การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบเพื่อการพัฒนาโมเดลคุณลักษณ์ศึกษาชายแดนใต้ในบริบทพหุวัฒนธรรม
DOI:
https://doi.org/10.14456/ojed.2025.4คำสำคัญ:
พหุวัฒนธรรม, การจัดการศึกษา, การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ, สามจังหวัดชายแดนภาคใต้, โมเดลคุณลักษณ์ศึกษาชายแดนใต้บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์และสังเคราะห์งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาในบริบทพหุวัฒนธรรม โดยเฉพาะในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย งานวิจัยที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลสืบค้นจากวารสารวิชาการในช่วงปี พ.ศ. 2557-2567 โดยคัดเลือกงานวิจัยที่ตรงตามเกณฑ์การคัดเลือกและมีคุณภาพตามมาตรฐาน
การวิจัยเชิงวิชาการของวารสาร TCI ผลการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบชี้ให้เห็นว่า การจัดการศึกษาในพื้นที่พหุวัฒนธรรมจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับ 1) ความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนและชุมชน 2) การพัฒนาภาวะผู้นำเชิงพหุวัฒนธรรมในระดับผู้บริหารสถานศึกษา 3) การจัดกระบวนการเรียนรู้ที่ตอบสนองต่อความหลากหลายของผู้เรียน และ
4) การส่งเสริมความร่วมมือระหว่างโรงเรียนและชุมชนเพื่อสร้างสันติสุข นอกจากนี้ ผลการวิจัยยังชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการออกแบบนโยบายด้านการศึกษาที่รองรับบริบทพหุวัฒนธรรม โดยเฉพาะการพัฒนากรอบนโยบายระดับชาติที่สนับสนุนการจัดการศึกษาที่เหมาะสมกับความหลากหลายอย่างเป็นระบบ รวมถึงการสนับสนุนหลักสูตรอบรมที่ส่งเสริมการสอนข้ามวัฒนธรรมสำหรับครู นอกจากนี้ ควรบูรณาการความร่วมมือระหว่างโรงเรียนและชุมชนผ่านการมีส่วนร่วมของผู้นำศาสนาและองค์กรท้องถิ่น เพื่อสร้างเครือข่ายสนับสนุนการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ ผลการวิจัยในครั้งนี้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางสำหรับผู้กำหนดนโยบายในการออกแบบหลักสูตรที่ยืดหยุ่นและตอบสนองต่อวัฒนธรรมท้องถิ่น ตลอดจนนักวิชาการและผู้ปฏิบัติในพื้นที่สามารถใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาโมเดลการจัดการศึกษาที่ส่งเสริมความเข้าใจระหว่างกลุ่มวัฒนธรรมและสร้างระบบการศึกษาที่ส่งเสริมสังคมสันติสุขได้อย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
กระทรวงศึกษาธิการ. (2563). นโยบายและจุดเน้นของกระทรวงศึกษาธิการ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563. https://www.moe.go.th/wp-content/uploads/2023/01/นโยบายและจุดเน้นกระทรวงศึกษาธิการ-63.pdf
เจน สุขศรีทอง. (2563). การพัฒนาประสิทธิผลการนำนโยบายสังคมพหุวัฒนธรรมไปสู่การปฏิบัติในจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ, 11(3), 70-83. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/ndsijournal/article/view/244040/168412
เจษฎา ทองขาว, ชลีรัตน์ มเหสักขกุล, และ นฤมล ฐานิสโร. (2567). แนวทางการสร้างสื่อการเรียนรู้ด้านสิทธิมนุษยชนที่สอดคล้องกับบริบทพหุวัฒนธรรมของนักเรียนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารวิชาการนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ 12(1), 164-174.
