ปัจจัยที่ทำให้ผู้สูงอายุถูกหลอกผ่านช่องทางการสื่อสารออนไลน์ “เฟซบุ๊ก”*
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาปัจจัยที่ทำให้ผู้สูงอายุถูกหลอกผ่านช่องทางการสื่อสารออนไลน์ “เฟซบุ๊ก” ด้วยระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ จากการวิเคราะห์ตัวเอกสาร คดีที่มีผู้สูงอายุมาแจ้งความและถูกหลอกผ่านสื่อเฟซบุ๊ก จำนวน 25 คดี ศึกษาในช่วงเดือนกรกฎาคม 2563 - เดือนกรกฎาคม 2564 และการสนทนากลุ่มผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดเชียงราย 4 กลุ่ม กลุ่มละ 10 คน รวมผู้สูงอายุทั้งหมด 40 คน โดยทำการเก็บข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูล และตีความหมายข้อมูลด้วยตัวผู้วิจัย
ผลการวิจัยพบว่าปัจจัยที่ทำให้ผู้สูงอายุถูกหลอกผ่านสื่อสังคมออนไลน์ “เฟซบุ๊ก” มีทั้งหมด 5 ปัจจัย ปัจจัยภายในที่ทำให้ผู้สูงอายุถูกหลอก มีจำนวน 2 ปัจจัย ได้แก่
1) ผู้สูงอายุต้องการความรักความอบอุ่น โดยการถูกหลอกว่าจะมาแต่งงานด้วย 2) ผู้สูงอายุมีความไว้ใจ เชื่อใจคิดว่าเป็นคนสนิททักมายืมเงิน (ไม่รู้เท่าทันสื่อ) และปัจจัยภายนอก มีจำนวน 3 ปัจจัยได้แก่ 1) ผู้สูงอายุต้องการมีความมั่นคงทางด้านการเงินหลังเกษียณอายุราชการ/ความต้องการ ความมั่นคงในชีวิต 2) ผู้สูงอายุมีความต้องการซื้อสินค้า/บริการทางออนไลน์ในราคาที่ถูก และ 3) ผู้สูงอายุต้องการมีรายได้เพิ่ม/หางานทำผ่านสื่อออนไลน์
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2563). รายงานประจำปี 2563 กรมกิจการผู้สูงอายุ. https://shorturl.asia/3X2rs
จุลนี เทียนไทย. (2562). การสร้างความเข้าใจในคุณลักษณะ พฤติกรรมและทัศนคติในอนาคตของชาวดิจิทัลไทย. รายงานการวิจัย สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.).
ชาย โพธิสิตา. (2554). ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด.
ช่อง 7 HD ออนไลน์. (2565). เตือนภัยผู้สูงอายุ โดนหลอกออนไลน์ ผ่านเฟซบุ๊กและไลน์มากที่สุด. https://news.ch7.com/detail/520173
ญาณี รัชต์บริรักษ์. (2565). สสส.รุกสร้างสังคมสูงวัยรู้ทันสื่อ ชู 4 แนวทาง 3 คาถา นำ “วัยเก๋า” ใช้สื่อเป็น. https://shorturl.asia/niKP3
นันทิยา ดวงภุมเมศ. (2564). ข้อมูลสถานการณ์และผลกระทบการใช้สื่อของผู้สูงอายุไทย. https://www.posttoday.com/politics/679553
นันทิยา ดวงภุมเมศ และคณะ. (2564). การขยายผลหลักสูตร วัยเพชรรู้ทันสื่อและการสำรวจสถานการณ์ผลกระทบการบริโภคสื่อ. https://www.iceml.org/wp-content/uploads/2022/08/Clues_and_Games.pdf
พนม คลี่ฉายา. (2563). การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลของผู้สูงอายุและข้อเสนอเพื่อการเสริมสร้างภาวะพฤติพลังของผู้สูงอายุไทย. กรุงเทพฯ : คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
พีรสิทธิ์ คำนวณศิลป์. (2550). สถิติพื้นฐานเพื่องานวิจัยท้องถิ่น. กรุงเทพฯ : เอ็กชเปอร์เน็ท.
รวิวรรณ ทรัพย์อินทร์ และญาศิณี เคารพธรรม. (2560). สื่อกับผู้สูงอายุในประเทศไทย. วารสารนิเทศศาตร์ธุรกิจบัณฑิตย์, 11(2), 367-387.
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล. (2564). ประชากรของประเทศไทย พ.ศ. 2564. https://ipsr.mahidol.ac.th/ipsrbeta/th/ Gazette.aspx
สุรกุล เจนอบรม. (2541). วิสัยทัศน์ผู้สูงอายุและการศึกษานอกระบบสำหรับผู้สูงอายุไทย. กรุงเทพฯ : ภาควิชาการศึกษานอกโรงเรียน คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ. (2561). ‘ROMANCE SCAM’ ภัย‘คนเหงา’ยุคดิจิทัล เมื่อ‘ความรัก’กลายเป็นเครื่องมือของมิจฉาชีพ. https://blog.cofact.org/digital-thinkers-sep3/?fbclid=IwAR3XHBuh-vMPPN7dJzB1R6YiGOPSKItNRjWJ-xhll9F-SwT37bVB9xJ5rN8
สำนักงานพัฒนาธุกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2563). ผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย พ.ศ. 2563. เข้าถึงได้จากhttps://www.etda.or.th/th/newsevents/pr-news/ETDA-released-IUB-2020.aspx
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2564). ข้อมูลเรื่องร้องเรียนในปี 2564. https://theactive.net/news/marginalpeople-20220410-2/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). การสำรวจความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 (การปรับตัวและการเข้าถึงดิจิทัล) พ.ศ. 2564. เข้าถึงได้จากhttp://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib12/2564/report_covid_digital_64.pdf
Amer Owaida. (2021). Common Facebook Scams and How to Avoid Them. https://www.welivesecurity.com/2021/06/30/common-facebook-scams-how-avoid-them/
Armstrong, M. (2009). Armstrong’s Handbook of Human Resource Management Practice. 11th Edition, Kogan Page Limited, London.
Mark Tyler, Veronika Simic & Linda De George-Walker. (2018). Older adult Internet super-users: counsel from experience, Activities, Adaptation & Aging, https://doi.org/10.1080/01924788.2018.
Monica T. Whitty. (2020). Online dating scams are on the rise, FBI and FTC warn. Here are some red flags. https://www.usatoday.com/story/news/nation/2022/02/16/romance-scams-rise-cost-americans-millions-fbi-ftc/6797616001/
Ortega-Parra, A., & Sastre-Castillo, M. Á. (2013). Impact of perceived corporate culture on organizational commitment. Management Decision, 51(5), 1071–1083.
Yu, R. P., Ellison, N. B., & Lampe, C. (2018). Facebook use and its role in shaping access to social benefits among older adults. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 62(1), 71-90.
