ตำนานของเจิ้งเหอในสังคมอยุธยาจากหนังสือตงซีหยังเข่า

Main Article Content

Surasit Amornwanitsak

บทคัดย่อ

เรื่องเล่าเจิ้งเหอในสังคมไทยมีมาช้านาน น่าเชื่อว่าหลังจากที่เจิ้งเหอสิ้นบุญแล้ว ผู้คนชาวจีนในสังคมไทยได้ผูกโยงเจิ้งเหอเข้ากับสถานที่ สิ่งก่อสร้างต่างๆ เช่น วัดพนัญเชิง เจดีย์ ซุ้มประตูจีน ดังปรากฏอยู่ในเอกสารตงซีหยังเข่าของจังเซี่ย ทั้งหมดนี้เชื่อว่าเกิดจากความศรัทธาของผู้คนชาวจีนที่มีต่อเจิ้งเหอ


       บทความนี้มุ่งทำความเข้าใจเกี่ยวกับตำนานของเจิ้งเหอที่ปรากฏในเอกสารตงซีหยังเข่า โดยพยายามชี้ให้เห็นว่าสถานที่บางแห่งน่าจะมีอยู่จริงตามที่ถูกจดบันทึกไว้ในเอกสารชิ้นดังกล่าว แต่เรื่องราวที่นำไปผูกโยงเข้ากับเจิ้งเหอคงมีทั้งเรื่องจริงและเท็จผสมปนเปกันไป เพราะตงซีหยังเข่าเขียนขึ้นหลังจากที่เจิ้งเหอสิ้นบุญราว 184 ปี จึงเป็นได้ว่าเรื่องเล่าของเจิ้งเหอเหล่านี้เป็นการสร้างภาพลักษณ์ให้กับเจิ้งเหอในแบบฉบับที่มีความพิสดารแปลกใหม่ เป็นไปในลักษณะการยกย่องและระลึกถึงวีรกรรมของเจิ้งเหอ โดยกลุ่มชาวจีนในสังคมไทยเป็นผู้ถ่ายทอดเรื่องราวดังกล่าวให้เป็นที่ประจักษ์

Article Details

ประเภทบทความ
Articles

เอกสารอ้างอิง

กฎหมายตรา 3 ดวง เล่ม 1. (2548). กรุงเทพฯ : สุขภาพใจ.

กฎหมายตรา 3 ดวง เล่ม 2. (2548). กรุงเทพฯ : สุขภาพใจ.

กรมศิลปากร. (2502). พระพุทธรูปและพระพิมพ์ในกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะ จังหวัด
พระนครศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ : ห้างหุ้นส่วนจำกัด ศิวพร.

กรมศิลปากร. (2557). จิตรกรรมและศิลปวัตถุในกรุพระปรางค์วัดราชบูรณะ จังหวัด
พระนครศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

คณะเพื่อน. (2524). วิถีแห่งชีวิต (วิถีชีวิตมุสลิม). เชียงใหม่ : อัล-อะหบาบ (เพื่อน).

คึกฤทธิ์ ปราโมช, หม่อมราชวงศ์. (2510). สังคมสมัยอยุธยา. พระนคร : คณะศิลปศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2560). จดหมายเหตุความทรงจำของกรม
หลวงนรินทรเทวี พิมพ์พร้อมกับฉบับเพิ่มเติม (พ.ศ.2310-2381) และพระราช
วิจารณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (เฉพาะตอน พ.ศ.2310-
2363). กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร.

จันทร์ฉาย ภัคอธิคม แปล. (2532). กรุงศรีอยุธยาในเอกสารหลักฐานสเปน. กรุงเทพฯ :
สมาคมประวัติศาสตร์ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี.

ชัวซีย์, บาทหลวง เดอ เขียน ; สันต์ ท. โกมลบุตร แปล. (2550). จดหมายเหตุรายวันการ
เดินทางไปสู่ประเทศสยาม ในปี ค.ศ.1685 และ 1686 (ฉบับสมบูรณ์). นนทบุรี :
ศรีปัญญา.

ตุรแปง, ฟรังซัวส์ อังรี เขียน ; ปอล ซาเวียร์ แปล. (2530). ประวัติศาสตร์แห่งพระ
ราชอาณาจักรสยาม. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

ทิวา เผื่อนปฐม. (2543). พุทธสถาปัตยกรรมสมัยราชวงศ์บ้านพลูหลวง. วิทยานิพนธ์
ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม มหาวิทยาลัยศิลปากร.

ธวัชชัย ตั้งศิริวานิช. (2549). กรุงศรีอยุธยาในแผนที่ฝรั่ง. กรุงเทพฯ : มติชน.

น. ณ ปากน้ำ. (2543). ปกิณกะศิลปะไทยในสายตา น. ณ ปากน้ำ กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ.

