การวิเคราะห์ตำแหน่งที่ตั้งของตระพังช้างเผือกจังหวัดสุโขทัยแหล่งน้ำอภิเษกในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลที่ 6 – 7

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์ตำแหน่งที่ตั้งของตระพังช้างเผือกที่ใช้เป็นแหล่งน้ำอภิเษก ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลที่ 6 และรัชกาลที่ 7 โดยใช้กระบวนการวิธีการทางประวัติศาสตร์บูรณาการ กับหลักภูมิศาสตร์ ผลการศึกษาพบว่าแหล่งน้ำดังกล่าวมีการใช้งานครั้งแรกในงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช รัชกาลที่ 6 เมื่อ พ.ศ. 2454 และได้ใช้งานครั้งสุดท้ายในงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 เมื่อ พ.ศ. 2468 ส่วนในงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกรัชกาลที่ 9 ได้งดตักน้ำ เนื่องจากน้ำในตระพังแห้งตำแหน่งที่ตั้งของตระพังช้างเผือกในปัจจุบันตั้งอยู่ห่างจากเขตโบราณสถาน วัดตระพังช้างเผือก ไปประมาณ 100 เมตร ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ซึ่งเป็นคนละส่วนกับสระน้ำภายในวัดตระพังช้างเผือกในปัจจุบันโดยเป็นการตีความจากโบราณวัตถุในการทำงานโบราณคดีในช่วง พ.ศ. 2562 – 2564 คณะผู้ศึกษาได้ทำการวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร และภาพถ่ายทางอากาศประกอบกันจึงได้ตำแหน่งที่ตั้งของตระพังช้างเผือกที่สอดคล้องกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์

           ปัจจุบันพื้นที่ของตระพังช้างเผือก ถือเป็นพื้นที่ตกสำรวจ และเป็นพื้นที่รกร้างมีวัชพืชขึ้นปกคลุมเป็นจำนวนมาก ตระพังช้างเผือกจัดเป็นกลุ่มตระพังที่ขุดขึ้นมาเพื่อกักเก็บน้ำใช้ตามฤดูกาลซึ่งจะมีน้ำในช่วงหน้าน้ำเพียงเท่านั้น ในอนาคตหากมีการพัฒนา และอนุรักษ์ตระพังจะช่วยเพิ่มแหล่งศึกษาข้อมูลที่เกี่ยวกับการจัดการน้ำระบบชลประทานที่สำคัญในเขตเมืองสุโขทัย รวมถึงเป็นการรักษาสถานะของแหล่งน้ำที่ใช้ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก