ข้อสังเกตบางประการเกี่ยวกับสถานะและบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญ ในการพิทักษ์รัฐธรรมนูญภายใต้การปกครองในระบอบประชาธิปไตย

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

คำถามที่ว่า “องค์กรใดควรทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญ?” ได้กลายเป็นข้อถกเถียงทางวิชาการด้านกฎหมายมหาชนมาเกือบศตวรรษ และเป็นข้อความคิดพื้นฐานในการสนับสนุนให้เกิดการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญในหลายประเทศทั่วโลก ขณะที่ในกรณีของประเทศไทย รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540
ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่บัญญัติให้มีการจัดตั้ง “ศาลรัฐธรรมนูญ” นอกจากจะมุ่งหมายที่ต้องการจะแก้ไขปัญหาประสิทธิภาพของคณะตุลาการรัฐธรรมนูญซึ่งเป็นองค์กรวินิจฉัยความชอบด้วยรัฐธรรมนูญเดิมแล้ว
ยังมีเจตนารมณ์ที่ต้องการจะให้ศาลรัฐธรรมนูญเป็นกลไกสำคัญในการปฏิรูปการเมืองเพื่อสร้างระบบการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของประชาชนและการตรวจสอบการใช้อำนาจของรัฐที่มีประสิทธิภาพอันจะนำไปสู่การมีระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขที่สมบูรณ์ อย่างไรก็ดี ในชั้นของการร่างรัฐธรรมนูญมีการระบุว่า ศาลรัฐธรรมนูญไทยยึดโยงตัวแบบมาจากศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ซึ่งเป็นศาลรัฐธรรมนูญที่มีบทบาทโดดเด่นในฐานะที่เป็น “ผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญ” แต่กระนั้นในมุมมองทางวิชาการกลับเห็นว่า บทบาทอำนาจหน้าที่ของศาลรัฐธรรมนูญไทยยังมีความแตกต่างไปจากตัวแบบอยู่หลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทในการเป็นผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญไทย ดังนั้น การทบทวนข้อความคิดทางวิชาการที่เกี่ยวข้องกับสถานะและบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญ ย่อมนำไปสู่มุมมองทางวิชาการอันจะ
เป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาบทบาทของศาลรัฐธรรมนูญไทยให้เป็นผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขอย่างแท้จริง   

คำสำคัญ: ศาลรัฐธรรมนูญ ผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญ รัฐธรรมนูญ  

Abstract

        The question of ‘who ought to be the guardian of the constitution?’ have been
a significant academic debate in the area of public law for century, and it is also the fundamental idea to support the establishment of the Constitutional Court around the world. In case of Thailand, the Constitution of the Kingdom of Thailand B.E. 2540 (1997), which was the first Constitution that instituted the Constitutional Court, intended to reform Thai politics toward an actual democratic constitutional monarchy by strengthening checks and balances system and civil rights protection mechanisms. Not only being a key institution for political reform, the Constitutional Court was purposedly established to resolve problems on an incompetence of the former Constitutional Council that founded by the past several Constitutions for 50 years. Additionally, it might be noted that the founding idea of the Thai Constitutional Court, which obviously discussed in the Constitutional Drafting Committee was basically imitated the Federal Constitutional Court of Germany, which has been famously regarded as ‘the Guardian of the Constitution.’ However, the role of the Thai Constitutional Court in protecting the constitution has been academically criticized that it is significantly different from the German model in several aspects. It might therefore be mentioned that reconsidering the fundamental notions regarding the status and role of the Constitutional Court would lead to the valuable academic aspects, which could be essentially applied for the development of the Thai Constitutional Court in protecting the constitution under democratic regime with the King as head of state.   

Keywords: Constitutional Court; Guardian of the Constitution; Constitution