หินศักดิ์สิทธิ์ในวัฒนธรรมจีน : ว่าด้วย “สือก่านตัง” ในตำนานและคติความเชื่อ Sacred Stones in Chinese Culture: Exploring the Legend and Beliefs Surrounding the “Shi Gan Dang”
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ความเชื่อเกี่ยวกับ “สือก่านตัง” มีความเป็นมายาวนาน พัฒนามาจากความเชื่อเรื่องหินศักดิ์สิทธิ์ในสังคมจีน เมื่อความเชื่อดังกล่าวได้แพร่กระจายสู่ดินแดนของมณฑลซานตงจึงเกิดการปะทะสังสรรค์กับความเชื่อว่าด้วย “ไท่ซานสะกดวิญญาณผี” หรือ “ไท่ซานเป็นแหล่งพำนักของเหล่าวิญญาณ” ไว้ด้วยกัน ปรากฏการณ์ดังกล่าวนำไปสู่การนับถือในชื่อเรียกที่ว่า “ไท่ซานสือก่านตัง”
บทความนี้ศึกษาจากตำนานสือก่านตังจากหนังสือรวบรวมตำนานพื้นบ้านเกี่ยวกับไท่ซานซึ่งมีอยู่ด้วยกัน 5 สำนวน แต่ด้วยตำนานเรื่องที่ 1 และ 2 มีความคล้ายคลึงกัน จึงอนุโลมเป็นเรื่องเดียวกัน จากนั้นได้ทำการวิเคราะห์ประเด็นความเชื่อทางวัฒนธรรมที่ปรากฏอยู่ในเรื่องเล่าต่างๆ พบว่า ตำนานของสือก่านตังที่แพร่หลายในเขตพื้นที่ไท่อานของมณฑลซานตง จะถูกเล่าในฐานะมนุษย์ที่เหล่าภูติผีเกรงกลัว ต่างไปจากความเชื่อดั้งเดิมในแถบมณฑลฮกเกี้ยน กวางตุ้ง ที่สืบทอดคติว่าด้วย หินศักดิ์สิทธิ์ อันเป็นสัญลักษณ์หรือเครื่องหมายที่ใช้ป้องกันสิ่งชั่วร้ายมิให้เข้ามารบกวนผู้คนที่อยู่อาศัย
ด้วยการเก็บข้อมูลภาคสนามจากผู้เล่าขานตำนานนั้นย่อมมีข้อจำกัดหลายอย่าง นำมาสู่การเรียบเรียงที่ขาดความสมบูรณ์หรือเป็นเหตุเป็นผลในบางเหตุการณ์ แต่ต้องเข้าใจว่าตำนานเรื่องเล่าฉบับของชาวบ้านย่อมเป็นไปตาม ความเข้าใจและความศรัทธาของผู้เล่าเป็นสำคัญ
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ผลงานทางวิชาการที่ลงตีพิมพ์ในวารสารจีนศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นลิขสิทธิ์ของผู้เขียนหรือผู้แปลผลงานนั้น หากนำลงในวารสารจีนศึกษาเป็นครั้งแรก เจ้าของผลงานสามารถนำไปตีพิมพ์ซ้ำในวารสารหรือหนังสืออื่นได้โดยมิต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้า แต่หากผลงานที่ได้รับพิจารณานำลงในวารสารจีนศึกษา เป็นผลงานที่เคยตีพิมพ์ที่อื่นมาก่อนเจ้าของผลงานต้องจัดการเรื่องปัญหาลิขสิทธิ์กับแหล่งพิมพ์แรกเอง หากเกิดปัญหาทางกฎหมาย ถือว่าไม่อยู่ในความรับผิดชอบของวารสารจีนศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ทั้งนี้ ความคิดเห็นต่างๆ ในบทความเป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่เกี่ยวกับกองบรรณาธิการวารสารจีนศึกษา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
เอกสารอ้างอิง
เดือน คำดี. (2556). บทบาทของศรัทธาและปัญญาในการบรรลุสัจธรรม. วารสารราชบัณฑิตยสถาน, 35(4), 17-46.
ยรรยง จิระนคร. (2554). จีน กับสังคม วัฒนธรรม หลากหลายชาติพันธุ์. ล๊อคอินดีไซน์เวิร์ค.
สุรสิทธิ์ อมรวณิชศักดิ์. (2546). เทพมงคลของจีน. เต๋าประยุกต์.
曹雪芹. (1975). 戚蓼生序本石头记. 人民文学出版社.
陈富元. (2013). 孙悟空 ‘石生’ 的文化探源. 青海社会科学, (2), 196-199.
陈广忠、陈青远、付芮. (2014). 淮南子译注. 上海三联书店.
陈桂兰. (2006). 台湾民宅的辟邪物 : 以台南县家宅的门楣为例. 兰台出版社.
崔灏. (2012). 通俗编. 东方出版社.
邓福舜. (2001). 孙悟空形象与石崇拜. 大庆高等专科学校学报, (1), 48-52.
丁肇琴. (2015). 五岳民间传说之研究. 国家出版社.
刘慧. (2011). 泰山信仰与中国社会. 上海人民出版社.
冯艺超. (1997). 鬼禁忌初探. 中华学苑, (50), 95-123.
