การดำรงและการเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนา: กรณีศึกษา ชุมชนเกษตรกรรมในแอ่งที่ราบเมืองคอง อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

            บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะของภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนาชุมชนเกษตรกรรมในแอ่งที่ราบเมืองคอง เพื่อค้นหาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการคงอยู่และการเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์พื้นถิ่น และเสนอข้อเสนอแนะเพื่อสนับสนุนการอนุรักษ์และการจัดการภูมิทัศน์พื้นถิ่น เป็นงานวิจัยภาคสนาม ใช้แบบสำรวจนิเวศและภูมิทัศน์ชุมชนและแบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้างเป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ชุมชนเกษตรกรรม จำนวน 4 ชุมชน เรือนกรณีศึกษา จำนวน 8 หลัง และกลุ่มผู้ให้ข้อมูล จำนวน 20 คน ผู้วิจัยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงกายภาพและข้อมูลจากการสัมภาษณ์ โดยนำเสนอข้อมูลผ่านการบรรยาย แผนที่ และภาพประกอบ ผลการศึกษาพบว่าภูมิทัศน์พื้นถิ่นของชุมชนเกษตรกรรมที่ตั้งถิ่นฐานในพื้นที่แห่งนี้ มีลักษณะผสมผสานระหว่างภูมิทัศน์พื้นถิ่นแบบดั้งเดิมกับภูมิทัศน์ตามสมัยนิยม โดยปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการคงอยู่ของภูมิทัศน์พื้นถิ่น ได้แก่ การมีส่วนร่วมของชุมชนและความภาคภูมิใจทางวัฒนธรรม การถ่ายทอดองค์ความรู้ท้องถิ่น การใช้แนวทางปฏิบัติทางการเกษตรแบบยั่งยืน การอนุรักษ์และฟื้นฟูมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน การสนับสนุนนโยบายและแผนการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม และการท่องเที่ยวโดยชุมชน ส่วนปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของภูมิทัศน์พื้นถิ่น ได้แก่ การพัฒนาเมืองและโครงสร้างพื้นฐานของชุมชน ความทันสมัยและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมและอิทธิพลของโลก ความท้าทายด้านสิ่งแวดล้อมและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ นโยบายและกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง และการเปลี่ยนแปลงของประชากรและการย้ายถิ่น ส่วนข้อเสนอแนะเพื่อสนับสนุนการอนุรักษ์และการจัดการภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนา ได้แก่ การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนการศึกษาและการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์และการจัดการภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนา การเสริมสร้างศักยภาพให้กับชุมชนท้องถิ่น การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย การพัฒนานโยบายและแนวทางการปฏิบัติ การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน การส่งเสริมการวิจัยอย่างต่อเนื่องและการติดตามภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนา และการสนับสนุนการจัดทำฐานข้อมูลและเอกสารเกี่ยวกับภูมิทัศน์พื้นถิ่นล้านนา