มาตรการกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยานในคดีของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

บทคัดย่อ

ในคดีอาญาทุจริตและประพฤติมิชอบที่อยู่ในอำนาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 ให้อำนาจแก่คณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการใช้ดุลพินิจกันบุคคลไว้เป็นพยานตามมาตรา 135 ซึ่งเป็นมาตราการปราบปรามการทุจริต โดยมีหลักเกณฑ์การพิจารณาตามประกาศคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ เรื่อง หลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขในการกันบุคคลไว้เป็นพยานโดยไม่ดำเนินคดี พ.ศ. 2561 พบว่ามีประเด็นที่เป็นปัญหาหลายประการ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาเรื่องหลักเกณฑ์การพิจารณาถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่ไม่ชัดเจนและถูกตีกรอบไว้โดยกว้าง ตลอดจนปัญหาการกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยานเป็นอำนาจและดุลพินิจของเจ้าหน้าที่ของรัฐไม่ใช่เรื่องของผู้กระทำผิดที่จะขอกันตัวเองเป็นพยาน และปัญหาขาดกระบวนการตรวจสอบการใช้ดุลพินิจกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยาน รวมถึงปัญหาการคุ้มครองสิทธิของพยานเนื่องจากหลักประกันที่มีอยู่ไม่เพียงพอแก่การคุ้มครองสิทธิของพยานอย่างแท้จริง เมื่อเปรียบเทียบกับการกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยานในคดีอาญาทั่วไปซึ่งถูกกำหนดไว้ในระเบียบการตำรวจเกี่ยวกับคดีและระเบียบสำนักงานอัยการสูงสุด รวมถึงกฎหมายต่างประเทศ เช่น สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา มีการกำหนดถึงหลักเกณฑ์การพิจารณาถึงความหนาแน่นของพยานหลักฐาน คุณลักษณะของผู้กระทำความผิด ปัจจัยความเสี่ยงต่าง ๆ ตลอดจนผลกระทบจากการกันไว้เป็นพยานที่ชัดเจนและมีกรอบที่แคบกว่า อีกทั้งมีกระบวนการตรวจสอบการใช้ดุลพินิจกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยานโดยองค์กรภายนอก เป็นต้น จึงขอเสนอแนวทางการพัฒนาและแก้ไขพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 ประกาศคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ เรื่อง หลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขในการกันบุคคลไว้เป็นพยานโดยไม่ดำเนินคดี พ.ศ. 2561 และระเบียบสำนักงานอัยการสูงสุดว่าด้วยการดำเนินคดีของพนักงานอัยการ ในคดีทุจริตและประพฤติมิชอบ พ.ศ. 2562 โดยกำหนดหลักเกณฑ์การพิจารณาให้มีความชัดเจนมากขึ้น มีกระบวนการตรวจสอบการใช้ดุลพินิจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการกันผู้กระทำผิดไว้เป็นพยาน ตลอดจนหลักประกันสิทธิของพยานโดยกำหนดกระบวนการในกรณีที่มีการดำเนินคดีอาญาหรือดำเนินการทางวินัยกับผู้ที่ถูกกันไว้เป็นพยาน เพื่อให้กระบวนการกันผู้กระทำความผิดไว้เป็นพยานเป็นมาตรการที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นและเพื่อเป็นการคุ้มครองสิทธิของพยานอย่างแท้จริง