ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิทัศน์ชุมชนบ้านนาต้นจั่น ตำบลบ้านตึก อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและวิธีการของภูมิปัญญาท้องถิ่นในการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิทัศน์ชุมชนบ้านนาต้นจั่น เพื่อวิเคราะห์ผลกระทบของการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อมในชุมชนบ้านนาต้นจั่น และเพื่อเสนอแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิทัศน์ที่ยั่งยืนโดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชนบ้านนาต้นจั่น งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้แบบสำรวจภูมิทัศน์ชุมชนและแบบสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้างเป็นเครื่องมือในการรวบรวมข้อมูล กลุ่มผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วยสมาชิกชุมชนบ้านนาต้นจั่นจำนวน 30 คน ผู้วิจัยใช้การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงกายภาพและข้อมูลจากการสัมภาษณ์ โดยนำเสนอข้อมูลผ่านการบรรยาย แผนที่ และภาพประกอบ แนวคิดและทฤษฎีที่ใช้ในการศึกษานี้ประกอบด้วยแนวคิดเกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งหมายถึงความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์ที่สะสมกันมาของชุมชนท้องถิ่น โดยมีความสำคัญในการดำเนินชีวิต การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ การเกษตร วัฒนธรรม และประเพณีท้องถิ่น อีกทั้งยังใช้ทฤษฎีพัฒนาที่ยั่งยืนที่เน้นการพัฒนาที่ตอบสนองความต้องการของปัจจุบันโดยไม่ส่งผลกระทบต่อความสามารถในการตอบสนองความต้องการของคนในอนาคต ทฤษฎีการจัดการทรัพยากรธรรมชาติแบบบูรณาการที่เน้นการจัดการทรัพยากรธรรมชาติที่คำนึงถึงความสัมพันธ์และผลกระทบระหว่างทรัพยากรธรรมชาติและชุมชน และทฤษฎีการพัฒนาชุมชนที่เน้นการพัฒนาชุมชนโดยการเพิ่มพูนความสามารถและศักยภาพของสมาชิกในชุมชน ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนบ้านนาต้นจั่นได้นำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาใช้ในการจัดการพื้นที่เกษตร การจัดการน้ำ การเกษตรแบบยั่งยืน การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม การปรับตัวตามฤดูกาล การใช้สัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมในการออกแบบ และการสร้างพื้นที่สาธารณะ ซึ่งทั้งหมดนี้ช่วยให้ชุมชนสามารถรักษาความสมดุลระหว่างการใช้ทรัพยากรธรรมชาติและการอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภูมิปัญญาท้องถิ่นยังมีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างความยั่งยืนและความเข้มแข็งของชุมชนในระยะยาว ข้อเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไปใช้ประโยชน์ประกอบด้วยการส่งเสริมการเกษตรแบบยั่งยืน การจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ การอนุรักษ์และฟื้นฟูป่า การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ และการเสริมสร้างความร่วมมือในชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ชนากานต์ ชัยรัตน์. (2553). ต้นทุนและผลตอบแทนจากผลิตภัณฑ์ผ้าหมักโคลนย้อมสีธรรมชาติของกลุ่มทอผ้าบ้านนาต้นจั่น ตำบลบ้านตึก อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]. TDC. https://tdc.thailis.or.th/tdc/browse.php?option=show&browse_type=title&titleid=97611&query=%B9%D2%B5%E9%B9%A8%D1%E8%B9&s_mode=any&d_field=&d_start=0000-00-00&d_end=2567-12-10&limit_lang=&limited_lang_code=&order=&order_by=&order_type=&result_id=1&maxid=9
ณิชาดา วิเศษกาศ. (2561). การอนุรักษ์วัฒนธรรมและภูมิทัศน์ในชุมชนบ้านนาต้นจั่น. วารสารวัฒนธรรมท้องถิ่น, 12(3), 45-55.
