ผลการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐานร่วมกับกระบวนการคิดเชิงออกแบบที่มีต่อความก้าวหน้าของความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น
DOI:
https://doi.org/10.14456/ojed.2025.18คำสำคัญ:
กระบวนการคิดเชิงออกแบบ, การจัดการเรียนรู้โครงงานเป็นฐาน, ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์, ความก้าวหน้าในการเรียนรู้, นักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้นบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงความก้าวหน้าของความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ และ 2) เปรียบเทียบความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ของนักเรียนหลังได้รับการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานเป็นฐานร่วมกับกระบวนการคิดเชิงออกแบบกับเกณฑ์ระดับดี ตัวอย่าง คือ นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่ 3 สถาบันการศึกษาแห่งหนึ่ง สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษากรุงเทพมหานคร เขต 1 จำนวน 40 คน ในรายวิชาโครงงานวิทยาศาสตร์ ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 ได้มาจากการเลือกอย่างเจาะจง การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงทดลองเบื้องต้น เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือ แผนการจัดการเรียนรู้รายหน่วย 3 แผน รวม 22 คาบเรียน และเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล คือ แบบวัดความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ทดสอบเมื่อจบกิจกรรมการเรียนรู้ในแต่ละแผนรายหน่วย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ ร้อยละ สถิติทดสอบ repeated measures ANOVA one-sample t-test และ การหาขนาดอิทธิพลของ Cohen’s d ผลการวิจัยพบว่า 1) ความก้าวหน้าในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ที่เกิดขึ้นระหว่างการทดสอบครั้งที่ 1 และ 2 และระหว่างครั้งที่ 2 และ 3 ไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ในขณะที่ความก้าวหน้าในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ระหว่างการทดสอบครั้งที่ 1 และ 3 มีระดับที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และ 2) ความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ไม่แตกต่างกับเกณฑ์ระดับดีอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และมีขนาดอิทธิพลต่ำมาก (Cohen’s d = -0.04)
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
กวินนาฏ พลอยกระจ่าง, ศศิเทพ ปิติพรเทพิน, และ บุญเสถียร บุญสูง. (2563). การพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 เรื่องเซลล์และการทำงานของเซลล์โดยการจัดการเรียนรู้ตามแนวสะเต็มศึกษา. ใน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (บ.ก.), การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 58: สาขาศึกษาศาสตร์ (น. 20–26). สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ. https://doi.org/10.14457/KU.res.2020.200
จักรกฤต ภุชงค์ประเวศ. (2563). ผลของการจัดการเรียนการสอนโครงงานวิทยาศาสตร์โดยใช้กระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม ที่มีต่อความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์และคุณภาพผลงานเชิงสร้างสรรค์ ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้น สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา [วิทยานิพนธ์ปริญญาหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. คลังปัญญาจุฬาฯ. https://doi.org/10.58837/CHULA.THE.2020.652
ณัฐวุฒิ อรุณรัตน์ และ ปราวีณยา สุวรรณณัฐโชติ (2562). การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบเกี่ยวกับรูปแบบกิจกรรมการสอนด้วยกระบวนการออกแบบวิศวกรรมที่มีผลต่อความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ สำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 18(1), 22–31. https://ph01.tci-thaijo.org/index.php/JIE/article/view/175804
ใบหยก แซ่ตัน, ศิริวรรณ วณิชวัฒนวรชัย, และ กฤษฎา วรพิน. (2567). การพัฒนาความสามารถในการสร้างนวัตกรรมเชิงสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบโครงงานและแบบร่วมมือกลุ่มสืบเสาะ. วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 22(2), 112–128. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/suedujournal/article/view/275070
พันธ์ยุทธ น้อยพินิจ, วนินทร สุภาพ และ จักรกฤษ กลิ่นเอี่ยม. (2562). การวิจัยปฏิบัติการเพื่อพัฒนาการจัดการเรียนรู้ เรื่อง ภาคตัดกรวยด้วยกระบวนการคิดเชิงออกแบบที่ส่งเสริมความสามารถในการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4. วารสารพัฒนาการเรียนการสอน มหาวิทยาลัยรังสิต, 13(1), 70-84. https://doi.org/10.14456/jrtl.2019.6
ลือชา ลดาชาติ. (2559). ความก้าวหน้าในการเรียนรู้วิทยาศาสตร์. วารสารหน่วยวิจัย วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และสิ่งแวดล้อมเพื่อการเรียนรู้, 7(1), 141-162. https://doi.org/10.14456/jstel.2016.11
วราลี สิริปิยธรรม, กฤษณา คิดดี, และ ผดุงชัย ภู่พัฒน์. (2558). การพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและทักษะการคิดแก้ปัญหาของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 โดยใช้การจัดการเรียนรู้แบบโครงงาน. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม, 14(2), 221-227. https://ph01.tci-thaijo.org/index.php/JIE/article/view/122341
ศศิมา นองสุข และ พรรณวิไล ดอกไม้. (2566). การจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์โดยใช้โครงงาน เรื่อง เคมีไฟฟ้า เพื่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 5. วารสารสหวิทยาการวิจัยและวิชาการ, 3(5), 315-333. https://doi.org/10.14456/iarj.2023.256
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์. (2558). คู่มือครู การจัดการเรียนรู้แบบแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์. https://candmbsri.wordpress.com/wp-content/uploads/2015/05/crative-problem-solving.pdf
เสมอกาญจน์ โสภณหิรัญรักษ์, สุรวิทย์ อัสสพันธุ์ และ ธิดา ทับพันธุ์. (2566). การศึกษาและพัฒนาองค์ประกอบด้านสมรรถนะในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ จากกระบวนการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์, 17(3), 209-224. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JournalGradVRU/article/view/261030
