สุนทรียภาพด้านการแสดงของเพลงฉ่อยในยุคดิจิทัล ผ่านรายการคุณพระช่วย

Main Article Content

จุฑาทิพ ศรีสืบ
ราเมศ ลิ่มตระกูล
พันธกานต์ ทานนท์

บทคัดย่อ

            สุนทรียภาพทางศิลปะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องตามพลวัตของสังคม การแสดงเพลงฉ่อยในฐานะศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านของไทย ได้ปรับรูปแบบให้สอดคล้องกับบริบทสื่อร่วมสมัย โดยเฉพาะในรายการ “คุณพระช่วย” ช่วง “ฉ่อยหน้าม่าน” ซึ่งได้รับความนิยมจากผู้ชมในยุคดิจิทัล บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสุนทรียภาพด้านการแสดงของเพลงฉ่อยในยุคดิจิทัลผ่านการวิเคราะห์คลิปวิดีโอช่วง “ฉ่อยหน้าม่าน” ที่เผยแพร่บนยูทูบ ระหว่างปี พ.ศ. 2565–2567 โดยวิเคราะห์ผ่านองค์ประกอบการแสดง 8 ประการ ได้แก่ บทการแสดง นักแสดง ลีลาการแสดง เสียงและดนตรี อุปกรณ์ประกอบ เครื่องแต่งกาย สถานที่การแสดง และแสงประกอบ


            ผลการศึกษาพบว่า สุนทรียภาพในการรับชมของผู้ชมยุคดิจิทัลสะท้อนการเปลี่ยนผ่านของเพลงฉ่อยใน 2 ประเด็นสำคัญ ได้แก่ (1) การแปลงโฉมวัฒนธรรมพื้นบ้านสู่สินค้าอุตสาหกรรมที่ตอบสนองต่อบริบทการผลิตซ้ำของสื่อมวลชนในตลาดการบริโภคร่วมสมัย และ (2) การเปลี่ยนแปลงอำนาจการผลิตที่สะท้อนอุดมการณ์ชนชั้นกลาง การปรับเนื้อหาให้สอดคล้องกับวัฒนธรรมแบบผสมผสานในยุคโลกาภิวัตน์ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้มีผลต่อรูปแบบการแสดงและการรับรู้ทางสุนทรียภาพของผู้ชมในยุคดิจิทัล ทำให้เพลงฉ่อยในบริบทใหม่ไม่ได้เป็นเพียงแค่การอนุรักษ์ศิลปะดั้งเดิม แต่ยังเป็นกระบวนการสร้างสรรค์วัฒนธรรมร่วมสมัย

Article Details

ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2557). ตอน 6 // "เพลงฉ่อย" เพลงพื้นบ้านชนิดหนึ่งของภาคกลาง. สืบค้นจาก https://www.facebook.com/share/p/gUpu4Tii1kjgb5kQ/.

กาญจนา แก้วเทพ. (2548). สื่อพื้นบ้านเพื่อการพัฒนาเพื่อการพัฒนาภาพรวมจากงานวิจัย (รายงานผลการวิจัย). สำนักกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).

กาญจนา แก้วเทพ และสมสุข หินวิมาน. (2551). เศรษฐศาสตร์การเมืองกับสื่อสารศึกษา. กรุงเทพฯ: ภาคพิมพ์.

กิตติมา ชาญวิชัย. (2559). ศักยภาพในการสื่อสารด้วยความตลก ของ “จำอวดหน้าม่าน”. วารสารบริหารธุรกิจ เศรษฐศาสตร์และการสื่อสาร, 11(พิเศษ), 21-28.

