มาตรการอื่นแทนการลงโทษทางอาญา ศึกษากรณี ผู้ค้ายาเสพติดรายย่อย

บทคัดย่อ

                สถานการณ์ปัญหายาเสพติดในประเทศไทยยังคงรุนแรง อาจเนื่องจากการมีมาตรการทางอาญาที่เข้มงวดในการแก้ไขปัญหายาเสพติด นโยบายการกำหนดมาตรการทางกฎหมายที่เกี่ยวกับการดำเนินคดียาเสพติดกับผู้ค้ายาเสพติดที่ผ่านมามีแนวคิดในการจัดการกับผู้ค้ายาเสพติดโดยมุ่งเน้นการปราบปรามเป็นหลัก การใช้กฎหมายยาเสพติดที่เข้มงวดรุนแรง นอกจากไม่สามารถแก้ปัญหายาเสพติดได้แล้ว ยังสร้างปัญหาอีกประการหนึ่งคือ การมีนักโทษในคดียาเสพติดจำนวนมาก จนส่งผลให้มีปัญหาผู้ต้องขังล้นเรือนจำ

              จากการศึกษาพบว่าการบังคับใช้กฎหมายยาเสพติดที่เป็นปัญหา คือการไม่สามารถแยกผู้กระทำความผิดแต่ละกลุ่มออกจากกันได้ เช่น กลุ่มผู้เสพ กลุ่มผู้ค้ารายย่อย กลุ่มผู้ค้ารายใหญ่ ทำให้เกิด การลงโทษผู้กระทำความผิดแบบเหมารวม เป็นการลงโทษที่ไม่ได้สัดส่วนระหว่างการกระทำความผิด แม้ว่าจะมีขนาดความร้ายแรงของการกระทำความผิดที่แตกต่างกันก็อาจถูกลงโทษในอัตราโทษที่สูง ทำให้ผู้ค้ายาเสพติดรายย่อย ซึ่งเป็นผู้กระทำความผิดที่มียาเสพติดจำนวนน้อย ต้องได้รับโทษที่รุนแรง โดยที่ไม่สามารถใช้มาตรการอื่นแทนการลงโทษทางอาญากับผู้ค้ายาเสพติดรายย่อยได้ เนื่องจากความผิดเกี่ยวกับการจำหน่ายหรือค้ายาเสพติด เป็นความผิดที่กฎหมายได้กำหนดให้เป็นการกระทำความผิดอาญา และมีบทลงโทษที่รุนแรง กฎหมายจึงมุ่งเน้นการปราบปรามผู้ค้ายาเสพติดให้หมดสิ้นไป โดยการใช้โทษจำคุกเป็นเครื่องมือในการลงโทษทางอาญา ทำให้ไม่สามารถนำมาตรการอื่นมาใช้กับผู้กระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติดที่เป็นเพียงผู้ค้ารายย่อยได้ ดังนั้นผู้ค้ายาเสพติดรายย่อยซึ่งอาจเป็นเพียงผู้เสพยาเสพติดที่ผันตัวเองมาเป็นผู้ค้ายาเสพติด เพื่อแลกกับยาเสพติดเพื่อใช้ในการเสพ หรือผู้ค้ายาเสพติดรายย่อยที่จำเป็นต้องกระทำความผิดเพื่อการหารายได้ในการดำรงชีพต้องถูกลงโทษจำคุก เข้าสู่เรือนจำ ทำให้มีโอกาสแลกเปลี่ยนความรู้ พฤติกรรมในการกระทำความผิด จนไม่อาจแก้ไขปรับปรุงตัวได้ และกระทำผิดซ้ำจนกลายเป็นผู้ค้ายาเสพติดรายใหญ่ได้

         ผู้วิจัยมีความเห็นว่า ผู้ค้ายาเสพติดรายย่อยไม่ควรเข้ามาสู่กระบวนการยุติธรรมที่มุ่งเน้นการลงโทษทางอาญาอันเนื่องจากปัญหาการลงโทษที่ไม่ได้สัดส่วนกับการกระทำความผิด ทำให้ผู้ค้ายาเสพติดรายย่อยเข้าสู่เรือนจำจนเป็นปัญหาผู้ต้องขังล้นเรือนจำ ทำให้มีโอกาสแลกเปลี่ยนความรู้และพฤติกรรมในการกระทำความผิดจนไม่อาจแก้ไขปรับปรุงตัวได้ และเกิดการกระทำผิดซ้ำจนกลายเป็นผู้ค้ายาเสพติดรายใหญ่

          ผู้วิจัยจึงได้ศึกษาปัญหาและเสนอแนะแนวทางในการแก้ไข โดยนำมาตรการอื่นแทนการลงโทษทางอาญามาใช้กับผู้ค้ายาเสพติดรายย่อย ซึ่งเป็นทางเลือกในการลงโทษที่เหมาะสมกับความร้ายแรง พฤติการณ์ของผู้กระทำความผิด เพื่อให้เกิดการลงโทษที่ได้สัดส่วนกับการกระทำความผิด และเพื่อลดจำนวนผู้ต้องขังที่เข้าสู่เรือนจำ

คำสำคัญ: ยาเสพติด, ผู้ค้ารายย่อย, การลงโทษ, มาตรการทางเลือก