ข้อจำกัดกฎหมายในการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของนายกเทศมนตรี โดยสภาเทศบาล

บทคัดย่อ

การศึกษาค้นคว้าอิสระนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาถึงแนวคิด ทฤษฎีเกี่ยวกับการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของนายกเทศมนตรี โดยกลไกการควบคุมโดยสภาเทศบาล (2) ศึกษาถึงหลักกฎหมายไทยและกฎหมายต่างประเทศที่เกี่ยวข้องในการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของนายกเทศมนตรี โดยสภาเทศบาล (3) เปรียบเทียบ วิเคราะห์ข้อจำกัดของกฎหมายไทย เกี่ยวกับการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่นายกเทศมนตรี โดยสภาเทศบาลเปรียบเทียบกับกฎหมายต่างประเทศ (4) เพื่อเสนอแนะแนวทางแก้ไขกฎหมาย อันเป็นข้อจำกัดทางกฎหมายของสภาเทศบาลในการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่ของนายกเทศมนตรี

ผลการศึกษาพบว่า (1) การปฏิบัติหน้าที่ของนายกเทศมนตรี จำเป็นต้องถ่วงดุลอำนาจระหว่างฝ่ายบริหารกับฝ่ายนิติบัญญัติ ตามหลักการกระจายอำนาจปกครอง หลักการแบ่งแยกอำนาจ หลักการควบคุมฝ่ายปกครอง และหลักความไม่ไว้วางใจ (2) สภาเทศบาลมีข้อจำกัดกฎหมายในการควบคุมการปฏิบัติหน้าที่นายกเทศมนตรี ได้แก่ การรับทราบรายงานแสดงผลการปฏิบัติงานตามนโยบายที่นายกเทศมนตรีได้แถลงไว้ต่อสภาเทศบาลได้เพียงปีละครั้ง สภาเทศบาลไม่มีสิทธิอภิปรายทั่วไปเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจ และไม่สามารถควบคุมการใช้จ่ายเงินสะสม ในสถานการณ์ภัยพิบัติฉุกเฉินได้ (3) ประเทศญี่ปุ่น มีการกำหนดให้หัวหน้าฝ่ายบริหาร สามารถแต่งตั้งคณะกรรมการบริหาร โดยความเห็นชอบของสภาเทศบาล เพื่อถ่วงดุลอำนาจบริหาร สมาชิกสภามีสิทธิยื่นญัตติอภิปราย   ไม่ไว้วางใจหัวหน้าฝ่ายบริหารได้ และในกรณีที่มีภัยพิบัติฉุกเฉินเกิดขึ้น เมื่อหัวหน้าฝ่ายบริหารตัดสินใจกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งไปแล้ว ต้องเสนอให้สภารับรองในโอกาสแรกที่มีการประชุมสภา (4) จึงเสนอแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 ดังนี้ ให้อำนาจสภาเทศบาลเรียกรายงานแสดงผลการปฏิบัติงานตามนโยบายที่นายกเทศมนตรีได้แถลงไว้ต่อสภาเทศบาลได้อีกไม่เกิน 2 ครั้งต่อปี ให้นายกเทศมนตรีแต่งตั้งคณะกรรมการบริหารเทศบาล โดยความเห็นชอบจากสภา ให้สมาชิกสภามีสิทธิเข้าชื่อขอเปิดอภิปรายทั่วไป เพื่อลงมติไม่ไว้วางใจนายกเทศมนตรี และแก้ไขเพิ่มเติมระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการรับเงิน การเบิกจ่ายเงินการฝากเงิน การเก็บรักษาเงิน และการตรวจเงินขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2547 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2561 โดยกำหนดว่า ภายหลังจากผู้บริหารท้องถิ่นอนุมัติใช้จ่ายเงินสะสมตามความจำเป็น กรณีฉุกเฉินที่มีสาธารณภัยเกิดขึ้นไปแล้วนั้น ให้ผู้บริหารท้องถิ่นเสนอรายงานการอนุมัติใช้จ่ายเงินสะสมต่อสภาท้องถิ่น เพื่อให้สภาท้องถิ่นรับรอง ในโอกาสแรกที่มีการประชุมสภาท้องถิ่น