การพัฒนาแบบประเมินความเสี่ยงของไม้ยืนต้นขั้นพื้นฐาน : กรณีศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การประเมินความเสี่ยงไม้ยืนต้นถือได้ว่าเป็นเรื่องใหม่สำหรับประเทศไทย ข้อมูลและวิธีการประเมินยังคงต้องอาศัยความรู้จากต่างประเทศเป็นหลัก แต่สภาพแวดล้อมและพรรณไม้ของต่างประเทศกับประเทศไทยนั้นมีความแตกต่างมาก หากนำเกณฑ์และวิธีการดังกล่าวมาใช้งานโดยตรงอาจทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนได้ ประกอบกับปัจจัยในการประเมินมีจำนวนมากและวิธีการให้ค่าระดับของความเสี่ยงมีความซับซ้อนทำให้การประเมินความเสี่ยงของไม้ยืนต้นจึงเป็นเรื่องที่ค่อนข้างยากสำหรับผู้ที่ไม่มีประสบการณ์ ดังนั้นจึงมีแนวคิดในการคัดเลือกตัวแปรที่สำคัญต่อการประเมินความเสี่ยงไม้ยืนต้นและนำมาพัฒนาเป็นแบบประเมินความเสี่ยงไม้ยืนต้นอย่างง่าย โดยการพัฒนาแบบประเมินได้นำปัจจัยที่มาจากการทบทวนวรรณกรรม 35 ปัจจัยมาคัดเลือกโดยผู้เชี่ยวชาญด้านรุกขกรรม 3 ท่าน แล้ววิเคราะห์ความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหา (Content Validity Analysis) ด้วยการคำนวณหาค่าดัชนีความสอดคล้อง (Index of Item-Objective Congruence, IOC) พบ 30 ปัจจัยที่ผู้เชี่ยวชาญเห็นว่าเป็นปัจจัยที่จำเป็นเพื่อพัฒนาเป็นแบบประเมินความเสี่ยงของไม้ยืนต้นขั้นพื้นฐาน และนำไปพิสูจน์ความแม่นยำในการประเมินกับไม้ยืนต้นจำนวน 442 ต้นเปรียบเทียบระหว่างรุกขกรวิชาชีพกับอาสาสมัครบริเวณหอพักนักศึกษาในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต พบค่าความถูกต้องโดยรวม (Overall Accuracy) มีค่าสัมประสิทธิ์แคปปา (Kappa Coefficient) เฉลี่ยที่ 0.72 หรือ 72% และมีเพียง 2 ปัจจัย ได้แก่ ระยะปลูกและแนวรับลม ที่พบความสอดคล้องของสถิติ Inter-Rater Reliability (IRR) ที่น้อยกว่า 0.20 จึงปรับไปใช้ตัวแปร Slenderness Coefficient (SC) แทนความมั่นคงของไม้ยืนต้น และ Live Crown Ratio (LCR) แทนสุขภาพโดยรวม จากตัวแปรทั้งหมดนำไปสู่แบบประเมินความเสี่ยงไม้ยืนต้นขั้นพื้นฐานที่ประกอบไปด้วยข้อมูลในการประเมิน 3 ส่วนคือ ข้อมูลทั่วไปในการสำรวจ ข้อมูลส่วนเหนือดิน ข้อมูลส่วนผิวดินและใต้ดิน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
ทศพร วัชรางกูร, วรพรรณ หิมพานต์, ปิยนุช รับพร และจารุณี โนรีเวช (2558). แนวทางการตัดขยายระยะสวนป่าในเชิงพาณิชย์. งานวิจัยการปลูกสร้างสวนป่า กลุ่มงานวนวัฒนวิจัย สำนักวิจัยและพัฒนาการป่าไม้ กรมป่าไม้. https://forprod.forest.go.th/forprod/silvic/for_plant/data/RFD/1.pdf
ประสพชัย พสุนนท์. (2558). การประเมินความเชื่อมั่นระหว่างผู้ประเมินโดยใช้สถิติแคปปา. วารสารวิชาการศิลปะศาสตร์ประยุกต์, 8(1), 1-19. https://ojs.kmutnb.ac.th/index.php/faa/article/view/784/729
มานัส ศรีวณิช, ศุภวัจน์ แก้วขาว และชาญยุทธ เมืองเรือง. (2567). รายงานฉบับสมบูรณ์ (Final Report) การพัฒนาฐานข้อมูลไม้ยืนต้นเพื่อสนับสนุนการจัดการสารสนเทศด้านรุกขกรรมในการวางแผนภูมิทัศน์เขตพื้นที่มหาวิทยาลัย. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต
สุรพงษ์ คงสัตย์ และธีรชาติ ธรรมวงศ์. (25 พฤศจิกายน 2558). การหาความเที่ยงตรงของแบบสอบถาม (IOC). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. https://www.mcu.ac.th/article/detail/14329
ศูนย์นวัตกรรมการออกแบบและวิจัย คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง. (2556). รายงานฉบับสมบูรณ์ (Final Report) โครงการปรับปรุงผังแม่บทมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต พ.ศ. 2577 ส่วนที่ 1 รายละเอียดการวางผังแม่บท. น.2 (1-5). มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต
Albers J. S., Pokorny J. D., & Johnson G. R. (1992). How to detect and assess hazardous defects in trees. In D. J. Pokorny (Ed.). Urban tree risk management: A community guide to program design and implementation (pp. 41-109). USDA Forest Service, Northeastern Area, State and Private Forestry. https://www.fs.usda.gov/nrs/pubs/na/NA-TP-03-03.pdf