น. ณ ปากน้ำ. (2558). ห้าเดือนกลางซากอิฐปูนที่อยุธยา. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ.

นริศรานุวัติวงศ์, สมเด็จพระบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยา, และดำรงราชานุภาพ, สมเด็จ
พระบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2504). สาส์นสมเด็จ เล่ม 12. พระนคร : องค์การค้า
ของคุรุสภา.

นิธิ เอียวศรีวงศ์. (2562). ว่างแผ่นดิน ประวัติศาสตร์เปรียบเทียบ “กรุงแตก” ในสาม
ราชอาณาจักร. กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

นิโกลาส์ แชรแวส เขียน ; สันต์ ท. โกมลบุตร แปล. (2550). ประวัติศาสตร์ธรรมชาติและ
การเมืองแห่งราชอาณาจักรสยาม. นนทบุรี : ศรีปัญญา.

นันทา สุตกุล แปล. (2513). เอกสารของฮอลันดาสมัยกรุงศรีอยุธยา พ.ศ.2151-2163 และ
พ.ศ.2167-2185. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

นันทา วรเนติวงศ์ และ วนาศรี สามนเสน แปล. (2546). รวมบันทึกประวัติศาสตร์อยุธยา
ของฟาน ฟลีต (วัน วลิต). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

นันทา วรเนติวงศ์ และคณะแปล. (2555). รวมเรื่องแปลหนังสือและเอกสารทาง
ประวัติศาสตร์ ชุดที่ 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

บุญเตือน ศรีวรพจน์ ชำระตันฉบับ ; สุจิตต์ วงษ์เทศ บรรณาธิการ. (2545). อภินิหารบรรพ
บุรุษและปฐมวงศ์. กรุงเทพฯ : มติชน.

โบราณราชธานินทร์,พระยา. (2550). อธิบายแผ่นที่พระนครศรีอยุธยา กับคำวินิจฉัยของ
พระยาโบราณราชธานินทร์ ฉบับชำระครั้งที่ 2 และภูมิสถานกรุงศรีอยุธยา. (รวม
พิมพ์ครั้งแรก). กรุงเทพฯ : ต้นฉบับ.

ประชุมคำให้การกรุงศรีอยุธยา รวม 3 เรื่อง. (2553). กรุงเทพฯ : แสงดาว.

ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 82 เรื่องพระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติช
มิวเซียมกรุงลอนดอน. (2537). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

ประยูรศักดิ์ ชลายนเดชะ. (2513). หลักการของอิสลาม. พระนคร : ส. วงศ์เสงี่ยม.

ปริวัฒน์ จันทร. (2548). 600 ปี สมุทรยาตราเจิ้งเหอ : แม่ทัพเรือผู้กลายมาเป็นเทพเจ้า
“ซําปอกง” อันศักดิ์สิทธิ์. กรุงเทพฯ : มติชน.

มานิต มานิตเจริญ. (2547). พจนานุกรมไทย ฉบับสมบูรณ์-ปรับปรุงใหม่. กรุงเทพฯ :
บริษัท รวมสาส์น (1977) จำกัด.

รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล และ ประภัสสร์ ชูวิเชียร เขียน ; สุจิตต์ วงษ์เทศ บรรณาธิการ. (2556).
กรุงเทพฯ กรุงธนฯ มีภูมิสถาน ชื่อบ้านนามเมือง. กรุงเทพฯ : ดรีม แคทเชอร์.

วรรณศิริ เดชะคุปต์ และ ปรีดี พิศภูมิวิถี. (2554). กรุงเก่า เล่าเรื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน.

วินัย พงศ์ศรีเพียร. (2559). หมิงสือลู่-ชิงสือลู่ บันทึกเรื่องจริงแห่งราชวงศ์หมิงและราชวงศ์
ชิงฯ. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา.

พรพรรณ จันทโรนานนท์. (2537). วิถีจีน. กรุงเทพฯ : ประพันธ์สาส์น.

พรพิไล เลิศวิชา บรรณาธิการ. (2543). นิราศสุนทรภู่. กรุงเทพฯ : บริษัท ธารปัญญา จำกัด.

พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น. (2553).
นนทบุรี : ศรีปัญญา.

พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐฯ และฉบับกรมพระปรมานุชิตฯ
และพงศาวดารเหนือ ฉบับพระวิเชียรปรีชา (น้อย) เล่ม 1. (2504). พระนคร :
องค์การค้าของคุรุสภา.

พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐฯ และฉบับกรมพระปรมานุชิตฯ
และพงศาวดารเหนือ ฉบับพระวิเชียรปรีชา (น้อย) เล่ม 2. (2504). พระนคร :
องค์การค้าของคุรุสภา.

