พฤติกรรมการใช้แอปพลิเคชั่นไลน์กับการรู้เท่าทันสื่อข่าวลวงของผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ การรู้เท่าทันสื่อ
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาพฤติกรรมการใช้แอปพลิเคชั่นไลน์ของผู้สูงอายุในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ 2) เพื่อศึกษาระดับการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ 3) เพื่อศึกษาเปรียบเทียบลักษณะประชากรศาสตร์ พฤติกรรมการเปิดรับสื่อกับการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ 4) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการใช้สื่อกับการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ 5) เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุ และ 6) เพื่อนำข้อมูลที่ได้จากการวิจัยเกี่ยวกับการรู้เท่าทันข่าวลวงไปเผยแพร่ให้แก่ผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อเป็นการนำร่องกลุ่มตัวอย่างให้ผู้สูงอายุใช้แอปพลิเคชั่นไลน์อย่างรู้เท่าทัน ดำเนินการวิจัยด้วยวิธีการแบบผสมผสาน (Mixed Method) โดยการวิจัยเชิงสำรวจ (Survey Research) มีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุ จำนวน 400 คน การสัมภาษณ์แบบเจาะลึกผู้สูงอายุ ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปจำนวน 9 คน
ผลการวิจัยพบว่า 1) ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมการเปิดรับสื่อแอปพลิเคชั่นไลน์ทุกวัน มีจำนวนชั่วโมงในการใช้ 1-2 ชั่วโมงต่อวัน ใช้ผ่านโทรศัพท์เคลื่อนที่มากที่สุด โดยใช้แอปพลิเคชั่นไลน์มามากกว่า 6 ปี มีความพึงพอใจต่อการใช้แอปพลิชั่นไลน์อยู่ในระดับมาก 2) ผู้สูงอายุมีระดับการรู้เท่าทันข่าวลวงอยู่ในระดับมาก 3) ลักษณะประชากรศาสตร์ของผู้สูงอายุ แตกต่างกัน มีพฤติกรรมการเปิดรับสื่อกับการรู้เท่าทันข่าวลวงแตกต่างกัน 4) ลักษณะทางประชากรศาสตร์ของผู้สูงอายุ และพฤติกรรมการใช้แอปพลิเคชั่นไลน์มีความสัมพันธ์กับการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุในทิศทางบวก โดยผู้สูงอายุที่มีพฤติกรรมการเปิดรับแอปพลิเคชั่นไลน์มากจะมีการรู้เท่าทันมาก 5) เพศ อายุ รายได้ ความถี่ในการเปิดรับสื่อ ระยะเวลาในการเปิดรับสื่อ ประสบการณ์ในการเปิดรับ ส่งผลต่อการรู้เท่าทันข่าวลวงของผู้สูงอายุ
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2563). สถิติจำนวนผู้สูงอายุ. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2563, สืบค้นจาก http://www.dop.go.th/th
กิติมา สุรสนธิ. (2557). ความรู้ทางการสื่อสาร. กรุงเทพมหานคร : คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เฉลิมชัย ก๊กเกียรติกุล และธัญญนนทณัฐ ด่านไพบูลย์. (2561). ข่าวลวง : ปัญหาและความท้าทาย. วารสารวิชาการ กสทช.ประจำปี 2561. สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ.
ชาย โพธิสิตา. (2554). ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 5, กรุงเทพฯ อมรินทร์พริ้นดิ้งแลนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).
จารุวรรณ พิมพิค้อ และคณะ. (2552). การใช้และความต้องการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลนครขอนแก่น. มหาวิทยาลัย ขอนแก่น.
จุฑารัตน์ ประเสริฐ. (2557). พฤติกรรมการใช้แอพพลิเคชั่นไลน์กับการรับรู้ตนเองและการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่นของผู้สูงอายุไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชานิเทศศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
แนวหน้าออนไลน์. (2564). ผลสำรวจเผย “สูงวัย” กลุ่มเสี่ยงไม่รู้เท่าทันสื่อ ห่วงเชื่อข่าวปลอมเรื่องสุขภาพ. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2564, สืบค้นจาก https://www.naewna.com/likesara/555024
พนม คลี่ฉายา. (2556). การพึ่งพาสื่อของประชาชนในเหตุการณ์ภัยพิบัติทางธรรมชาติ. รายงานการวิจัย. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เพ็ญพักตร์ เตียวสมบูรณ์กิจ. (2557). ความรู้เท่าทันสื่อของผู้ใช้สื่อโทรทัศน์ไทยภายใต้ภูมิทัศน์สื่อที่เปลี่ยนไป. วิทยานิพนธ์หลักสูตรนิเทศศาสตรดุษฎีบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
โพสต์ทูเดย์ออนไลน์. (2562). อาวุโสเล่นโซเชียลฯ ป้องกันเสี่ยง เลี่ยงมิจฉาชีพ. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 กันยายน 2563, สืบค้นจาก https://www.posttoday.com/life/ healthy/551718
ปรมะ สตะเวทิน. (2546). การสื่อสารมวลชน : กระบวนการและทฤษฎี. กรุงเทพฯ : พิมพ์ลักษณ์.
