การศึกษาประชากรแฝงเพื่อการจัดสรรเงินอุดหนุนที่เหมาะสมแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีเทศบาลนคร

บทคัดย่อ

       บทความวิจัยเชิงปริมาณชิ้นนี้เป็นการพัฒนาเทคนิคการประมาณประชากรแฝงแบบคู่ขนานในเขตเทศบาลนคร ด้วยข้อมูลทุติยภูมิทางตรงและทางอ้อมเกี่ยวกับประชากรศาสตร์ ประชากรแฝง ปริมาณการบริโภคไฟฟ้า เงินอุดหนุนให้แก่เทศบาลนคร 30 แห่ง ช่วงปี พ.ศ. 2565 – 2566 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการประมาณประชากรแฝงในเขตเทศบาลนคร ด้วยข้อมูลทุติยภูมิทางตรงจากการสำรวจประชากรแฝงระดับจังหวัด ประชากรทะเบียนราษฎร์ และข้อมูลทุติยภูมิทางอ้อมจากปริมาณการบริโภคไฟฟ้าในพื้นที่ระดับจังหวัด รวมทั้งเพื่อศึกษาแนวทางวิเคราะห์ความเพียงพอการจัดสรรงบประมาณเงินอุดหนุนตามจำนวนประชากรรวมที่อาศัยอยู่ในพื้นที่จริง ซึ่งเทคนิคการประมาณการมีอยู่ 5 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การประมาณประชากรรวมทางตรงและทางอ้อมของจังหวัด (2) การประมาณประชากรแฝงทางอ้อมของจังหวัด (3) การตรวจสอบความครอบคลุมการสำรวจประชากรแฝงทางตรงระดับจังหวัด (4) การประมาณประชากรแฝงระดับทางตรงและทางอ้อมของเทศบาลนคร และ (5) การประมาณประชากรรวมของเทศบาลนครในการวิเคราะห์ระดับความเพียงพอการจัดบริการสาธารณะด้วยเงินอุดหนุน ได้พิจารณาเกณฑ์อัตราขยายตัว 2 มิติ
ด้านประชากรแฝงและด้านประชากรทะเบียนราษฎร์ และเกณฑ์ผลต่างค่าเฉลี่ยเงินอุดหนุนต่อหัว

      ผลการศึกษาพบว่า ปัจจุบันสังคมไทยได้เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุซึ่งสะท้อนจากในช่วงปี พ.ศ. 2565 – 2566 เกิดการลดลงของประชากรทะเบียนราษฎร์ในเขตเทศบาลนคร 23 แห่ง ขณะที่การขยายตัวของเมืองได้ส่งผลให้ประชากรรวมเพิ่มขึ้นในเขตเทศบาลนครเฉลี่ย 15 แห่ง สะท้อนจากประชากรแฝงที่เพิ่มขึ้นของเทศบาลนครเฉลี่ย 16 แห่ง ผลการคำนวณสัดส่วนประชากรแฝงทางอ้อมต่อประชากรแฝงทางตรงของ 9 จังหวัดที่เทศบาลนครตั้งอยู่ ที่มีค่าสัดส่วนมากกว่า (>) 1 สะท้อนว่าการสำรวจประชากรแฝงระดับจังหวัดของราชการส่วนกลางที่อาจไม่ครอบคลุมประชากรแฝงบางกลุ่ม ซึ่งคาดว่าเป็นชาวต่างชาติที่เข้ามาทำงานและพำนักอาศัยในเทศบาลนครที่ตั้งอยู่ใกล้เขตจังหวัดที่เป็นศูนย์กลางบริการและการท่องเที่ยว และจังหวัดอุตสาหกรรมเข้มข้นบริเวณพื้นที่จังหวัดรอบกรุงเทพมหานคร รวมทั้งหัวเมืองใหญ่และเขตชายแดน ผลจากการขยายตัวของเมืองทำให้เกิดการแย่งชิงเงินอุดหนุนจากประชากรทะเบียนราษฎร์ด้วยค่าเฉลี่ยร้อยละ 21 ถือเป็นข้อมูลสำคัญของราชการส่วนกลางในการพิจารณาการจัดสรรทรัพยากรให้เพียงพอต่อความต้องการบริการสาธารณะอย่างแท้จริงในพื้นที่เทศบาลนคร