https://so06.tci-thaijo.org/index.php/lawtsu/article/view/272270/183094
เดชชาติ ตรีทรัพย์. (2562). แนวทางส่งเสริมการอยู่ร่วมกันอย่างสันติวิธีตามทัศนะของประชาชนในเขตจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 6(2), 717-735. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JMND/article/view/180075/131159
จรุณี เก้าเอี้ยน. (2561). การพัฒนารูปแบบการบริหารสถานศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลของผู้บริหารโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลามในบริบทสังคมพหุวัฒนธรรมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา, 13(1), 27-40. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/yru_human/article/view/116397/89599
ชวลิต เกิดทิพย์, วรภาคย์ ไมตรีพันธ์, สุดารัตน์ พรหมแก้ว, และ บรรจง ฟ้ารุ่งสาง. (2562). รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงพหุวัฒนธรรมของผู้บริหารสถานศึกษาสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 15. วารสารวิทยบริการ, 30(2), 23-33. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2019.24
ชวิน พงษ์ผจญ. (2561). สภาพปัญหาในการพัฒนาการศึกษาเพื่อสร้างสันติสุขของโรงเรียนรัฐบาลในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้. ว.สังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, 44(2), 116-157. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/socku/article/view/181207/128539
ชุติมา ทัศโร, ปริญญา ทองสอน, และ สฎายุ ธีระวณิชตระกูล. (2563). การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้เพื่อส่งเสริมความสมานฉันท์ในสังคมพหุวัฒนธรรมในรายวิชาความเป็นครูวิชาชีพ สำหรับนักศึกษาหลักสูตรศึกษาศาสตรบัณฑิตมหาวิทยาลัยหาดใหญ่. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏยะลา, 15(2), 135-143. https://so04.tci-thaijo.org/index.php/yru_human/article/view/241038/166144
ณัฏฐินี ปิยะศิริพนธ์. (2561). ชุมชนพหุวัฒนธรรมท่ามกลางวาทกรรมชาตินิยมในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย. รัฏฐาภิรักษ์, 60(2), 59-72.
https://so05.tci-thaijo.org/index.php/ratthapirak/article/view/188717/132284
ปัญญา เทพสิงห์. (2560). การรักษาความสัมพันธ์ของครูไทยพุทธต่อชุมชนมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารวิทยบริการ, 28(1), 185-193. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2017.17
ภิรมย์ จีนธาดา, เอกรินทร์ สังข์ทอง, และ เรชา ชูสุวรรณ. (2563). องค์ประกอบในการส่งเสริมการจัดการศึกษาเพื่อความยุติธรรมทางสังคมในสถานศึกษาในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารวิทยบริการ, 31(1), 136-147. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2020.12
รุ่งชัชดาพร เวหะชาติ, และ วีนัส ศรีศักดา. (2566). การพัฒนาองค์ความรู้เชิงระบบสนับสนุนการจัดการศึกษาเชิงพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 7(9), 233-246. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/JSC/article/view/267668/179555
รูดียะห์ หะ, มารุต พัฒผล, และ ดนุลดา จามจุรี. (2565). แนวทางการจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาสมรรถนะการวิพากษ์เชิงสร้างสรรค์ในสังคมที่มีความหลากหลายสำหรับนักศึกษาในจังหวัดชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย. วารสารบัณฑิตวิจัย, 13(1), 13-28.
https://so02.tci-thaijo.org/index.php/banditvijai/article/view/251712/172737
ศราวุธ สุวรรณวรบุญ, และ ธีร หฤทัยธนาสันติ์. (2562). ปัจจัยที่ส่งผลต่อคุณภาพการสอนของครูโรงเรียนประถมศึกษาในจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารวิทยบริการ, 30(3), 1-15. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2019.42
สิทธิชัย ทองมาก, วุฒิชัย เนียมเทศ, เรชา ชูสุวรรณ, และ ฤทัยชนนี สิทธิชัย. (2561). กลยุทธ์การบริหารงานวิชาการเพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาในสังคมพหุวัฒนธรรมสำหรับโรงเรียนมัธยมศึกษาในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารวิทยบริการ, 29(3), 64-73. http://dx.doi.org/10.14456/asj-psu.2018.45
สุชาดา บัวบาง, และ สมใจ สืบเสาะ. (2565). นวัตกรรมการบริหารโรงเรียนในสังคมพหุวัฒนธรรมของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาประจวบคีรีขันธ์ เขต 1. วารสารนวัตกรรมการบริหารและการจัดการ, 11(2), 53-64. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/RCIM/article/view/248292/173364
สุรชัย ไวยวรรณจิตร, สุไรยา หนิเร่, รุ่งโรจน์ ชอบหวาน, มูฮำหมัดราพีร์ มะเก็ง, ธีรวัช จาปรัง, และอับดุลคอลิก อัรรอฮีมีย์. (2567). การพัฒนาทักษะและเครือข่ายครูในการสร้างสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ที่ช่วยส่งเสริมเยียวยาจิตใจแก่เด็กและเยาวชนในสถานศึกษาที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ความรุนแรงในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ระลอกใหม่. วารสารนิสิตวัง, 26(1), 1-13. https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jonw/article/view/268961/183477
ภาษาอังกฤษ
Arphattananon, T. (2018). Multicultural education in Thailand. Intercultural Education, 29(2), 149-162. https://doi.org/10.1080/14675986.2018.1430020
Arthur, J., Kristjánsson, K., Harrison, T., Sanderse, W., & Wright, D. (2017). The Jubilee Centre framework for character education in schools. Jubilee Centre for Character and Virtues, University of Birmingham. https://www.jubileecentre.ac.uk/1676/projects/framework
Auerbach, S. (2010). Beyond coffee with the principal: Toward leadership for authentic school-family partnerships. Journal of School Leadership, 20(6), 728–757. https://doi.org/10.1177/105268461002000603
Banks, J. A. (2001). Cultural diversity and education: Foundations, curriculum, and teaching (4th ed.). Allyn & Bacon.