พิมพ์ประไพ พิศาลบุตร. (2560). ความรู้จากเศษกระเบื้องจีน. (เอกสารประกอบสัมมนา
วิชาการประจำ ปี 2560 หัวข้อ “250 ปีเสียกรุงศรีอยุธยา-สถาปนากรุงธนบุรี 2310-
2560” ณ หอประชุม ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) ตลิ่งชัน กรุงเทพฯ
วันที่ 15 กันยายน 2560). กรุงเทพฯ : มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย และ มูลนิธิโครงการ
ตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. (2553). ฟื้นฝอยหาตะเข็บ. กรุงเทพฯ : มติชน.

ฟอร์บัง, เชอวาลิเยร์ เดอ เขียน ; ดำรัสดำรง เทวกุล, หม่อมเจ้าทรงแปล. (2560). จดหมาย
เหตุฟอร์บัง. นนทบุรี : ศรีปัญญา.

เรื่องกรุงเก่า. (2561). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

ลาลูแบร์, มร. เดอะ เขียน ; สันต์ ท. โกมลบุตร แปล. (2557). จดหมายเหตุ ลาลูแบร์
ราชอาณาจักรสยาม. นนทบุรี : ศรีปัญญา.

ศรีศักร วัลลิโภดม และ วลัยลักษณ์ ทรงศิริ. (2560). “ลุ่มเจ้าพระยา” รากเหง้าแห่งสยาม
ประเทศ. กรุงเทพฯ : มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์.

ส. พลายน้อย. (2525). เล่าเรื่องบางกอก. กรุงเทพฯ : บำรุงสาส์น.

ส.พลายน้อย. (2555). แม่น้ำลำคลอง. กรุงเทพฯ : มติชน.

สกินเนอร์, จี. วิลเลียม ; พรรณี ฉัตรพลรักษ์ และคณะ แปล ; ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
บรรณาธิการ. (2548). สังคมจีนในประเทศไทย : ประวัติศาสตร์เชิงวิเคราะห์.
กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

สมบูรณ์ สุขสำราญ. (2530). ความเชื่อทางศาสนาและพิธีกรรมของชุมชนชาวจีน.
กรุงเทพฯ : โครงการเผยแพร่ผลงานวิจัย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สารสิน วีระผล เขียน ; พรรณงาม เง่าธรรมสาร รังษี ฮั่นโสภา และ สมาพร แลคโซ แปล ;
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และ กัณฐิกา ศรีอุดม บรรณาธิการ. (2548). จิ้มก้องและกำไร :
การค้าไทย-จีน 2195-2396/1652-1853. กรุงเทพฯ : มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย.

แสงอรุณ กนกพงศ์ชัย. (2550). วิถีจีน-ไทยในสังคมสยาม. กรุงเทพฯ : มติชน.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2539). แม่น้ำลำคลองสายประวัติศาสตร์. กรุงเทพฯ : มติชน.

สุจิตต์ วงษ์เทศ บรรณาธิการ. (2548). พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับวันวลิต พ.ศ.2182.
กรุงเทพฯ : มติชน.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2552). อยุธยา ยศยิ่งฟ้า : ประวัติศาสตร์สังคมวัฒนธรรมกรุงศรีอยุธยา
ว่าด้วยวิถีชีวิตไพร่ฟ้าข้าไทย. กรุงเทพฯ : กองทุนแบ่งปันเผยแพร่ความรู้สู่สาธารณะ.

สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2561). อยุธยา มาจากไหน?. กรุงเทพฯ : นาตาแฮก.

สุภาพรรณ ณ บางช้าง. (2535). ขนบธรรมเนียมประเพณี : ความเชื่อและแนวการปฏิบัติใน
สมัยสุโขทัยถึงสมัยอยุธยา ตอนกลาง. กรุงเทพฯ : สถาบันไทยศึกษา จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.

สุภัทรดิศ ดิศกุล, หม่อมเจ้า, และคณะ. (2551). โบราณสถานในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เล่ม 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.

สุรสิทธิ์ อมรวณิชศักดิ์. (2556). ปุนเถ้ากง : เทพ “เจ้าที่” จีนในสังคมไทย. กรุงเทพฯ :
สถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

สุรสิทธิ์ อมรวณิชศักดิ์. (2557). “ข้อสังเกตเกี่ยวกับความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาของเจิ้ง
เหอ”. ศิลปวัฒนธรรม ปีที่ 35 ฉบับที่ 11 กันยายน 2557.

สุรสิทธิ์ อมรวณิชศักดิ์. (2559). “หานอี้ว์ : “เจ้าเมือง” “เจ้าพ่อ” “เจ้าที่””. วารสารจีน
ศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ปีที่ 9 ฉบับที่ 1 (มีนาคม-กันยายน 2559).

