เหามนุษย์ (Pediculus humanus capitis) : การกำจัดโดยใช้แชมพูและ น้ำมันจากพืช
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษาประสิทธิผลของสารสกัดจากว่านทรหด (Curcuma xanthorrhiza) ชะมวง (Garcinia cowa) เสาวรส (Passiflora laurifolia) ระกำ (Salacca wallichiana) ตะคร้อ (Schleichera oleosa) และไพล (Zingiber cassumunar) ในการกำจัดไข่ ตัวอ่อน และตัวเต็มวัยเหา (Pediculus humanus capitis) ที่สกัดด้วยเอทิลแอลกอฮอล์ 95% ในรูปน้ำมันและแชมพู พบว่า การจุ่มไข่เหาลงในสารทดสอบนาน 5 นาที ของสารผสมกันระหว่างน้ำมันไพลกับน้ำมันว่านทรหด มีประสิทธิผลในการกำจัดไข่เหาได้ดีกว่าน้ำมันจากพืชชนิดเดียวอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ซึ่งน้ำมันไพล 5% ผสมกับน้ำมันว่านทรหด 5% อัตราส่วน 1:1 สามารถยับยั้งการฟักไข่ได้ 95.3% (หลังทดสอบ 20 วัน) และมีค่ามัธยฐานของเวลาที่ทำให้ไข่เหาตาย (LT50) เท่ากับ 3.5 วัน ส่วนน้ำมันไพล 10% และน้ำมันว่านทรหด 10% ชนิดเดียว สามารถยับยั้งการฟักไข่ได้ 66.7% และ 93.3% และมีค่า LT50 เท่ากับ 4.5-11.4 วัน สำหรับเหาที่สัมผัสแชมพูเสาวรส 10% ให้ผลดีที่สุดในการทดสอบ โดยทำให้ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยเหาตาย 100% (หลังการสัมผัส 30 นาที) โดยมีค่า LT50 เท่ากับ 0.4 นาที (ตัวอ่อน) และ 0.5 นาที (ตัวเต็มวัย) ส่วนแชมพูชะมวง 10% แชมพูตะคร้อ 10% และแชมพูระกำ 10% ทำให้ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยเหาตายระหว่าง 76.0-100% และมีค่า LT50 ระหว่าง 0.9-3.1 นาที ในขณะที่แชมพู carbaryl มีผลทำให้ทุกระยะของเหาตาย 73.3-96% โดยสรุป วิธีการกำจัดเหาที่มีประสิทธิผลควรใช้น้ำมันผสมระหว่างไพลกับว่านทรหดควบคู่กับแชมพูเสาวรส สามารถลดจำนวนประชากรและการระบาดของเหาได้ดี รวมทั้งปลอดภัยต่อผู้ใช้และไม่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธฺ์ของวารสารเกษตร มสธ.
ข้อความที่ปรากฎใน
เอกสารอ้างอิง
จงรัก ชูเทียน ประชุมพร เลาห์ประเสริฐ และ อภิวัฏ ธวัชสิน. (2554). ประสิทธิผลของขมิ้นชัน, ขิง, ข่า และ กระชาย ในการกำจัดเหา. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์
มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 4(3), 41-50.
ปัณณทัต ตันธนปัญญากร เจียระไน ปฐมโรจน์สกุล อภิเชษฐ์ จำเนียรสุข จันทรรัตน์ จาริกสกุลชัย อารีรัตน์ บุตรรัศมี และ รุ่งฤดี มีชำนาญ. (2562). ประสิทธิภาพของ
สารสกัดสมุนไพรกำจัดเหาของนักเรียนชั้นประถมศึกษาในโรงเรียนวัดมงคลรัตน์ จังหวัดปทุมธานี. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 12(4), 104-120.
มยุรา สุนย์วีระ. (2557). ฤทธิ์ของน้ำมันหอมระเหยและแชมพูจากส้มจี๊ด (Citrofortunella macrocarpa (Bunge) Wijnands) ส้มส้า (Citrus aurantium L.)
และมะกรูด (Citrus hystrix DC.). รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการวิจัยประจำปีงบประมาณ 2557 คณะเทคโนโลยีการเกษตร, สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า
เจ้าคุณทหารลาดกระบัง, กรุงเทพมหานคร.
มยุรา สุนย์วีระ. (2559). ประสิทธิภาพของแชมพูและน้ำมันจากพืชสมุนไพรในการป้องกันกำจัดเหามนุษย์ (Pediculus humanus capitis De Geer.). รายงานฉบับ
สมบูรณ์โครงการวิจัยประจำปีงบประมาณ 2559 คณะเทคโนโลยีการเกษตร, สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง, กรุงเทพมหานคร.
มยุรา สุนย์วีระ. (2560). แมลง: การศึกษาเบื้องต้นของแมลง (Insects: An introduction to the study of insects). กรุงเทพมหานคร: สไมล์เปเปอร์แอนด์ปริ้น
ติ่ง, 577 หน้า
วัชรวิทย์ รัศมี. (2557). สัณฐานวิทยาและชีวโมเลกุลของเหามนุษย์ (Pediculus humanus capitis De Geer) และแนวทางการป้องกันกำจัดโดยแชมพูสมุนไพร
(วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง, กรุงเทพมหานคร.
ศิรวุฒิ สิทธิโชค. (2561). การศึกษาการระบาดของเหามนุษย์ในเด็กนักเรียนประถมศึกษาและแนวทางในการกำจัดโดยใช้แชมพูและน้ำมันจากพืชสมุนไพร
(วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง, กรุงเทพมหานคร.
อรวรรณ วงษ์เนตร. (2560). การศึกษาการระบาดของเหามนุษย์กับเด็กนักเรียนอนุบาลในบางเขตของกรุงเทพมหานคร และแนวทางในการป้องกันกำจัด โดยใช้
แชมพูและน้ำมันสมุนไพร (วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต). สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง, กรุงเทพมหานคร.
Kitvatanachai, S., Kritsiriwutthinan, K., Taylor, A., & Rhongbutsri, P. (2023). Head lice infestation in pre-high school girls, Lak Hok Suburban
Area, Pathum Thani Province, in central Thailand. J. Parasitol. Res, ID 8420859, 1-8.
Mehlhorn, H., Abdel-Ghaffar, F., Al-Rasheid, K.A.S., Schmidt, J., & Semmler, M. (2011). Ovicidal effects of a neem seed extract preparation
on eggs of body and head lice. Parasitol. Res, 109(5), 1299-1302.
Rassami, W., & Soonwera, M. (2013). Pediculicidal effect of herbal shampoo against Pediculus humanus capitis in vitro. Trop. Biomed,
(2), 315-324.
Soonwera, M., Wongnet, O., & Sittichok, S. (2018). Ovicidal effect of essential oils from Zingiberaceae plants and Eucalyptus globulus on
eggs of head lice, Pediculus humanus capitis De Geer. Phytomedicine, 47, 93-104.
Valero, M.A., Haidamak, J., de Oliveira Santos, T.C., Cristine Prüss, I., Bisson, A., Santosdo Rosário, C., Fantozzi, M.C., Morales-Suárez-Varela,
M., & Klisiowicz, D.R. (2024). Pediculosis capitis risk factors in schoolchildren: hair thickness and hair length. Acta Trop, 249, 107075-
Yones, D.A., Bakir, H.Y., & Bayoumi, S.A.L. (2016). Chemical composition and efficacy of some selected plant oils against Pediculus
humanus capitis in vitro. Parasitol. Res, 115(8), 3209-3218.