Angwin A. P., Cluck R. D., Rosen J., Woodruff C. W., Hawkins E. A., Barnes W. C., Cannon G. P., & Hazelhurst S. (2022). Hazard tree identification and mitigation forest health technical report (FHP Report # RO-22-01). USDA Forest Service Pacific Southwest Region. https://www.fs.usda.gov/Internet/FSE_DOCUMENTS/fseprd1087205.pdf
Boldgett T. J., Burns S. K., & Lalande M. B. (2020). Tree failures evaluation using survey123 (Technical Report R2-75 Version 2). USDA Forest Service, Rocky Mountain Region, State, Private, and Tribal Forestry Forest Health Protection. https://www.fs.usda.gov/Internet/FSE_DOCUMENTS/fseprd773032.pdf
Coder K. D. (2021, n.d. July). Tree risk and hazard management concept. (Publication WSFNR-21-50C) Warnell School of Forestry & Natural Resources, University of Georgia. https://bugwoodcloud.org/resource/files/25259.pdf
Czaja M., Kołton A., & Muras P. (2020). The complex issue of urban trees—stress factor accumulation and ecological service possibilities. Forests, 11(9). 932. https://doi.org/10.3390/f11090932
Draper B. D., & Richards A. P. (2009). Dictionary for managing trees in urban environments. Victoria: CSIRO Publishing. https://doi.org/10.1071/9780643096868
Dudkiewicz, M., & Durlak, W. (2021). Sonic tomograph as a tool supporting the sustainable management of historical greenery of the UMCS Botanical Garden in Lublin. Sustainability, 13(16), 9451. https://doi.org/10.3390/su13169451
Gauthier W. N. Kaiser C., Dockery J., Scott D.,& Goodin K, (2020, 21 July). Stress and decline in woody plant. Kentucky Pest News. https://kentuckypestnews.wordpress.com/2021/07/20/stress-and-decline-in-woody-plants/
Guller, B., Guller, A., & Kazaz, G. (2013). Is resistograph an appropriate tool for the annual tree-ring analysis of conifers?. NDE for Safety / Defektoskopie 2012, 42nd International Conference , Oct 30 - Nov 1, 2012, Seč, Czech Republic. https://www.ndt.net/?id=14410
Hauer R.J., Hanou I.S. & Sivyer D. (2020a). Planning for active management of future invasive pests affecting urban forests: the ecological and economic effects of varying Dutch elm disease management practices for street trees in Milwaukee. Urban Ecosystem, 23, 1005–1022. https://doi.org/10.1007/s11252-020-00976-6
Hauer R.J., Koeser A. K., Parbs S., Kringer J., Ottman K.., Miller R.W., Sivyer D.,Timilsina, N., & Werner L.P., (2020b). Long-term effects and development of a tree preservation program on tree condition, survival, and growth. Landscape and Urban Planning 193, 103670. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2019.103670.
Hayes E. (2002). Tree risk assessment and tree mechanics. Arborist News, 11(6), 33-37.
Hirons, A., & Thomas, P. A. (2018). Applied tree biology (1st ed.). Wiley.
Kaewkhow S. & Srivanit, M. (2020). Aggregation of Thai arborist judgments on urban tree hazard inventories used to determine tree health at single-tree level. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering 910. 012023. https://doi.org/10.1088/1757-899x/910/1/012023
Kielbaso J.J. (2008). Management of urban forests in the United States. In: Carreiro, M. M., Song, Y.-C., & Wu, J. (Eds.), Ecology, Planning, and Management of Urban Forests. Springer. (pp. 240–258).
