กระบวนการการจัดทำแผนการใช้ประโยชน์พื้นที่เกษตรกรรมอย่างสอดคล้องกับเงื่อนไขทางธรรมชาติ และข้อกำหนดทางกฎหมาย : พื้นที่ศึกษา ตำบลยอด อำเภอสองแคว จังหวัดน่าน

บทคัดย่อ

ความเสื่อมโทรมลงของทรัพยากรธรรมชาติอันเป็นผลมาจากการสูญเสียพื้นที่ป่าไม้ในประเทศไทยหลังยุคของการทำสัมปทานนำมาสู่การออกนโยบายเพื่อเก็บรักษาและฟื้นฟูพื้นที่ป่าโดยภาครัฐ แต่จากการประกาศขอบเขตพื้นที่ป่าซ้อนทับกับพื้นที่ชุมชน ทำให้ชุมชนชนบทจำนวนมากได้รับผลกระทบจนเกิดเป็นความไม่มั่นคงทางด้านคุณภาพชีวิต การจัดทำแผนการใช้ประโยชน์พื้นที่เกษตรกรรมในเขตพื้นที่ป่าไม้ตามกฎหมายบนฐานความเข้าใจในภูมินิเวศของพื้นที่ จะเป็นเครื่องมือสำคัญที่นำไปสู่การหาทางออกร่วมระหว่างภาครัฐกับชุมชน รวมทั้งช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของคนในตำบล ในกระบวนการการจัดทำผังจะประกอบไปด้วยการศึกษาข้อมูลทางด้านภูมินิเวศเพื่อทำความเข้าใจบริบทและเงื่อนไขของพื้นที่ การศึกษาข้อมูลทางด้านกฎหมายเพื่อนำมาสู่การหาแนวทางข้อตกลงร่วม และการศึกษาข้อมูลทางด้านวิถีชีวิตชุมชนที่มีความสัมพันธ์กับธรรมชาติเพื่อเรียนรู้องค์ความรู้พื้นถิ่นทางด้านนิเวศ ทั้งนี้แผนที่เกิดขึ้นจะเป็นการพัฒนาขึ้นมาโดยใช้ธรรมชาติและชุมชนเป็นตัวนำบนเงื่อนไขทางด้านกฎหมาย การทำความเข้าใจเงื่อนไขทางธรรมชาติจะนำมาซึ่งแผนการพัฒนาที่มีความสอดคล้องไปกับบริบทของพื้นที่ และช่วยส่งเสริมวิถีชีวิตของคนในชุมชน ในขณะเดียวกันภาครัฐก็บรรลุเป้าหมายในการฟื้นฟูความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติซึ่งเป็นการแก้ปัญหาอย่างยั่งยืนสอดคล้องไปกับแนวคิดของทรัพยากรร่วม ผลลัพธ์ที่ได้จากกระบวนการการจัดทำแผนการใช้ประโยชน์พื้นที่เกษตรกรรมออกมาเป็นแผนการใช้ประโยชน์พื้นที่ระดับตำบลและแนวทางการพัฒนาพื้นที่เกษตรที่สามารถนำไปใช้ไปเป็นแนวทางการพัฒนาพื้นที่เชิงกายภาพและใช้เป็นกรอบทิศทางในการพัฒนาพื้นที่ของชุมชนต่อไปในอนาคตได้