วันดี พินิจวรสิน. (2559). การส่งเสริมคุณค่าท้องถิ่นและความเข้มแข็งของชุมชนผ่านการปรับปรุงภูมิทัศน์ชุมชน. วารสารการจัดการสิ่งแวดล้อม, 12(2), 64-81. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JEM/article/view/48305/52149
วีรญา พรมประสิทธิ์. (2565). ปัจจัยความสำเร็จของการพัฒนาการท่องเที่ยวโดยชุมชน: กรณีศึกษาบ้านนาต้นจั่น ตำบลบ้านตึก อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร]. TDC. https://tdc.thailis.or.th/tdc/browse.php?option=show&browse_type=title&titleid=665071&query=%B9%D2%B5%E9%B9%A8%D1%E8%B9&s_mode=any&d_field=&d_start=0000-00-00&d_end=2567-12-10&limit_lang=&limited_lang_code=&order=&order_by=&order_type=&result_id=9&maxid=9
สถาปนิก นามวงษ์. (2558). การพัฒนาแผนการท่องเที่ยวโดยชุมชน บ้านนาต้นจั่น อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยนเรศวร]. TDC. https://tdc.thailis.or.th/tdc/browse.php?option=show&browse_type=title&titleid=445300&query=%B9%D2%B5%E9%B9%A8%D1%E8%B9&s_mode=any&d_field=&d_start=0000-00-00&d_end=2567-12-10&limit_lang=&limited_lang_code=&order=&order_by=&order_type=&result_id=3&maxid=9
Antrop, M. (2005). Why landscapes of the past are important for the future. Landscape and Urban Planning, 70(1-2), 21-34. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2003.10.002
Brundtland, G. H., & World Commission on Environment and Development. (1987). Report of the world commission on environment and development: Our common future. United Nations Digital Library. https://digitallibrary.un.org/record/139811?ln=en&v=pdf
Campbell, B. M., Sayer, J. A., Frost, P., Vermeulen, S., Ruiz Pérez, M., Cunningham, A., & Prabhu, R. (2001). Assessing the performance of natural resource systems. Conservation Ecology, 5(2), Article 22. http://www.consecol.org/vol5/iss2/art22/
Christenson, J. A., & Robinson, J. W. (1989). Community development in perspective. Iowa State University Press.
Ebu, K., Rafael, R., & Tupen, R. (2023). Local wisdom as an environmental conservation endeavor in Selalejo village and East Selalejo village, Mauponggo district, Nagekeo regency. International Journal of Research - GRANTHAALAYAH, 11(9), 68-80. https://doi.org/10.29121/granthaalayah.v11.i9.2023.5327
Flora, C. B., Flora, J. L., & Gasteyer, S. P. (2016). Rural communities: Legacy and change (5th ed.). Routledge.
Giddings, B., Hopwood, B., & O'Brien, G. (2002). Environment, economy and society: fitting them together into sustainable development. Sustainable Development, 10(4), 187-196. https://doi.org/10.1002/sd.199
Green, G. P., & Haines, A. (2015). Asset building and community development (4th ed.). SAGE Publications. https://doi.org/10.4135/9781483398631
Nassauer, J. I. (1995). Culture and changing landscape structure. Landscape Ecology, 10(4), 229-237. https://doi.org/10.1007/BF00129257
Pretty, J. (2003). Social capital and the collective management of resources. Science, 302(5652), 1912-1914. https://doi.org/10.1126/science.1090847
Sari, A. A., Mangunjaya, F. M., & Aadrean, A. (2024). Ecological aspects and conservation practices based on local wisdom of lubuk larangan in Jambi. Proceedings of the Symposium on Biology Education, Universitas Ahmad Dahlan, Indonesia, 3, 444-451. https://doi.org/10.26555/symbion.11710
Sayer, J. A., & Campbell, B. M. (2004). The Science of sustainable development: Local livelihoods and the global environment. Cambridge University Press.
Selman, P. (2006). Planning at the landscape scale. Routledge.
Sonhom, V., & Taravet, V. (2023). Identity of local wisdom to product development to enhance cultural products: A case study of Wat Kai Tia community, Krachaeng sub-district, Samkhok district, Pathum Thani province. Asian Journal of Arts and Culture, 23(2), 1-11. https://doi.org/10.48048/ajac.2023.258319
United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld
Yuri, R., Yulianto, S., & Bahri, S. (2019). Keunikan Dan Kearifan Lokal Alun-Alun Suryakencana Sebagai Pendapatan Wisata Di Taman Nasional Gunung Gede Pangrango (TNGGP). Journal of Tourism and Economic, 2(2), 118-128. https://doi.org/10.36594/jtec/w38b4127
