ปัญหากฎหมายลิขสิทธิ์เกี่ยวกับงานที่สร้างโดยปัญญาประดิษฐ์ : กรณีศึกษาประเทศอังกฤษ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศแคนาดา และประเทศไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงบทบัญญัติและอุปสรรคที่เกี่ยวข้องในการใช้กฎหมายลิขสิทธิ์กับเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ของต่างประเทศและประเทศไทย เนื่องจากกฎหมายลิขสิทธิ์ในปัจจุบันไม่ได้ให้ความคุ้มครองลิขสิทธิ์ในส่วนที่เป็นงานสร้างสรรค์ที่เกิดจากปัญญาประดิษฐ์ รวมถึงไม่ได้กำหนดตัวบุคคลที่เป็นผู้สร้างสรรค์ในงานดังกล่าวไว้ ส่งผลให้งานนั้นตกเป็นสาธารณสมบัติที่ประชาชนทั่วไปสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้อย่างอิสระโดยไม่ต้องขออนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ก่อน อีกทั้ง พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 ที่มีอยู่ในปัจจุบันไม่มีบทบัญญัติที่คุ้มครองชัดเจน หรือไม่เท่าทันต่อสภาวการณ์ของเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ทำให้เกิดปัญหาในการบังคับใช้กฎหมาย

จากการศึกษากฎหมายของประเทศอังกฤษ ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศแคนาดา และประเทศไทย พบว่าแม้ทั้งสี่ประเทศจะเป็นภาคีของข้อตกลงและอนุสัญญาเกี่ยวกับลิขสิทธิ์ระหว่างประเทศเช่นเดียวกัน แต่บทบัญญัติว่าด้วยผู้สร้างสรรค์และประเภทของงานอันมีลิขสิทธิ์ มีการกำหนดถึงรายละเอียดในการให้ความคุ้มครองที่ที่แตกต่างกันไป ซึ่งประเทศไทยมีการกำหนดคำนิยามคำว่า “ผู้สร้างสรรค์” ต้องเป็นบุคคล ตามมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 แต่เมื่อพิจารณาของประเทศอังกฤษ ประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศแคนาดา พบว่าไม่ได้มีการกำหนดคำนิยามของผู้สร้างสรรค์ไว้ชัดเจน สืบเนื่องจากความตกลงระหว่างประเทศให้ความคุ้มครองงานที่เกิดจากผู้สร้างสรรค์ที่เป็นมนุษย์ ส่งผลให้ประเทศที่เป็นสมาชิกแต่ละประเทศหากประสงค์จะให้ความคุ้มครองงานที่สร้างโดยปัญญาประดิษฐ์ซึ่งไม่ใช่มนุษย์ จึงมีหน้าที่ต้องบัญญัติความหมายและหลักเกณฑ์การให้ความคุ้มครองไว้ในกฎหมายภายในประเทศของตน

ฉะนั้น ผู้เขียนจึงมีแนวความคิดเห็นควรให้มีการเพิ่มเติมคำนิยามในมาตรา 4 คำว่า “ปัญญาประดิษฐ์” “งานสร้างสรรค์ที่เกิดจากปัญญาประดิษฐ์” และ “ผู้สร้างสรรค์ร่วม” และเสนอแนะให้มีการปรับปรุงแก้ไขมาตรา 6 ของพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 โดยเพิ่มเติมข้อความต่อท้ายว่า “รวมถึงงานสร้างสรรค์ที่เกิดจากปัญญาประดิษฐ์ที่มนุษย์อาจเข้าไปมีส่วนร่วมในการสร้างงานชิ้นนั้นขึ้นมาหรือไม่ก็ได้ ทั้งนี้ ไม่ว่างานดังกล่าวจะแสดงออกโดยวิธีหรือรูปแบบอย่างใด” และควรกำหนดให้ผู้ยื่นขอลิขสิทธิ์ต้องเปิดเผยเมื่องานของผู้สร้างสรรค์มีเนื้อหาที่สร้างโดยปัญญาประดิษฐ์ ซึ่งเป็นการสร้างการรับรู้ที่ถูกต้องและเป็นจริงถึงแหล่งที่มาของงานสร้างสรรค์ การแก้ไขเพิ่มเติมดังกล่าวเป็นการดำเนินการเพื่อหาแนวทาง     ในการให้ความคุ้มครองงานสร้างสรรค์ที่เกิดจากปัญญาประดิษฐ์โดยกำหนดตัวผู้สร้างสรรค์ในงานให้มีความชัดเจน เพื่อให้ปรับใช้กฎหมายให้เหมาะสมรับกับการพัฒนาของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ในปัจจุบัน