การวิเคราะห์นัยยะแฝงทางการเมืองการปกครองของล้านนาผ่าน “เจี้ยก้อม”

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการวิเคราะห์นัยยะแฝงทางการเมืองการปกครองของล้านนาผ่าน “เจี้ยก้อม” 2) การตอบโต้ของชนชั้นใต้การปกครองผ่าน “เจี้ยก้อม” งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาวิจัยเชิงเอกสารที่เน้นศึกษาวรรณกรรมล้านนาประเภท “เจี้ยก้อม” ที่มีผู้ศึกษารวบรวมเอาไว้แล้วนำมาอธิบาย

ผลการศึกษาพบว่า 1) นัยยะแฝงทางการเมืองการปกครองของเจี้ยก้อมแบ่งได้ 2 ประเภท ได้แก่ 1.เจี้ยก้อมในยุคจารีตที่มีตัวละคร ได้แก่ เจ้าพระยาเมือง ชาวบ้าน ซึ่งเจี้ยก้อมประเภทนี้จะบอกถึงลักษณะการเมืองการปกครองในยุคจารีตของล้านนา 2. เจี้ยก้อมในยุคปฏิรูปการปกครองที่มีตัวละครซึ่งเป็นตัวแทนของภาครัฐส่วนกลาง ได้แก่ ปลัดอำเภอ นายอำเภอ ตำรวจ ผู้ใหญ่บ้าน กำนัน เป็นต้น ซึ่งบอกถึงลักษณะการเมืองการปกครองของล้านนายุคปฏิรูปการปกครองที่อยู่ภายใต้การปกครองของรัฐส่วนกลาง 2) การโต้กลับของชนชั้นผู้ถูกปกครองผ่าน “เจี้ยก้อม” โดยการทำให้ตัวละครอย่างเช่น เจ้าพระยาเมือง ปลัดอำเภอ นายอำเภอ ผู้ใหญ่บ้าน ที่ถือเป็นตัวแทนของผู้ปกครองในแต่ละยุคกลายเป็นตัวตลก เป็นตัวละครที่ถูกล้อเลียน ทำให้ขายหน้า โดยชาวบ้านทั่วไปเป็นการโต้กลับเชิงอำนาจของชนชั้นผู้อยู่ใต้การปกครองโดยใช้พื้นที่ทางวัฒนธรรมและประเด็นเรื่องอุดมการณ์รัฐชาติกับการตอบโต้ความเป็นอื่นในล้านนาใน “เจี้ยก้อม” การรวมอำนาจเข้าสู่ส่วนกลางได้นำเอา “ภาษา” เป็นตัวแบ่งแยกระหว่างคนล้านนากับคนภาคกลาง ในเจี้ยก้อมมีการเล่าถึงเรื่องราวของคนภาคกลางหรือการใช้ภาษากลางของคนล้านนา ที่เป็นการแสดงนัยยะแฝงถึงการทำให้เป็นคนอื่น อันหมายถึงคนที่ไม่ใช่คนล้านนา ไม่ใช้คำเมือง ซึ่งลักษณะดังกล่าวมาพร้อมกับการปฏิรูปการเมืองการปกครองของล้านนา “เจี้ยก้อม” จึงเป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมของชาวบ้านในการต่อรอง ตอบโต้ อำนาจของผู้ปกครอง ผ่านเรื่องเล่า ที่เป็นเรื่องตลก ขำขัน แต่แฝงไปด้วยนัยยะทางการเมืองการปกครองของชนชั้นผู้ถูกปกครองในแต่ละยุคอย่างเห็นได้ชัด และควรมีการศึกษาหรือรวบรวมเจี้ยก้อมของแต่ละท้องถิ่นในภาคเหนือ เพื่อเปรียบเทียบความเหมือนความแตกต่างของเนื้อหาเจี้ยก้อมในแต่ละท้องถิ่น และเพื่อเป็นพื้นฐานในการศึกษาการตอบโต้หรือการต่อสู้ทางการเมืองการปกครองของชาวบ้านแต่ละท้องถิ่นในภาคเหนือ