มูลนิธิประชาธรรม. (2561). ผู้สูงอายุกับการรู้เท่าทันสื่อ ประสบการณ์จากพื้นที่เชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 กันยายน 2563, สืบค้นจาก https://prachatham.com/en/ node/11558
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2562). การสำรวจประชากรผู้สูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2562. สืบค้นเมื่อวันที่ 17 กันยายน 2562, สืบค้นจาก https://www.m society.go.th/article_attach/ 14494/18145.pdf.
ศิริพร แซ่ลิ้ม. (2558). พฤติกรรมการใช้ไลน์แอพพลิเคชั่นของผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร วารสารศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสื่อสารมวลชน คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อิสริยะ ไพรีพ่ายฤทธิ์. (2560). Fake News ข่าวปลอม ปัญหาใหญ่ของโลกอินเทอร์เน็ต (บล็อก). สืบค้นเมื่อวันที่ 12 ตุลาคม 2563, สืบค้นจาก http://www.okmd.tv/blogs.
เอกพล รุ่งโรจน์กิจกุล. (2557). พฤติกรรมการใช้งานแอปพลิเคชั่นไลน์ของผู้บริโภคในพื้นที่กรุงเทพมหานคร. สาขาวิชาการจัดการ หลักสูตรบริหารธุรกิจมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
Benkler. (2007). Yochai Benkler. The Wealth of Networks: How Social Production Transforms Markets and Freedom. Journal of Media Economics. 20(2).
-165.
Bragg, S. (2002). Wrestling in Woolly Gloves: Not just being critically media literate. Journal of Popular Film and Television. 30(1), 42–52.
Center for Media Literacy. (2008), Literacy for the 21st Centuty : An Overview & Orientation Guide to Media Literacy Education.
European Commission. (2016). Communication from the Commission to The European, Parliament, The Council, The European Economic and Social Committee and The Committee of Regions. Retrieved 1 September, 2020, from https://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/1/2016/EN/1-2016-356-EN-F1-1.PDF
European Commission. (2018a). The Legal Framework to Address “Fake News”: Possible Policy Actions at the EU Level. Retrieved 13 September, 2020, from http://www.europarl. europa.eu/ RegData/etudes/IDAN/2018/619013/ IPOL_IDA(2018)619013_EN.pdf
Hobbs, Renee and Moore, Davis Cooper. (2013). Discovering Media Literacy. Thousand Oaks, CA ; Sage Publications.
LINE. (1019). LINE application. Retrieved 1 September, 2020, from https://line.me/th/.
Onate, C.G., Peyro. C.f.,& Lorenzo, F.C. (2015). Use, Consumption and Knowledge of New Technologies by Elderly People in France, United Kingdom and Spain. Media Education Research Journal. 19-27.
Pennycook, G., & Rand, D. G. (2019b). Lazy, not biased: Susceptibility to partisan fake news is better explained by lack of reasoning than by motivated reasoning. Cognition. 188, 39–50.
Positioningmag, (2018). Insight into the way of consuming "older" media "LINE-TV-Facebook". Retrieved 1 September, 2020, from https://positioningmag.com/ 1186242
Sims, T. K., Reed, A. E., & Carr, D. C. (2017). Information and communication technology use is related to higher well-being among the oldest-old. The Journals of Gerontology B. 72, 761–770.
Tambini, D. (2017). Fake News: Public Policy Responses (LSE Media Policy Project Brief 20). Retrieved 13 September, 2020, from London School of Economics and Political Science website: http://eprints.lse.ac.uk/73015/1/ LSE%20MPP%20Policy%20Brief%2020%20-%20Fake%20news_fnal.pdf
Taro Yamane. (1973). Statistics: An Introductory Analysis. 3rdEd. New York.Harper and Row Publications.