ภาษาอังกฤษ
Boyles, M. (2022). What is creative problem-solving & why is it important?. Harvard Business School (Online). https://online.hbs.edu/blog/post/what-is-creative-problem-solving
Brown, T. (2008). Design thinking. Harvard Business Review, 86(6), 84-92. https://readings.design/PDF/Tim%20Brown,%20Design%20Thinking.pdf
Buck Institute for Education. (2022). Gold standard PBL: Essential project design elements. https://www.pblworks.org/what-is-pbl/gold-standard-project-design
DeHaan, R. L. (2009). Teaching creativity and inventive problem solving in science. CBE—Life Sciences Education, 8(3), 172-181. https://doi.org/10.1187/cbe.08-12-0081
Gallacher, T., & Johnson, M. (2019). “Learning progressions”: A historical and theoretical discussion. Research Matters: A Cambridge Assessment publication, 28(Autumn 2019), 10-16. https://www.cambridgeassessment.org.uk/Images/561967--learning-progressions-a-historical-and-theoretical-discussion.pdf
Idin, Ş. (2020). New trends in science education within the 21st century skills perspective. In S. A. Kıray, M. Shelley, & I. Duran (Eds.), Education Research Highlights in Mathematics, Science and Technology 2020 (pp. 150–159). ISRES Publishing.
Jäder, J. (2019, February). Task design with a focus on conceptual and creative challenges [Paper presentation]. The Eleventh Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (CERME11), Utrecht University, Netherlands. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02423408
Jia, L., Jalaludin, N., & Rasul, S. (2023). Design thinking and project-based learning (DT-PBL): A review of the literature. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 22(8), 376–390. https://doi.org/10.26803/ijlter.22.8.20
Jiang, C., & Pang, Y. (2023). Enhancing design thinking in engineering students with project-based learning. Computer Applications in Engineering Education, 31(4), 814–830. https://doi.org/10.1002/cae.22608
Karamustafaoğlu, O., & Pektaş, H. M. (2023). Developing students’ creative problem-solving skills with inquiry-based STEM activity in an out-of-school learning environment. Education and Information Technologies, 28(6), 7651-7669. https://doi.org/10.1007/s10639-022-11496-5
Lusiana, R., & Andari, T. (2020). Brain based learning to improve students’ higher order thinking skills. Journal of Physics: Conference Series, 1613(1), 012004. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1613/1/012004
Maknuunah, L., Kuswandi, D., & Soepriyanto, Y. (2021, January). Project-based learning integrated with design thinking approach to improve students' critical thinking skill [Paper presentation]. The International Conference on Information Technology and Education (ICITE 2021), Malang, Indonesia.
Metwaly, S., Fernández-Castilla, B., Kyndt, E., & Van den Noortgate, W. (2020). Testing conditions and creative cerformance: Meta-analyses of the impact of time limits and instructions. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 14(1), 15-38. https://doi.org/10.1037/aca0000244
Paek, S. H., Abdulla Alabbasi, A. M., Acar, S., & Runco, M. A. (2021). Is more time better for divergent thinking? A meta-analysis of the time-on-task effect on divergent thinking. Thinking Skills and Creativity, 41, 100894. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2021.100894
Plattner, H. (2018). Design thinking bootleg d.School. Institute of Design at Stanford University. https://dschool.stanford.edu/resources/design-thinking-bootleg
Prokofieva, V., Fenouillet, F., & Romero, M. (2024). The effects of assessment instruction and test anxiety on divergent components of creative problem-solving tasks. Frontiers in Education, 9, 1-9. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1440248
Sagoro, E. M., & Aghni, R. I. (2024). The influence of scaffolding and task complexity on the cognitive load of startups: An experiment. In G. W. Pradana et al. (Eds.), Proceedings of the 4th International Conference on Social Sciences and Law (ICSSL 2024) (pp. 158–165). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/978-2-38476-303-0_16
Smith, C. L., Wiser, M., Anderson, C. W., & Krajcik, J. (2006). Implications of research on children’s learning for standards and assessment: A proposed learning progression for matter and the atomic molecular theory. Measurement, 4(1–2), 1–98. https://doi.org/10.1080/15366367.2006.9678570
Treffinger, D. J., Edwin, C. S., & Scott, G. I. (2008). Understanding individual problem-solving style: A key to learning and applying creative problem solving. Learning and Individual Differences, 18(4), 390-401. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.lindif.2007.11.007
Wikanta, W., & Susilo, H. (2022). Higher order thinking skills achievement for biology education students in case-based biochemistry learning. International Journal of Instruction, 15(4), 835-854. https://doi.org/10.29333/iji.2022.15445a
Willemsen, R. H., de Vink, I. C., Kroesbergen, E. H., & Lazonder, A. W. (2024). Strengthening creative problem-solving within upper-elementary science education. The Journal of Creative Behavior, 58(1), 137-150. https://doi.org/https://doi.org/10.1002/jocb.639
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารอิเล็กทรอนิกส์ทางการศึกษา
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