สุรสิทธิ์ อมรวณิชศักดิ์. (2561). เจ้าพ่อเขาตก เทพารักษ์ไทยที่กลายเป็นเทพเจ้าจีน.
นนทบุรี : ต้นฉบับ.

สืบแสง พรหมบุญ. (2549). เจิ้งเหอ ซำปอกงและอุษาคเนย์. กรุงเทพฯ : มติชน.

สันติ เล็กสุขุม. (2542). ศิลปะอยุธยา งานช่างหลวงแห่งแผ่นดิน. กรุงเทพฯ : เมืองโบราณ.

สันติ เล็กสุขุม. (2550). ความสัมพันธ์จีน-ไทย โยงใยในลวดลายประดับ. กรุงเทพฯ :
เมืองโบราณ.

สำนักวัฒนธรรม กีฬา และการท่องเที่ยว กรุงเทพมหานคร. (2554). กรุงเทพฯ : บนฝั่งธาร
แห่งวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ.

อิชิอิ โยเนะโอะ และ โยชิกาวะ โทชิฮารุ เขียน ; พลับพลึง คงชนะ มารศรี มียาโมโต และ
อาทร ฟุ้งธรรมสาร แปล ; ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และสายชล วรรณรัตน์ บรรณาธิการ.
(2530). ความสัมพันธ์ไทย-ญี่ปุ่น 600 ปี. กรุงเทพฯ : มูลนิธิโครงการตำรา
สังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์.

เอกชัย จันทรา. (2556). 100 บุคคลสำคัญของโลก. กรุงเทพฯ : ยิปซี.

อัมพร สายสุวรรณ. (2545). ไทยในจดหมายเหตุแกมป์เฟอร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร.
ภาษาจีน

晁中辰.(2005).明代海禁與海外貿易.北京:人民出版社.

陳代光.(1985).“ 陳倫炯與《海國聞見錄》”,載《地理研究》,第4卷第4期.

陳倫炯.(1996).海國聞見錄,臺北:臺灣銀行經濟研究室.

陳平平.(2012).“論明代金陵大報恩寺塔形體的古意特色與傳承”,載《南
京曉莊學院學報》,第1期.

陳慶元.(2013).“ 張燮年表”,載《南京師範大學文學院學報》,第1期.

陳水源.(2000).傑出航海家鄭和.臺中:晨星.

馮承鈞校注.(1938).星槎勝覽校注.長沙:商務印書館.

馮承鈞校注.(1970).瀛涯勝覽校注.臺北:臺灣商務印書館.

漢語大詞典編輯委員會.(1996).漢語大詞典,(第二、五卷).上海:
漢語大詞典出版社.

賀雲翺.(2007).“鄭和與金陵大報恩寺關系考”,載《東南文化》,第7期.

黃重言、余定邦編著.(2016).中國古籍中有關泰國資料匯編.北京:
北京大學出版社.

黄省曾著、謝方校注.(2000).西洋朝貢典錄校注. 北京:中華書局.

朗英.(2009).七修類稿.上海:上海書店出版社.

黎道綱.(2001). “暹羅國祀鄭和三寶廟考———讀《東西洋考》” ,
載《東南亞研究》,第3期.

黎道綱.(2006).“泰國傳說與鄭和神話——兼駁JWADE否定鄭和的一條論
據”,載《東南亞研究》,第4期.

李學勤主編.(1999).禮記正義.北京:北京大學出版社.

萬明.(2018).“明代馬歡《瀛涯勝覽》版本考”,載《文史》,第2輯.

王士性撰,呂景琳點校.(1981).廣志繹.北京:中華書局.

嚴從簡著、余思黎點校.(2000).殊域周咨錄.北京:中華書局.

殷遠卓.(1980).“鄭和名字小考”,載《寧夏大學學報(哲學社會科學
版)》,第4期.

曾玲主編.(2008).東南亞的“鄭和記憶”與文化詮釋.合肥:黃山書社.

張燮著、謝方點校.(2000).東西洋考.北京:中華書局.

張廷玉等撰.(1984).明史.北京:中華書局.

鄭和下西洋600週年紀念活動籌備領導小組.(2005). 鄭和下西洋研究文選
(1905-2005).北京:海洋出版社.

鄭鶴聲、鄭一鈞編.(2005).鄭和下西洋資料匯編.北京:海洋出版社.

鄭一鈞.(2005).鄭和全傳.北京:中國青年出版社.

鄭鏞.(2004).“ 張燮與《東西洋考》”,載《漳州師範學院學報》(哲學社
會科學版),第2期.

仲躋榮等著.(2000).鄭和.南京:南京大學出版社.

中國佛教協會編.(1996).中國佛教.上海:東方出版中心.