_______. (2015). Cultural diversity and education: Foundations, curriculum, and teaching (6th ed.). Routledge.
Berkowitz, M. W., & Bier, M. C. (2005). What works in character education: A research-driven guide for educators. Character Education Partnership. https://shorturl.asia/2y7Gh
Epstein, J. L. (2001). School, family, and community partnerships: Preparing educators and improving schools. Westview Press.
Gay, G. (2000). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice. Teachers College Press.
_______. (2010). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice (2nd ed.). Teachers College Press.
Jayne, K. M., Stulmaker, H. L., & Purswell, K. E. (2013). Multicultural dimensions in child counseling research: A systematic review. Journal of Professional Counseling: Practice, Theory & Research, 40(2), 15–32. https://doi.org/10.1080/15566382.2013.12033925
Khalifa, M. A., Gooden, M. A., & Davis, J. E. (2016). Culturally responsive school leadership: A synthesis of the literature. Review of Educational Research, 86(4), 1272–1311. https://doi.org/10.3102/00346543166303
Kristjánsson, K. (2013). Virtues and vices in positive psychology: A philosophical critique. Cambridge University Press.
Ladson-Billings, G. (1995). Toward a theory of culturally relevant pedagogy. American Educational Research Journal, 32(3), 465–491. https://doi.org/10.3102/00028312032003465
Lickona, T. (1991). Educating for character: How our schools can teach respect and responsibility. Bantam Books.
Narvaez, D., & Lapsley, D. K. (2008). Teaching moral character: Two strategies for teacher education. Teacher Educator, 43(2), 156–172. https://doi.org/10.1080/08878730701838983
Nieto, S. (2017). Re-imagining multicultural education: new visions, new possibilities. Multicultural Education Review, 9(10), 1-10. https://doi.org/10.1080/2005615X.2016.1276671
Nieto, S., & Bode, P. (2018). Affirming diversity: The sociopolitical context of multicultural education (7th ed.). Pearson.
Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Shamseer, L., Tetzlaff, J. M., Akl, E. A., Brennan, S. E., Chou, R., Glanville, J., Grimshaw, J. M., Hróbjartsson, A., Lalu, M. M., Li, T., Loder, E. W., Mayo-Wilson, E., McDonald, S., ... Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. International journal of surgery, 88, 1-9. https://doi.org/10.1136/bmj.n71
Richardson, W. S., Wilson, M. C., Nishikawa, J., & Hayward, R. S. (1995). The well-built clinical question: a key to evidence-based decisions. ACP journal club, 123(3), A-12. https://doi.org/10.7326/ACPJC-1995-123-3-A12
Santamaria, L. J. (2013). Critical change for the greater good: Multicultural perceptions in educational leadership toward social justice and equity. Educational Administration Quarterly, 50(3), 347–391. https://doi.org/10.1177/0013161X1350528
Sue, D. W., & Sue, D. (2012). Counseling the culturally diverse: Theory and practice (6th ed.). John Wiley & Sons.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารอิเล็กทรอนิกส์ทางการศึกษา
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
