The study of Lanna Vernacular Landscape in the Community Context of Thai Scholars in Thailand During 2002 - 2021
Main Article Content
Abstract
This article is a review article with two objectives: 1) to survey the status of selected academic works in the study of vernacular landscape studies of Thai scholars in Thailand and 2) to summarize the characteristics of the vernacular landscape of agricultural communities in Lanna from the previous studies. The study method is the principle of literature review. The authors collected selected academic works as a sample group published during 2002-2021, which were searched from the database of thesis and research of Thailand, such as 1) Thai digital collection, 2) Thai journals online, 3) National research council of Thailand, and 4) Thailand science research and innovation, totaling 26 items. The authors present the data analysis through descriptions and tables. First, the concepts and theories used in studying environments apart from architecture are built environment, cultural landscape, built landscape, and vernacular landscape. Most of the studies were qualitative research in rural areas. They focused on studying the characteristics or patterns of vernacular landscape, local knowledge related to vernacular landscape, and essential elements of the vernacular landscape. Second, the authors concluded the characteristics of the vernacular landscape of agricultural communities in Lanna from the previous study that the resulting landscape is a result of the villagers' management of the agricultural environment nature on the plains between the valleys in response to livelihoods. The use of physical space for living and agriculture represents local wisdom in solving problems from environmental conditions and organizing community rituals. The use of social space represents people's relationships in the community. Finally, the authors suggest the study direction that the scope of the study of the vernacular landscape of the community should be broadened and deepened, namely: consideration of the knowledge acquisition process of study to be completed, study with other sciences, study to create a database of landscape architecture, expanding the study area to cover rural areas, semi-urban areas, and urban areas, and public participation in the community. They are leading to the development of the study direction to be diverse, modern, and suitable for the context of the study area.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
กฤษฏา บุญชัย, พรพนา ก๊วยเจริญ, และคณะ. (2557). รายงานสมบูรณ์ โครงการศึกษาไร่หมุนเวียนของกะเหรี่ยงเพื่อเสนอเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: กระทรวงวัฒนธรรม.
เกรียงไกร เกิดศิริ. (2551). ชุมชนกับภูมิทัศน์วัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: อุษาคเนย์.
เกรียงไกร เกิดศิริ .(2557). องค์รวมภูมิทัศน์วัฒนธรรมชุมชนและสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นเรือนที่อยู่อาศัยในลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมและสถาปัตยกรรมไทย, 11, 177-213.
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2559). ศาสตร์ อศาสตร์: เข้ามาข้างนอก ออกไปข้างใน. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์พารากราฟ.
ฐิติวัฒน์ นงนุช, และ คัทลียา จิรประเสริฐกุล. (2558). ความสัมพันธ์ของการเมือง อาณาเขตครอบครองกับการเปลี่ยนแปลง รูปแบบการตั้งถิ่นฐานของชุมชนในภูมิทัศน์น้ำกร่อย กรณีศึกษา หมู่บ้านสาขลา ตำบลนาเกลือ อำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ. วารสารศรีปทุมปริทัศน์ ฉบับมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 15(2), 26-34.
เทียมสูรย์ สิริศรีศักดิ์. (2553). ความเข้าใจบางประการเกี่ยวกับการอนุรักษ์ภูมิทัศน์วัฒนธรรมในประเทศไทย. วารสารอาษา,
, 104-113.
นวณัฐ โอศิริ. (2545). ภูมิทัศน์พื้นถิ่น ภูมิปัญญาเพื่อการประหยัดพลังงานและการพัฒนาอย่างยั่งยืน กรณีศึกษา หมู่บ้านตาล
เหนือ อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่. หนังสือประมวลผลการประชุมทางวิชาการสาระศาสตร์, 6, 129-144.
พรพิไล เลิศวิชา, และ อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว. (2546). ชุมชนหมู่บ้านลุ่มน้ำขาน โครงการวิจัยพลวัตเศรษฐกิจชุมชน 3 ลุ่มน้ำใน
ประเทศไทย พ.ศ 2543-2545. กรุงเทพฯ: ศูนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ภัคเกษม ธงชัย, และ ดนัย ทายตะคุ. (2564). การเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์พลวัตน้ำหลากในลุ่มแม่น้ำยม กรณีศึกษา ชุมชนบ้านกง อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการสาระศาสตร์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 4(2), 341-357.
ยศพร ปุณวัฒนา, และ วีระ อินพันทัง. (2556). แนวคิดและการจัดการภูมิทัศน์สรรค์สร้างบริเวณที่อยู่อาศัยท้องถิ่นไทย กรณีศึกษาริมแม่น้ำเพชรบุรี. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อม, 27, 111-126.
วันดี พินิจวรสิน. (2559). การส่งเสริมคุณค่าท้องถิ่นและความเข้มแข็งของชุมชนผ่านการปรับปรุงภูมิทัศน์ชุมชน. วารสารการจัดการสิ่งแวดล้อม, 12(2), 64-81.
วิลาศ เทพทา, อรศิริ ปาณินท์, และ วุฒิพงษ์ ทวีวงศ์. (2561). นิเวศวิทยาทางน้ำในระบบเหมืองฝายของพื้นที่เกษตรกรรมในแหล่งต้นน้ำและแหล่งต้นน้ำลำธาร. วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 13(2), 1-11.