คุณพระช่วย. (2565). ฉ่อยหน้าม่าน ตอน ชุมนุมผี / คุณพระช่วย / 26 มิถุนายน 2565 [วิดีโอ]. ยูทูบ. https://www.youtube.com/watch?v=lGRweM0I7NI

คุณพระช่วย. (2566). ฉ่อยหน้าม่าน ตอน คาเฟ่แมว / คุณพระช่วย / 22 ตุลาคม 2566 [วิดีโอ]. ยูทูบ. https://www.youtube.com/watch?v=xEez9Q-VOS0&t=1s

คุณพระช่วย. (2566). ฉ่อยหน้าม่าน ตอน บัตรผี / คุณพระช่วย / 16 กรกฎาคม 2566 [วิดีโอ]. ยูทูบ. https://www.youtube.com/watch?v=v18UGpT8R2Y&t=279s

คุณพระช่วย. (2567). ฉ่อยหน้าม่าน ตอน นางวันทอง 2024 / คุณพระช่วย / 28 เมษายน 2567 [วิดีโอ]. ยูทูบ. https://www.youtube.com/watch?v=EWt0p99iJ4g

คุณพระช่วย. (2567). ฉ่อยหน้าม่าน ตอน แผนลับนักกินฟรี / คุณพระช่วย / 4 กุมภาพันธ์ 2567 [วิดีโอ]. ยูทูบ. https://www.youtube.com/watch?v=1hT-o2KDDjc

จารุวรรณ ส่งเสริม. (2559). ความงามทางด้านนาฏศิลป์ไทย. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 4(2), 58-64.

ทะนง นาควิจิตร. (2554). กระบวนการถ่ายทอดวัฒนธรรมไทยผ่านสื่อโทรทัศน์ของรายการคุณพระช่วย. (การศึกษาค้นคว้าด้วยตัวเองนิเทศศาสตร์มหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยนเรศวร. พิษณุโลก.

บัวผัน สุพรรณยศ. (2561). กลอนเพลงพื้นบ้านภาคกลาง: ปฏิพากย์ ปฏิภาณ การสร้างสรรค์. กรุงเทพ: ห้างหุ้นส่วนจำกัดสามลดา.

พันธกานต์ ทานนท์ และสุดถนอม รอดสว่าง. (2565). กลยุทธิ์การออกแบบสารเพื่อสื่อสารวัฒนธรรมไทยในรายการคุณพระช่วย. วารสารนิเทศศาสตร์ธุรกิจบัณฑิตย์, 17(1), 33-58.

ภัทรวดี ภูชฎาภิรมย์. (2552). วัฒนธรรมดนตรีและเพลงพื้นเมืองภาคกลาง. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. (2534). เอกสารประกอบการสอน มน101 : มนุษย์กับความงาม. ม.ป.ท.

วิริยะ สว่างโชติ. (2559). สังคมวิทยาวัฒนธรรม: ข้อพิจารณาเบื้องต้น ในเรื่องของการศึกษาด้านการผลิต. วารสารสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์, 9(1), 65-66.

วิรุณ ตั้งเจริญ. (2546). สุนทรียศาสตร์เพื่อชีวิต (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สันติสิริการพิมพ์.

สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2565). ETDA สรุป 5 ข้อใหญ่ เช็คสเตตัสอนาคต Streaming Platform คนไทย ชาวครีเอเตอร์กลุ่ม ‘บันเทิง-กีฬา-ข่าว’ พร้อมหรือยัง?. สืบค้นจาก https://www.etda.or.th/th/Useful-Resource/ETDA-5-Streaming-Platform.aspx.

สุกัญญา ภัทราชัย. (2540). เพลงปฏิพากย์ : บทเพลงปฏิภาณของชาวบ้านไทย. กรุงเทพฯ: โครงการตำราคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุกัญญา สุจฉายา. (2545). เพลงพื้นบ้านศึกษา. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เสาวนีย์ พิสิฐานุสรณ์. (2549). Youtube พลิกโฉมโลกออนไลน์. สืบค้นจาก https://positioningmag.com/9532

หทัยชนก ศรีสุธรรม และสารภี ขาวดี. (2563). การนําเสนอความเป็นไทยในรายการ The Mask Line Thai. รายงานการประชุม การประชุมวิชาการระดับชาติมหาวิทยาลัยรังสิต ประจำปี 2563. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยรังสิต.

Anurak Khongkit. (2565). เทคโนโลยีสารสนเทศในยุคดิจิทัล. สืบค้นจาก https://library.wu.ac.th/km/เทคโนโลยีสารสนเทศในยุค/

McLuhan, M. (1964). Understanding media: The extensions of man. New York: McGraw-Hill.