สยามกับ “ครอบครัวแห่งประชาชาติ” พระราชดำริทางการเมือง ระหว่างประเทศในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
คำสำคัญ:
ความคิดทางการเมืองระหว่างประเทศ, สังคมระหว่างประเทศ, พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, ครอบครัวแห่งประชาชาติบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ศึกษาพระราชดำริทางการเมืองระหว่างประเทศในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีวัตถุประสงค์สำคัญ 2 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาการก่อตัวของพระราชดำริการเมืองระหว่างประเทศในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และ 2) เพื่อศึกษาลักษณะพระราชดำริทางการเมืองระหว่างประเทศที่สำคัญในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยใช้กรอบการศึกษาว่าด้วยประวัติศาสตร์ความคิดทางการเมืองผ่านการศึกษา “ตัวบท” และ “บริบท” ของพระราชนิพนธ์ชิ้นสำคัญ จากการศึกษาพบว่าการดำรงพระชนม์ชีพและการศึกษาแบบตะวันตกในทวีปยุโรปมีผลต่อการก่อร่างพระราชดำริทางการเมืองระหว่างประเทศ ส่วนพระราชดำริทางการเมืองระหว่างประเทศที่สำคัญในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว คือ การมองการดำเนินความสัมพันธ์ระหว่างรัฐในรูปแบบสังคมระหว่างประเทศ หรือที่เรียกว่า “ครอบครัวแห่งประชาชาติ” ภายใต้วิถีปฏิบัติเชิงสถาบันด้านกฎหมายระหว่างประเทศ การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองระหว่างประเทศในตอนต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ได้ส่งผลต่อพระราชดำริทางการเมืองระหว่างประเทศเรื่องความเสมอภาคของรัฐโดยมุ่งหวังจะยกระดับสถานภาพของสยามให้เสมอด้วยนานาอารยประเทศ
เอกสารอ้างอิง
รายการอ้างอิง
ภาษาไทย
กุลลดา เกษบุญชู มี้ด. (2562). ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์: วิวัฒนาการรัฐไทย. นนทบุรี: ฟ้าเดียวกัน
คำบอกกล่าวขัดขวางของกรุงสยามต่อวิธีทำสงครามซึ่งผิดจารีตรนีติระหว่างนานาประเทศ. (2460, 29
เมษายน). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 34, หน้า 75.
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2504). พระราชหัตถเลขาและหนังสือกราบบังคมทูลของ
เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี แต่ยังมีบรรดาศักดิ์เป็นพระมนตรีพจนกิจ และพระยาวิสุทธ
สุริยศักดิ์ ร.ศ. 113-118. วันที่ค้นข้อมูล 10 กันยายน 2567, เข้าถึงได้จาก
https://digiverse.chula.ac.th/Info/item/dc:2799
จุลจักรพงษ์, พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า. (2554). เจ้าชีวิต: พงศาวดาร 9 รัชกาลแห่งราชวงศ์จักรี.
กรุงเทพฯ: ริเวอร์บุ๊คส์.
ชัชพันธุ์ ยิ้มอ่อน. (2563). การแปลงมโนทัศน์ทางการเมืองเพื่อสร้างชาติไทยของพระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์รัฐศาสตรดุษฎีบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร์, จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.
ชัยอนันต์ สมุทวณิช, และขัตติยา กรรณสูต. (2532). เอกสารการเมืองการปกครองไทย (พ.ศ. 2417-
. กรุงเทพฯ: สถาบันสยามศึกษา สมาคมสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย.
ไชยันต์ ไชยพร. (ม.ป.ป.). เอกสารอ่านประกอบการเรียนการสอนเรื่องความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการศึกษาใน
แนวทางประวัติศาสตร์ความคิดทางการเมือง ปรัชญาการเมืองและทฤษฎีการเมือง. กรุงเทพฯ:
คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ทรงศรี อาจอรุณ, (2502). การแก้ไขสนธิสัญญาว่าด้วยสิทธิสภาพนอกอาณาเขต กับประเทศมหาอำนาจ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, คณะอักษรศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เทพ บุญตานนท์. (2556). พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวกับการสร้างภาพลักษณ์ทางการทหาร.
วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, คณะอักษรศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เทพ บุญตานนท์. (ม.ป.ป.). พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวในฐานะมกุฎราชกุมาร. วันที่ค้นข้อมูล 15 กันยายน 2567, เข้าถึงได้จากhttps://kingchulalongkorn.car.chula.ac.th/th/article/ kingrama6_1
ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ. (2563). ความเป็นมาของความคิดทางการเมืองในสยามไทย. กรุงเทพฯ: สมมติ.
ประกาศกระแสร์พระบรมราชโองการว่าด้วยการสงครามซึ่งมีต่อประเทศเยอรมนีและออสเตรียฮังการี.
(2460, 22 กรกฎาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 34, หน้า 333-340.
ประกาศกระแสร์พระบรมราโชวาทพระราชทานแด่ข้าแผ่นดินสยามในวันครบรอบปีนับแต่กรุงสยามได้
ประกาศสงครามแก่ประเทศเยร์มะเนียและเอ๊าสเตรียฮุงกาเรีย. (2461, 28 กรกฎาคม).
ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 35, หน้า 986-988.
พงศ์ธิดา เกษมสิน. (2513). พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับการธำรงฐานะพระมหากษัตริย์.
วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, ภาควิชาประวัติศาสตร์, บัณฑิตวิทยาลัย, จุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย.