方冠臻. (2017). 雷与雷神神话研究. 国立政治大学中国文学系研究所硕士学位论文.
高贤治、冯作民. (1981). 台湾旧惯习俗信仰. 众文图书公司.
龚韵蘅. (2006). 两汉灵冥世界观探究. 文津出版社.
广东、广西、湖南、河南辞源修订组, 商务印书馆编辑部. (2010). 辞源 [修订本]. 商务印书馆.
郭蓉. (2016). 泰山石敢当习俗流变研究. 四川职业技术学院学报, (3), 89-91.
黄历鸿. (1998). 泰山封禅. 山东友谊出版社.
蒋铁生. (2006). 泰山石敢当习俗的流变及时代意蕴. 泰山学院学报, (2), 1-5.
李昉. (1995). 太平广记. 中华书局.
李绪民. (2010). ‘泰山石敢当: 山石信仰’ 刍议. 黑龙江史志, (22), 62-63.
林国平. (2005). 闽台民间信仰源流. 福建人民出版社.
林进源. (1988). 中国神明百科宝典. 进源书局.
逯慧、张荣良. (2011). 泰山石敢当传说解读. 泰山学院学报, (2), 9-13.
吕继祥. (1989). 石敢当初探. 民俗研究, (2), 39-44.
吕思勉、童书业. (1982). 古史辨 : 第 7 册下. 上海古籍出版社.
马昌仪、刘锡诚. (1995). 石与史神. 学苑出版社.
马昌仪. (2000). 中国灵魂信仰. 上海文艺出版社.
马书田. (1992). 全像中国三百神. 江西美术出版社.
乔继堂、朱瑞平. (1998). 中国岁时节令辞典. 中国社会科学出版社.
何星亮. (1992). 土地神及其崇拜. 社会科学战线, (4), 323-331.
胡吉省. (2007). 死亡意识与神话. 中国社会科学出版社.
刘晨. (2021). ‘泰山府君’ 信仰源流辨考. 世界宗教文化, (6), 127-133.
刘春红、亓乐生. (2020). 灵石为形, 敢当为像: 泰山石敢当文化探索. 雕塑, (3), 84-85.
刘慧. (2011). 泰山信仰与中国社会. 上海人民出版社.
刘世德. (1998). 中国古代小说百科全书 [修订本]. 中国大百科全书出版社.
马银琴、周广荣. (2016). 搜神记. 中华书局.
卿希泰、詹石窗. (1999). 道教文化新典. 上海文艺出版社.
山东省人民政府. (2006). 山东省人民政府关于公布第一批省级非物质文化遗产名单的通知. 山东省人民政府.
唐敬果. (1933). 列子. 商务印书馆.
陶阳. (1999). 泰山与泰山神祗故事. 济南教育学院学报, (1), 13-17.
陶阳、徐纪民、吴绵. (1984). 泰山民间故事大观. 文化艺术出版社.
王充、萧登福. (2000). 新编论衡. 五南图书出版股份有限公司.
王景琳、徐匋. (1992). 中国民间信仰风俗辞典. 中国文联出版社.
王文径、王燕凤. (2006). 漫话石敢当. 闽台文化交流, (3), 153-155.
吴承恩. (1997). 西游记. 人民文学出版社.
吴康. (2001). 中国神秘文化辞典. 海南出版社.
夏楠. (2015). 多维视野下的大禹治水传说研究. 长江大学学报 [社科版], (3), 8-11.
萧锦华. (2008). 唐前期两京畿内制建立考论. 中国文化研究所学报, (48), 35-79.
谢贵文. (2009). 高雄民间信仰与传说故事论集. 秀威资讯科技股份有限公司.
许奉恩. (2000). 里乘. 重庆出版社.
杨利慧. (1997). 女娲的神话与信仰. 中国社会科学出版社.
杨天才. (2016). 周易. 中华书局.
叶涛. (2007). 泰山石敢当. 浙江人民出版社
.
殷伟、程建强. (2014). 图说冥界鬼神. 清华大学出版社.
尹浩英. (2007). 浅析 ‘泰山石敢当’ 的民俗内涵. 科教文汇, (11), 中旬刊, 197.
应劭、王利器. (2015). 风俗通义校注. 中华书局.
余健. (2000). 石敢当考. 中华建筑, (3), 128-129.
袁爱国、周谦. (2019). 泰山神文化, 中华石文化与泰山石. 山东人民出版社.
袁珂. (1985). 山海经校译. 上海古籍出版社.
袁珂、周明. (1985). 中国神话资料萃编. 四川省社会科学院出版社.
张广智、高有鹏. (2015). 遍地神灵 : 民众的俗信. 生活书店出版有限公司.
张岩. (1999).《山海经》与古代社会. 文化艺术出版社.
张玉书、陈廷敬. (2008). 康熙字典. 大众文艺出版社.
赵容俊、白裕相. (2013). 两周传世文献所见之医疗巫术考察. 大韩韩医学原典学会志, (4), 341-354.
郑志明. (2009). 传统宗教的文化诠释 : 天地人鬼神五位一体. 文津出版社.
周树佳. (2009). 香港诸神 : 起源、庙宇与崇拜. 中华书局 (香港) 有限公司.
