การเมืองเชิงระบบอุปถัมภ์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดสมุทรปราการ

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) โครงสร้างอำนาจองค์กรทางการเมืองท้องถิ่นเชิงระบบอุปถัมภ์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจังหวัดสมุทรปราการ 2) ลักษณะความสัมพันธ์เชิงอำนาจทางการเมืองท้องถิ่นกับระบบอุปถัมภ์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจังหวัดสมุทรปราการ และ 3) โครงสร้างอำนาจทางการเมืองท้องถิ่นที่ชอบธรรมตามหลักธรรมาภิบาลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น งานวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพโดยเก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองในท้องถิ่นและประชากรในพื้นที่ รวม 15 ราย ใช้การคัดเลือกแบบเจาะจง และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) โครงสร้างอำนาจองค์กรทางการเมืองท้องถิ่น เป็นลักษณะสองขั้วอำนาจ ระหว่างกลุ่มตระกูลอัศวเหมและตระกูลรัศมิทัต ซึ่งผลัดกันได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 จนถึงปี พ.ศ.2563 ทั้ง 2 ตระกูลต่างก็มีแหล่งที่มาและใช้กลยุทธ์ขับเคลื่อนอิทธิพลทางการเมืองของกลุ่มตระกูล 5 ประเภทคือ อำนาจเครือข่าย อำนาจการให้สิ่งของรางวัล อำนาจบารมี อำนาจข่าวสาร และอำนาจแฝง 2) ความสัมพันธ์ระหว่าง 2 ตระกูลในฐานะชนชั้นนำ เชื่อมโยงความสัมพันธ์สมาชิกในเครือข่ายการเมืองด้วยระบบอุปถัมภ์แบบความเป็นพรรคพวก เครือญาติ ลูกพี่ลูกน้อง รวมทั้งแบบแนวนอนและแนวดิ่ง ความสัมพันธ์ภายในเครือข่ายเป็นอำนาจการเมืองที่สนับสนุนผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งซึ่งเป็นสมาชิกในตระกูลชนชั้นนำ และมีผลต่อเลือกตั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และ 3) ถึงแม้ผู้ลงสมัครรับเลือกตั้งได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งท้องถิ่นจากอิทธิพลของโครงสร้างอำนาจการเมืองเชิงอุปถัมภ์ของกลุ่มชนชั้นนำทางการเมือง และได้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้บริหารหรือสมาชิกสภาในท้องถิ่น หากผู้บริหารมีภาวะผู้นำที่ดี มีความรู้ความสามารถส่งเสริมให้เกิดธรรมาภิบาลในการบริหาร ตามแนวหลักธรรมาภิบาล และประชาชนสามารถรับรู้ถึงความโปร่งใสภายในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เกิดการพัฒนาท้องถิ่นและกระจายผลประโยชน์จากการพัฒนาท้องถิ่นอย่างทั่วถึง ประชาชนก็สามารถยอมรับการใช้อำนาจทางการเมืองเชิงระบบอุปถัมภ์ได้