Long, W.D., Faller, M.C., & Megalos, M.A. (2008, 1 November). City Tree Inventory: the Experience of a Small Town. A Regional Peer Reviewed Technology Bulletin. Southern Regional Extension Forestry, https://sref.info/resources/publications/city-tree-inventory-the-experience-of-a-small-town
Ma B., Hauer R. J., Ostberg¨ J., Koeser K. A., Wei H., & Xu C., (2021). A global basis of urban tree inventories: What comes first, the inventory or the program. Urban Forestry & Urban Greening, 60, 127087. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127087
Mattheck C. (2007). Updated field guide for visual tree assessment. Forschungszentrum Karlsruhe
Miller G. (2006). Basic tree risk assessment. Arborist News, 15(5), 12-17. https://www.historictreecare.com/wp-content/uploads/2012/05/ISA-CEU-Basic-Tree-Risk-Assessment-complete.pdf
Matheny P. N. and Clark J. (2009). Tree risk assessment: What we wnow (and what we don’t know). Arborist news, 18(1), 28-33. https://wwv.isa-arbor.com/education/resources/educ_Portal_Risk_AN.pdf
Miller, R.W., Hauer, R.J., & Werner, L.P. (2015). Urban forestry : planning and managing urban greenspaces (3rd ed.). Waveland Press.
Morgenroth J., Östberg J. (2017). Measuring and monitoring urban trees and urban forests. In Ferrini, F., Konijnendijk C.C., Fini, A. (Eds.), Routledge Handbook of Urban Forestry (1st ed., pp. 33–48). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781315627106-3/measuring-monitoring-urban-trees-urban-forests-justin-morgenroth-johan-östberg
Nielsen B. A., Östberg J., & Delshammar T. (2014). Review of urban tree inventory methods used to collect data at single-tree level. Arboriculture & Urban Forestry, 40(2), 96–111. https://doi.org/10.48044/jauf.2014.011
Norris M.B. and Moore G.M. (2020). How tree risk assessment methods work: Sensitivity analyses of sixteen methods reveal the value of quantification and the Impact of Inputs on risk ratings. Arboriculture & Urban Forestry. 46(6). 402–431. https://doi.org/10.48044/jauf.2020.030
Norris M.B. (2007, May 5). Tree risk assessments – what works – what does not – can we tell? A review of a range of existing tree risk assessment methods [Conference Presentation]. ISAAC Conference, Perth, Australia. https://unri.org/ECO%20697U%20S14/norris-_tree_risk_assessments.pdf
Ogle C. (2021, October 11). Structural Defects, Tree Failure, and Risk. In C. King & L. Marlowe (Eds.), Tree Stewardship Manual (pp.260-301). Virginia Cooperative Extension, Virginia Tech. https://doi.org/10.21061/treesteward
Östberg, J., Delshammar T., Wiström B., & Nielsen A. B. (2013, August 7). Grading of Parameters for Urban Tree Inventories by City Officials, arborists, and a academics Using the Delphi Method [Conference presentation]. The 89th Annual Conference of the International Society of Arboriculture, Toronto, Ontario, Canada. https://wwv.isa-arbor.com/events/conference/proceedings/2013/OSTBERG_extended_abstract.pdf
Podr´azský, V., Zahradník, D., & Remeˇs, J. (2014). Potential consequences of tree species and age structure changes of forests in the Czech Republic – Review of forest inventory data. Wood Research 59(3), 483–490. https://www.woodresearch.sk/wr/201403/11.pdf
Prucell L. (n.d). Tree risk management (FNR-475-W). Department of Forestry & Natural Resources, Purdue University Extension. https://www.extension.purdue.edu/extmedia/FNR/FNR-475-W.pdf
Salbitano F., Borelli S., Conigliaro M., & Chen Y. (2016). Guidelines on urban and peri-urban forestry. Food and Agriculture Organization of the United Nations. https://openknowledge.fao.org/items/ed818e71-49f8-4247-91eb-56158955dff6
Sjöman H. (2012). Trees for tough urban sites : learning from nature. [Doctoral dissertation, Swedish University of Agricultural Sciences]. SLU publication database. https://res.slu.se/id/publ/78990
Smiley E. T., Matheny P. N. & Lilly, J. S. (2017). Tree risk assessment. In F. Ferrini, C. C. Konijnendijk, & A. Fini (Eds.), Routledge handbook of urban forestry (1st ed., pp. 478-488). Routledge.
Smiley E. T., Matheny P. N. & Lilly, J. S. (2012a). Qualitative tree risk assessment. Arborist News, 21(1), 12-18. https://wwv.isa-arbor.com/events/conference/proceedings/2013/SMILEY_MATHENY_Tree_Risk_Assessment_Qualitative_AN_Feb_2012.pdf
Smiley E. T., Matheny P. N. & Lilly, J. S. (2012b). Tree risk assessment: Levels of Assessment. Arborist News, 21(2), 12-20.
Worrall J. J. (n.d.). Hazard Trees. Forest Pathology. https://forestpathology.org/hazard-trees/
Zhao, J., Wang, X., & Liu, L. (2021). Sustainability assessment of urbanization using an improved entropy-weighted TOPSIS method: A case study in China. Sustainability, 13(16), 9451. https://doi.org/10.3390/su13169451
