แนวทางการพัฒนาบทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์ทหารในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติ กรณีศึกษาพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ
ในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติ การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ ตลอดจนแนวทางการพัฒนาบทบาทและหน้าที่ดังกล่าว โดยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยการวิจัยเอกสารและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 2 กลุ่ม รวมทั้งหมด 20 คน ได้แก่ กลุ่มผู้มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงกับพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ และกลุ่มผู้เข้าเยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ โดยนำข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์มาจัดระเบียบ เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างของแต่ละบุคคล รวมทั้งจัดลำดับความสำคัญและคุณลักษณะของข้อมูล ขณะเดียวกัน ภายหลังการเก็บรวบรวมข้อมูลในแต่ละครั้ง ผู้วิจัยได้นำข้อมูลมาดำเนินการตรวจสอบซ้ำ (Member Checking) โดยการตรวจสอบความตรง (Validity) และการตรวจสอบสามเส้า (Triangulation) เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลที่ได้รับถูกต้องตรงกับความเป็นจริง และเพื่อตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูล รวมทั้งนำข้อมูลที่ได้จากการค้นคว้าเอกสารหลักฐาน (Documentary research) ตลอดจนข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ นำมาวิเคราะห์เนื้อหาภายใต้กรอบการศึกษาวิจัย (Conceptual Framework) ที่ได้กำหนดไว้ ประกอบ

กับแนวคิดต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำเสนอเพื่อตอบวัตถุประสงค์ของการวิจัยในครั้งนี้ โดยแบ่งการวิเคราะห์ออกเป็น 3 หัวข้อ ได้แก่ 1) บทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติ 2) การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติ และ
3) แนวทางการพัฒนาบทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติ

ผลการศึกษาพบว่า 1) บทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติได้สะท้อนผ่านการจัดแสดงวัตถุพิพิธภัณฑ์ การจัดเก็บรวบรวมข้อมูลประวัติศาสตร์ด้านการทหารและภาพเหตุการณ์ที่สำคัญในอดีต ตลอดจนการส่งเสริมความรู้ด้านประวัติศาสตร์ทหาร
ซึ่งถ่ายทอดผ่านการจัดแสดงศิลปวัตถุตั้งแต่สมัยโบราณจนกระทั่งถึงปัจจุบันที่แบ่งออกเป็น 5 ห้อง
ในแต่ละห้องล้วนสะท้อนถึงการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติในมุมมองที่หลากหลาย 2) การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติดำเนินการครบถ้วนทั้ง 7 ด้าน ที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการ อันประกอบด้วย ด้านโครงสร้างการจัดการ ด้านการทำงานเป็นทีม ด้านความรับผิดชอบต่อสังคม
ด้านพันธกิจ ด้านนโยบาย ด้านจริยธรรมกับการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ และด้านการวางแผน และ
3) แนวทางการพัฒนาบทบาทและหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติในการเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาตินั้นสอดคล้องกับหน้าที่สำคัญ 8 ประการ โดยเฉพาะหน้าที่ในการรวบรวมวัตถุ
ซึ่งเป็นหน้าที่ประการแรกของพิพิธภัณฑ์สถานที่ต้องรวบรวมวัตถุพิพิธภัณฑ์เพื่อนำมาจัดแสดง
โดยพิพิธภัณฑ์กองทัพบกเฉลิมพระเกียรติจะเป็นการจัดแสดงศิลปวัตถุโบราณที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ทหาร อีกทั้งยังได้ทำหน้าที่ให้การศึกษาเพื่อเสริมสร้างอุดมการณ์ความรักชาติผ่านการจัดแสดงวัตถุพิพิธภัณฑ์ทหารอีกด้วย