วิวัฒน์ เตมียพันธ์. (2557). รวบรวมบทความทางวิชาการเกี่ยวกับคติความเชื่อบางประการในงานสถาปัตยกรรมไทย. กรุงเทพฯ: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ สถาบันพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง.
วีระ อินพันทัง. (2559). สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างพื้นถิ่น: การดำรงและการเปลี่ยนแปลง. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อม, 30, 126-142.
ศนิ ลิ้มทองสกุล. (2549). ภูมิทัศน์พื้นถิ่นของหมู่บ้านชนบทในชุมชนชาวมุสลิมในประเทศไทยและประเทศมาเลเซีย. วารสารวิจัยและสาระสถาปัตยกรรม / การผังเมือง, 4(2), 141-154.
สมนึก ชัชวาล, และ บานจิตร สายรอคำ. (2547). การศึกษาภูมิปัญญาเกษตรกรรมพื้นบ้านล้านนา. เชียงใหม่: สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สรัสวดี อ๋องสกุล. (2561). ประวัติศาสตร์ล้านนา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อมรินทร์.
สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ, และ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. (2549). แนวทางจัดการภูมิทัศน์วัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยศิลปากร
อนุวัฒน์ การถัก และ ทรงยศ วีระทวีมาศ. (2558). ภูมิทัศน์วัฒนธรรม : ความหมาย พัฒนาการทางแนวคิด และทิศทางการศึกษาวิจัย. วารสารวิชาการคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 14(2), 2-12.
อมร กฤษณพันธุ์. (2555). สถาปัตยกรรมพื้นถิ่นในบริบทพลวัตภูมิทัศน์วัฒนธรรม: กรณีศึกษา ชุมชนชาวแพ แม่น้ำสะแกกรัง จ.อุทัยธานี. วารสารสิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 11(1), 1-13.
อมฤต หมวดทอง. (2557). เรือนพื้นถิ่นในระบบนิเวศน์สามน้ำลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาในเขตจังหวัดพัทลุงและนครศรีธรรมราช. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อม, 28, 181-198.
อรศิริ ปาณินท์. 2546. เอกสารประกอบการอบรมระยะสั้น สถาปัตยกรรมพื้นถิ่นศึกษา. ระหว่างวันที่ 2-3 และ 9-10 สิงหาคม 2546. ห้องมหามาลาปราบปรปักษ์. คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์. มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อรศิริ ปาณินท์, และคณะ. (2551). เรือนพื้นถิ่นไทย – ไท. กรุงเทพฯ: คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร.
อรศิริ ปาณินท์, และคณะ. (2553). ภูมิปัญญาและพัฒนาการของเรือนพื้นถิ่นลุ่มน้ำเพชรบุรี: ศักยภาพในการคงอยู่โดยมีประชาชนเป็นฐาน. วารสารหน้าจั่ว ว่าด้วยสถาปัตยกรรม การออกแบบ และสภาพแวดล้อม, 24, 129-146.
อัมพิกา อำลอย. (2558). ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับภูมิทัศน์ชุมชนประมงพื้นบ้านปากแม่น้ำกระบี่ อำเภอเมือง จังหวัดกระบี่. วิทยานิพนธ์ภูมิสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อำภา บัวระภา. (2560). ภูมิทัศน์พื้นถิ่นของชุมชนบ้านหัวนาไทย ตำบลหนองคูขาด อำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิชาการ สิ่งแวดล้อมสรรค์สร้างวินิจฉัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 16(1), 55-66.
อำภา บัวระภา. (2562). รูปแบบและปัจจัยการคงอยู่ของภูมิทัศน์พิื้นถิ่น “บ้านเรือนและที่อยู่อาศัย” แขวงคำม่วนสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว. วารสารสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 1(1), 10-22.
อำภา บัวระภา. (2564). ความสัมพันธ์ของฮูปแต้มกับภูมิทัศน์ชุมชน. วารสารสถาปัตยกรรมศาสตร์ การออกแบบและการก่อสร้าง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 3(1), 29-40.
อำภา บัวระภา, อลิศรา มีนะกนิษฐ, และ เอื้อมพร วีสมหมาย. (2557). ภูมิทัศน์พื้นถิ่น อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย. วารสารหน้าจั่ว (เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในมิติสถาปัตยกรรมและภูมิทัศน์วัฒนธรรม), 27(3), 45-56.
Fernando, R.A.N. (2011). Ontological and anthropological aspects of the concept of human nature. Kanz Philosophia A Journal for Islamic Philosophy and Mysticism, 1(2), 133-144.
Meinig, D.W. (1979). The beholding eye: ten versions of the same scene. in The Interpretation of Ordinary Landscapes: Geographical Essays (pp. 33-48). New York, NY: Oxford.
Meinig, D.W., and Jackson, J.B. (1979). Introduction. in The Interpretation of Ordinary Landscapes: Geographical Essays (pp. 1-7). New York, NY: Oxford.
Peirce, F.L. (1979). Axioms of the landscape: some guides to the American scene. in The Interpretation of
Ordinary Landscapes: Geographical Essays (pp. 11-32). New York, NY: Oxford.
Taylor, K. (2017). Cultural landscape meaning and values in Van Den Brink et.al. (eds) 2017, Landscape Architecture Methods and Methodology. New York, NY: Routledge.