุ้มครองความเชื่อถือและไว้วางใจ: วิเคราะห์กรณีศาลปกครองสูงสุดพิพากษาเพิกถอนคำสั่งแต่งตั้งรองอธิบดีกรมสรรพากร. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2554.
วิทยานิพนธ์ภาษาต่างประเทศ
Claudia Prettner. Der Vertrauensschutz in Bezug auf den Schutz vor Enttäuschung faktischer Dispositionen. Unpublished diploma thesis, Universität Graz, 2019.
Louis de Fournoux.Le principe d’impartialité de l’Administration. PhD dissertation, Université de Strasbourg, 2017.
Robert Thomas. The Relationship Between English and European Community Administrative Law: The Principles of Legitimate Expectations and Proportionality. PhD dissertation, University of Nottingham, 1998.
บทความในวารสารภาษาต่างประเทศ
Ahmed, Farrah, and Adam Perry. “The Coherence of the Doctrine of Legitimate Expectations.” Cambridge Law Journal 73, no. 1 (2014): 61–85.
Barak-Erez, Daphne. “The Doctrine of Legitimate Expectations and the Distinction between the Reliance and Expectation Interests.” European Public Law 11, no. 4 (2005): 583–601.
De Ambrosis Vigna, Anna, and Dariusz R. Kijowski. “The Principle of Legitimate Expectations and the Protection of Trust in the Polish Administrative Law.” Bialostockie Studia Prawnicze 23, no. 2 (2018): 39–52.
Groves, Matthew. “Substantive Legitimate Expectations in Australian Administrative Law.” Melbourne University Law Review 32, no. 2 (2008): 470–523.
Islam, Zahidul. “Legitimate Expectation: Understanding How a View Turned to a Principle.” Bangladesh Journal of Law 9, no. 1–2 (2005): 69–82.
Monga, Deepti. “Estoppel and Legitimate Expectation.” International Journal of Computer Engineering in Research Trends 4, no. 6 (2017): 244–247.
Muzafar, Seemeen. “Legitimate Expectation and Its Application in Administrative Law.” International Journal of Creative Research Thoughts (IJCRT) 6, no. 1 (2018): 175–176.
Parchomiuk, Jerzy. “The Protection of Legitimate Expectations in Administrative Law: A Horizontal Perspective.” Baltic Journal of Law & Politics 10, no. 2 (2017): 1–25.
Patel, Foram R., and Rishin Patel. “The Doctrine of Legitimate Expectation: From Development in England to Indian Scenario.” ILI Law Review, Winter Issue (2021): 138–156.
Perry, Adam. “Wednesbury Unreasonableness.” Cambridge Law Journal 82, no. 3 (2023): 483–508.
Quinot, Geo. “Substantive Legitimate Expectations in South African and European Administrative Law.” German Law Journal 5, no. 1 (2004): 65–85.
Wright, David. “Rethinking the Doctrine of Legitimate Expectations in Canadian Administrative Law.” Osgoode Hall Law Journal 35, no. 1 (1997): 139–194.
บทในหนังสือภาษาต่างประเทศ
Otis, Louise, and Jérémy Boulanger-Bonnelly. “The Protection of Legitimate Expectations in Global Administrative Law.” In ILO100 – Law for Social Justice, edited by George P. Politakis, Tomi Kohiyama, and Thomas Lieby, 397–410. Geneva: International Labour Office, 2019.
Varuhas, Jason N. E. “In Search of a Doctrine: Mapping the Law of Legitimate Expectations.” In Legitimate Expectations in the Common Law World, edited by Matthew Groves and Greg Weeks, 19–45. Oxford: Hart, 2017.
กฎหมายภาษาไทย
มาตรา 2 รัฐธรรมนูญแห่งสาธารณรัฐโปแลนด์
กฎหมายภาษาต่างประเทศ
Article 8 แห่ง Code of Administrative Procedure.
Associated Provincial Picture Houses Ltd v Wednesbury Corporation [1948] 1 KB 223.
Baker v. Canada (Minister of Citizenship and Immigration) [1999] 2 SCR 817, paras 26–35.
Bundesverfassungsgericht (German Federal Constitutional Court), Apothekenurteil, BVerfGE 13 (261) (1962).
Case C-189/89 [1990] E.C.R. I-4539. See also Case C-217/89 Pastatter v. Hauptzollamt Bad Reichenhall [1990] E.C.R. I-4585.
Code of Administrative Procedure, Act of 14 June 1960, Journal of Laws 1960 No. 30, item 168, art. 8.
Court of Justice of the European Communities (ECJ), Commission v. Council (Re Civil Service Salaries), Case 81/72, [1973] ECR 575, at 579.
Court of Justice of the European Communities, Compagnie des forges de Châtillon, Commentry & Neuves‑Maisons v. High Authority, Case 54/65, Judgment of 16 June 1966, ECR 1966, 185.
Klaus Rennert, “Vertrauensschutz im deutschen Verwaltungsrecht” (Vortrag anlässlich des Seminars zum Vertrauensschutz der Association of Councils of State and Supreme Administrative Jurisdictions of the European Union (ACA-Europe), Vilnius, Litauen, 21. April 2016).
Minister for Immigration and Ethnic Affairs v. Teoh (1995) 183 CLR 273.
R v. IRC ex parte Preston [1985] AC 835.
R v. North and East Devon Health Authority, ex parte Coughlan [2001] QB 231.
R v. Secretary of State for Education and Employment, ex parte Begbie [2000] 1 W.L.R. 1115.
R v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Hargreaves [1997] 1 W.L.R. 906.
ออนไลน์ภาษาต่างประเทศ
Reynolds, Paul. “Legitimate Expectations and the Protection of Trust in Public Officials.” SSRN Working Paper Series, 2010. Accessed May 3, 2025. https://ssrn.com/abstract=1689518
