การสร้างสรรค์ชุดการแสดง “สุครีพทรงเครื่อง”

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างสรรค์ชุดการแสดง “สุครีพทรงเครื่อง” โดยศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของการรำลงสรง องค์ประกอบ วิธีแสดง และกระบวนท่ารำ ของการรำลงสรงที่ปรากฏในการแสดงโขนและละคร จากตำรา เอกสารทางวิชาการ การสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ และผู้ทรงคุณวุฒิด้านนาฏศิลป์ ดนตรี และคีตศิลป์ไทย และ การสนทนากลุ่ม (Foces Group) เพื่อนำมาวิเคราะห์หลักและแนวทางการประดิษฐ์กระบวนท่ารำ  

               จากการศึกษาพบว่า การลงสรงแต่งตัวในการแสดงโขนจะมีทั้งตัวพระ ตัวนาง ตัวยักษ์ และตัวลิง ซึ่งบทลงสรงแต่งตัวของตัวโขนจะมีปรากฏในพระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ทั้งในรัชกาลที่ 1 และรัชกาลที่ 2 แสดงความหมายถึงการอาบน้ำแต่งตัวของกษัตริย์  แต่สุครีพซึ่งมีตำแหน่งเป็น “พระยาไวยวงศามหาสุรเดช” ครองเมืองขีดขิน ไม่มีปรากฏบทการรำลงสรงแต่งตัว ดังนั้นผู้วิจัยจึงมีแนวคิดว่าควรมีการรำลงสรงแต่งตัวของสุครีพก่อนออกว่าราชการเมืองขีดขิน ซึ่งผู้วิจัยได้สร้างสรรค์งานตามองค์ประกอบการแสดง ประกอบด้วย  1. ดนตรีและเพลงร้อง จำนวน 5 เพลง ได้แก่ เพลงรัว เพลงชมตลาด เพลงฉุยฉาย เพลงแม่ศรี และเพลงพญาเดิน  2. เครื่องแต่งกายทรงเครื่องสุครีพ  3. อุปกรณ์ประกอบการแสดง  กระบวนท่ารำของสุครีพทรงเครื่องเป็นท่ารำประกอบเพลงหน้าพาทย์สื่อถึงการเดินทาง มีการตีบทใช้บทประกอบบทร้อง โดยการแสดงสื่อถึงลักษณะการแต่งกาย อาวุธและความ      กล้าหาญของตัวสุครีพ 

               ขั้นตอนการแสดงผู้วิจัยได้กำหนดรูปแบบการแสดง โดยแบ่งออกเป็น 4 ช่วง ดังนี้ ช่วงที่ 1 การเปิดตัวสุครีพ  แสดงให้เห็นถึงการมาถึงของตัวสุครีพหลังจากการแต่งตัวเพื่อเตรียมออกว่าราชการในฐานะผู้ครองนคร   ช่วงที่ 2 การชมเครื่องทรงของตัวสุครีพ  สื่อให้เห็นถึงรายละเอียดของเครื่องแต่งกายซึ่งเป็นเครื่องทรงของพระมหากษัตริย์  ช่วงที่ 3 สื่อให้เห็นถึงความกล้าหาญ และได้ตำแหน่งใหม่ ครองเมืองขีดขิน  และช่วงที่ 4 สื่อให้เห็นถึงความสง่างามของตัวสุครีพทรงเครื่อง ผู้ครองเมืองขีดขินอย่างสมบูรณ์ เป็นบุคลิกที่มีความลงตัวของสุครีพในฐานะ “พระยาไวยวงศามหาสุรเดช”

               การสร้างสรรค์ชุดการแสดง “สุครีพทรงเครื่อง” นี้ สามารถนำมาใช้เป็นชุดการแสดงรำเดี่ยวหรือประกอบการแสดงโขน เรื่อง รามเกียรติ์ ชุด สุครีพครองเมือง ได้