บริบทของกระบวนการทางปัญญาในแก้ไขปัญหาของชุมชน กรณีศึกษาชุมชนวิจัยภาคเหนือ

บทคัดย่อ

         การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์คือ เพื่อศึกษาบริบทของกระบวนการทางปัญญาในการแก้ไขปัญหาของชุมชนวิจัย กรณีศึกษาชุมชนวิจัยท้องถิ่นภาคเหนือ โดยกำหนดจำนวน 3 ชุมชน ได้แก่ บ้านสามขา ตำบลหัวเสือ อำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง, บ้านโป่งคำ ตำบลดู่พงษ์ อำเภอสันติสุข และ เครือข่ายองค์กรสงฆ์ อำเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน ผ่านการปฏิบัติการโดยใช้งานวิจัยเพื่อท้องถิ่นในฐานะวิธีการทางปัญญาเป็นวิธีปฏิบัติในการแก้ไขปัญหาและสามารถจัดการตนเองได้ ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้วิจัยเป็นผู้สร้างเครื่องมือหลัก เป็นการสัมภาษณ์เชิงลึกในกลุ่มนักวิจัยชุมชนทั้งสามชุมชน พร้อมทั้งจัดสนทนากลุ่มย่อยกับนักวิจัยชุมชน สอง วิเคราะห์และสังเคราะห์ความต่อเนื่อง จัดทำแบบประเมินคุณลักษณะของชุมชนวิจัย และ จัดเวทีเชิงปฏิบัติการประเมินผลความต่อเนื่องร่วมกับนักวิจัยและทีมวิจัยทั้งสามชุมชน

           ผลจากการวิจัย พบว่า บริบทของกระบวนการทางปัญญาในการแก้ไขปัญหาของชุมชนใช้กระบวนการทางปัญญาคือมรรควิธี (โยนิโสมนสิการ) ในฐานะของวิธีการทางปัญญาในการพิจารณาและวิเคราะห์การเข้าถึงอริยสัจสี่และนำไปสู่ไตรสิกขาสามหรือบ่อเกิดสังคมแห่งปัญญา (ปัญญา-ศีล-สมาธิ) โดยมีวิธีคิดแบบอริยสัจจ์และวิธีการทางวิทยาศาสตร์ในการพิจารณาบริบทของกระบวนการปัญญาในการแก้ไขปัญหาของชุมชนทั้งสามชุมชน มีการจัดฐานการเรียนรู้การลดปัญหาหนี้สิน รวมถึงการทำงานร่วมกับหน่วยงานภายนอก ซึ่งผลที่เกิดขึ้นทั้งสามชุมชนเป็นผลมาจากการสร้างความรู้และพัฒนากระบวนการในการจัดการความรู้ ที่มีขั้นตอนสำคัญทั้งการพิจารณา แยกแยะ วิเคราะห์ พิสูจน์ ข้อมูลความรู้ ที่ผ่านจากการปฏิบัติจริงและพิสูจน์ซ้ำในกระบวนการทางปัญญา