การฉ้อโกงโดยการปลอมแปลงตัวตนด้วยปัญญาประดิษฐ์

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

               ความเจริญก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีการสื่อสาร โดยเฉพาะเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ การพัฒนาเครื่องมือที่สามารถสร้างภาพ เสียง และวิดีโอที่มีความสมจริงสูงในปัจจุบัน ส่งผลให้รูปแบบการก่ออาชญากรรมเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะการฉ้อโกงโดยการปลอมแปลงตัวตนด้วยปัญญาประดิษฐ์เพื่อหลอกลวงบุคคลที่กระทำได้อย่างแนบเนียนและซับซ้อน จนเป็นอุปสรรคต่อการข่มขู่ ยับยั้ง ป้องกัน ปราบปราม หรือการนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษ โดยผู้กระทำผิดจำนวนมากมักมีความรู้ความชำนาญในการใช้เทคโนโลยีดังกล่าว และมีวัตถุประสงค์เพื่อแสวงหาทรัพย์สินหรือผลประโยชน์จากผู้อื่นโดยมิชอบ ซึ่งอาชญากรรมในลักษณะนี้ไม่เพียงแต่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้เสียหายโดยตรง แต่ยังกระทบต่อระบบเศรษฐกิจ ความมั่นคงของประเทศ และความเชื่อมั่นของประชาชนต่อระบบการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ที่เป็นโครงสร้างพื้นฐานของสังคมยุคดิจิทัล ทั้งนี้ โอกาสในการเกิดความเสียหายมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากเทคโนโลยีที่ใช้ก่ออาชญากรรมมีความซับซ้อนยิ่งขึ้น และสามารถนำไปใช้ซ้ำหรือขยายผลในวงกว้างด้วยต้นทุนที่ต่ำ เมื่อประกอบกับความสามารถในการซ่อนตัวผ่านช่องทางออนไลน์ ยิ่งทำให้การติดตามจับกุมผู้กระทำผิดทำได้ยาก ส่งผลให้การกระทำผิดในลักษณะนี้ทวีความรุนแรงและสร้างความเสียหายต่อสังคมอย่างต่อเนื่อง

               การฉ้อโกงและการฉ้อโกงโดยการปลอมแปลงตัวตนเป็นอาชญากรรมทางเศรษฐกิจประเภทหนึ่งซึ่งมีพัฒนาการที่ซับซ้อนขึ้นอย่างต่อเนื่อง แม้ยังคงอาศัยวิธีการหลอกลวงเป็นหลัก แต่เมื่อผนวกกับเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) กลับยิ่งเพิ่มศักยภาพของการปลอมแปลงให้แนบเนียนและน่าเชื่อถือมากขึ้น โดยอาชญากรอาจแสดงตนเป็นเจ้าหน้าที่รัฐ บุคคลมีชื่อเสียง หรือสมาชิกครอบครัวของเหยื่อ ผ่านสื่อปลอมในรูปแบบเสียง ภาพ หรือวิดีโอ โดยดำเนินการผ่านอินเทอร์เน็ตเป็นหลัก ทำให้สามารถเข้าถึงเหยื่อได้จำนวนมากภายในระยะเวลาอันสั้น โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่ไม่คุ้นชินกับเทคโนโลยี ที่สำคัญคือ แม้ความเสียหายจะมีมูลค่าสูงและก่อให้เกิดผลกระทบต่อระบบดิจิทัลในวงกว้าง แต่กฎหมายอาญาของไทยยังไม่มีบทบัญญัติที่กำหนดความผิด หรือเหตุเพิ่มโทษสำหรับการฉ้อโกงโดยการปลอมแปลงตัวตนด้วยปัญญาประดิษฐ์ไว้โดยเฉพาะ การดำเนินคดีในกรณีดังกล่าวจึงต้องอาศัยบทบัญญัติเก่าที่มีอยู่เดิม ได้แก่ ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 342(1) หรือมาตรา 343 วรรคสอง ประกอบมาตรา 342 แล้วแต่กรณี รวมถึงพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560 มาตรา 14(1) ซึ่งยังไม่สามารถรองรับความซับซ้อนและความร้ายแรงของพฤติกรรมที่ใช้เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์เป็นเครื่องมือในการกระทำความผิดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

               งานวิจัยนี้จึงมุ่งวิเคราะห์ปัญหาทางกฎหมายที่เกิดจากการที่บทบัญญัติปัจจุบันไม่สามารถรองรับการกระทำความผิดที่มีลักษณะซับซ้อนและร้ายแรงมากขึ้น ศึกษาหลักการและแนวคิดเกี่ยวกับเหตุฉกรรจ์ การกำหนดโทษทางอาญา และเปรียบเทียบกับกฎหมายของต่างประเทศ ได้แก่ ฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา และสหราชอาณาจักร ซึ่งมีแนวทางเฉพาะในการควบคุมการใช้เทคโนโลยี Deepfake เพื่อการแอบอ้างตัวตนหรือหลอกลวง โดยข้อเสนอสำคัญของงานวิจัยนี้ คือ การกำหนด “เหตุเพิ่มโทษ” สำหรับความผิดฐานฉ้อโกงโดยการปลอมแปลงตัวตนด้วยปัญญาประดิษฐ์โดยบัญญัติไว้ในบทบัญญัติเฉพาะ เช่น มาตรา 342/1 แห่งประมวลกฎหมายอาญา เพื่อให้สามารถยกระดับการฉ้อโกงในลักษณะดังกล่าวเป็นความผิดที่มีลักษณะร้ายแรง พร้อมเพิ่มอัตราโทษให้เหมาะสม ซึ่งจะช่วยให้กฎหมายไทยมีความทันสมัย สอดคล้องกับสถานการณ์จริง และสามารถป้องกัน ปราบปราม และยับยั้งอาชญากรรมทางเทคโนโลยีได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันจะนำไปสู่ความเป็นธรรมและความสงบเรียบร้อยในสังคมโดยรวม

คำสำคัญ:   การฉ้อโกง,  การปลอมแปลงตัวตน,  ปัญญาประดิษฐ์,  เหตุฉกรรจ์