พาชื่น สมคำนึง. (2520). ความสำคัญของการศึกษาของพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวในการปรับปรุงบ้านเมืองตามแบบตะวันตก. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตร์มหาบัณฑิต,
คณะอักษรศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, (2461). กฎหมายทเลจากสมุทสาร. ม.ป.พ.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2517). จดหมายเหตุรายวันในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า
เจ้าอยู่หัว. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2523). จดหมายถึงผีเสื้อ. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2468). สงครามสืบราชสมบัติโปลันด์. โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2548). หัวข้อกฎหมายนานาประเทศ แพนกคดีเมือง.
กรุงเทพฯ: คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. (2560). 100 ปีสงครามโลกครั้งที่ 1 พระราชนิพนธ์อันเนื่อง
ด้วยงานพระราชสงคราม ณ ทวีปยุโรป เล่ม 2. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวในพระบรมราชูปถัมภ์.
มัทนา เกษกมล. (2517). การวิเคราะห์ในเชิงประวัติศาสตร์เรื่องการเมืองและการปกครอง ในรัชกาล
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2453-2463). วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต,
บัณฑิตวิทยาลัย, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
รวมเรื่องกรุงสยามประกาศสงครามต่อประเทศเยอรมันและออสเตรียฮังการี วันที่ 22 กรกฎาคม พ.ศ.
ตอนที่ 1. (2460). พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.
โรจน์ จินตมาศ. (2531). แนวความคิดของผู้นำไทยเรื่อง “ชาติ” กับการเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่หนึ่งของ
ไทย. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วีระ สมบูรณ์. (2561). ทฤษฎีการเมืองกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ. กรุงเทพฯ: Way of Book.
ศิวพล ชมภูพันธุ์. (2564). สงครามโลกครั้งที่ 1 กับการระบุตัวตนของสยามในสังคมระหว่างประเทศ.
วิทยานิพนธ์รัฐศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศุภชัย ศุภผล. (2554). การสร้างความนิยมและปัญหาเกี่ยวกับการตีความทฤษฎีการเมืองของ ฌอง
ฌากส์ รุสโซ ในบริบทการเมืองไทย. วิทยานิพนธ์รัฐศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร์,
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สนธิ เตชานันท์. (2527). แนวพระราชดำริทางการเมืองในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว: ศึกษา
เฉพาะกรณีการพัฒนาการเมืองโดยกระบวนการปกครองท้องถิ่น (พ.ศ. 2453 - 2468).
วิทยานิพนธ์รัฐศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สมเกียรติ วันทะนะ. (2561). โลกที่คิดว่าคุ้นเคย: ความคิดทางการเมืองไทยสมัยกรุงศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ:
ภาควิชารัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์, คณะสังคมศาสตร์, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สมบัติ จันทรวงศ์ และชัยอนันต์ สมุทวณิช. (2523). ความคิดทางการเมืองไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันไทยคดี
ศึกษา.
สมพล ศิลปวุฒิ. (2515). บทบาทของประเทศไทยในการเข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและผลที่ประเทศ
ไทยได้รับ. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาประวัติศาสตร์, บัณฑิตวิทยาลัย,
วิทยาลัยวิชาการศึกษา.
สายชล สัตยานุรักษ์. (2557). 10 ปัญญาชนสยาม เล่ม 1: ปัญญาชนแห่งรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์.
กรุงเทพฯ: โอเพ่นบุ๊คส์.
สิริรัตน์ พุ่มเกิด. (2538). “อัศวพาหุ” กับการใช้วรรณกรรมเพื่อเผยแพร่แนวความคิดและอุดมการณ์
ทางการเมือง. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, ภาควิชาประวัติศาสตร์, บัณฑิตวิทยาลัย,
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุจิรา ศิริไปล์. (2528). พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสงครามโลกครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: มูลนิธิ
พระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในพระบรมราชูปถัมภ์.
สุรีย์ ทรัพย์สุนทร. (2528). พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวกับพระราชดำริทางพระพุทธศาสนาที่มี
ผลต่อการดำเนินการปกครองประเทศ. วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย,
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อดินันท์ พรหมพันธ์ใจ. (2567). ธำรงรัฐกษัตรา: เบื้องหลังอำนาจประวัติศาสตร์ความมั่นคงไทย. กรุงเทพฯ:
มติชน.
อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์. (2565). การเปลี่ยนแปลงโลกทัศน์ของชนชั้นผู้นำไทย ตั้งแต่รัชกาลที่ 4 ถึง
พุทธศักราช 2475: ประวัติการเปลี่ยนแปรสำนึกจากกษัตริย์สู่ชนชั้นนำถึงปัจเจกชนและสามัญ
ชน (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: สมมติ.
ภาษาอังกฤษ
Bull, H., & Watson, A. (1984). The Expansion of International Society. United Kingdom:
Clarendon Press.
Gong, G. W. (1984). The standard of "civilization" in international society. Oxford: Clarendon
Press.
Jackson, R. (2005). Classical and Modern Thought on International Relations: From Anarchy to
Cosmopolis. United Kingdom: Palgrave Macmillan.
Kayaoglu, T. (2010). Legal Imperialism: Sovereignty and Extraterritoriality in Japan, the
Ottoman Empire, and China. Spain: Cambridge University Press.
Keene, E. (2005). International Political Thought: An Historical Introduction. United
Kingdom: Polity Press.
Lawrence, T. J. (1913). The Principles of International Law. Macmillan, n.p.
Manela, E. (2007). The Wilsonian Moment: Self-Determination and the International Origins of
Anticolonial Nationalism. United Kingdom: Oxford University Press, USA.
Richter, W. L. (2009). Approaches to Political Thought. United Kingdom: Rowman & Littlefield
Publishers.
Roberts, A., Kingsbury, B., & Bull, H. (1990). Hugo Grotius and International Relations. United Kingdom: Clarendon Press.