ปัญหาการถอนคำร้องทุกข์กับอำนาจศาลตามมาตรา 192 ศึกษากรณี : ผู้เสียหายถอนคำร้องทุกข์ระหว่างพนักงานอัยการอุทธรณ์ ฎีกา

บทคัดย่อ

ในประเทศไทยได้แบ่งประเภทความผิดอาญาไว้ 2 ประเภท คือ ความผิดอาญาต่อแผ่นดินกับความผิดอันยอมความได้ โดยความผิดแต่ละประเภทมีแนวความคิดพื้นฐานที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะความผิดอันยอมความได้ที่มีหลักความคิดพื้นฐานเรื่องความเสียหายที่ผู้เสียหายได้รับผลกระทบโดยตรง ส่วนความเสียหายที่เกิดขึ้นกับรัฐเป็นเพียงโดยอ้อมเท่านั้น ส่งผลให้ผู้เสียหายสมควรเข้ามามีบทบาทในการกำหนดความเป็นไปของคดีได้ ไม่ว่าจะเป็นการเริ่มต้นคดี การยุติคดี หรือมอบหมายให้รัฐเป็นผู้ดำเนินคดีแทน แต่อย่างไรก็ตามหากข้อเท็จจริงเปลี่ยนแปลงไปในทำนองว่าการเริ่มต้นคดีอย่างคดีอาญาต่อแผ่นดิน หลักการพื้นฐานในเรื่องความเสียหายย่อมแตกต่างออกไป โดยรัฐต้องเข้ามามีบทบาทในการตรวจสอบข้อเท็จจริงเพื่อให้ได้ความจริงแท้อันเป็นความยุติธรรมตามเนื้อหา คือ เป้าหมายประการแรกในคดีอาญา ส่วนบทบาทของผู้เสียหายต้องอยู่ในระดับรองเท่านั้น ซึ่งแม้ผู้เสียหายจะแสดงเจตนายุติคดีโดยการถอนคำร้องทุกข์ก็ไม่ทำให้เกิดเงื่อนไขระงับคดีแต่อย่างใด

ดังนี้ จะเห็นได้ว่ากระบวนการดำเนินคดีตามประเภทของความผิดมีความสำคัญอย่างยิ่งตามเหตุผลที่กล่าวไปข้างต้น โดยสารนิพนธ์นี้มุ่งศึกษาปัญหาการที่พนักงานอัยการเริ่มต้นฟ้องคดีอาญาต่อแผ่นดิน แต่ศาลชั้นต้นหรือศาลอุทธรณ์ใช้อำนาจพิจารณาพิพากษาเป็นความผิดอันยอมความได้ตามมาตรา 192 วรรคสอง และวรรคสาม ซึ่งเมื่อคำพิพากษายังไม่ถูกกลับ แก้ไข เปลี่ยนแปลงโดยศาลลำดับชั้นสูงกว่า ต้องถือว่าคดีดังกล่าวเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว และเมื่อคำพิพากษาของศาลล่างขัดแย้งกับการฟ้องคดีตั้งแต่เริ่มต้นคดีของพนักงานอัยการ ย่อมเป็นเหตุให้ต้องมีกลไกการตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายของคำพิพากษาตามหลักการแบ่งแยกอำนาจฟ้องร้องและพิจารณาพิพากษาออกจากกัน

แต่อย่างไรก็ตาม การที่ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาให้อำนาจผู้เสียหายโดยกำหนดกรอบเพียงกว้าง ๆ ว่าในความผิดอันยอมความได้ ผู้เสียหายย่อมมีอำนาจในการระงับคดีได้จนกว่าคดีถึงที่สุด ย่อมก่อให้เกิดปัญหากรณีที่พนักงานอัยการเริ่มต้นคดีอย่างความผิดต่อแผ่นดิน แต่ศาลชั้นต้นหรือศาลอุทธรณ์พิพากษาเป็นความผิดอันยอมความได้ที่ทำให้การตรวจสอบความชอบด้วยกฎหมายไม่อาจดำเนินต่อไปได้ หากผู้เสียหายแสดงเจตนายุติคดีโดยการถอนคำร้องทุกข์ระหว่างคำพิพากษาของศาลล่างยังไม่ถูกแก้ไขเปลี่ยนแปลง ดังนี้ เพื่อเป็นการคุ้มครองประโยชน์สาธารณะ และหลักการตรวจสอบถ่วงดุลอำนาจระหว่างองค์กร สมควรจำกัดสิทธิของผู้เสียหายและจำเลยในช่วงระยะเวลาหนึ่งเพื่อไม่ให้ใช้สิทธิไปในทางขัดกลไกตรวจสอบถ่วงดุลระหว่างองค์กร ทั้งนี้ หากปรากฏในชั้นที่สุดว่าเป็นคดีความผิดอันยอมความได้ จำต้องกำหนดมาตราการพิเศษในการแก้ไขเยียวยาให้ผู้เสียหายและจำเลยจากการที่รัฐจำกัดสิทธิในการยุติคดีตามที่กล่าวไปข้างต้น เพราะเป็นการบริหารประโยชน์สาธารณะกับประโยชน์ของปัจเจกชนได้อย่างเหมาะสม ไม่เป็นการมุ่งประโยชน์ในทางด้านใดด้านหนึ่ง จนเป็นการลดทอนคุณค่าทางด้านใดด้านหนึ่ง เป็นไปตามกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาที่ว่าด้วยการนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษ ในขณะเดียวกันรัฐต้องไม่กระทำการใดที่กระทบต่อสิทธิเสรีของปัจเจกชนเกินสมควร โดยคำนึงถึงความยุติธรรมเป็นสำคัญ

คำสำคัญ: ประเภทคดี, เป้าหมายคดีอาญา, ถอนคำร้องทุกข์