พลวัตกลยุทธ์การดำรงชีพของครัวเรือนไทยในชนบท: กรณีศึกษาจังหวัดบุรีรัมย์ ศรีสะเกษ ฉะเชิงเทรา ลพบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ปัจจุบันกลยุทธ์การดำรงชีพของครัวเรือนชนบทมีความหลากหลายมากขึ้น การกำหนดนโยบายเพื่อลดความยากจนเพียงรูปแบบเดียวกับทุกครัวเรือนจึงขาดประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) จัดกลุ่มกลยุทธ์การดำรงชีพของครัวเรือนชนบทตามค่าดัชนีทรัพย์สินผสมร่วมโดยใช้เทคนิค Latent-class cluster analysis และ 2) วิเคราะห์พลวัตกลยุทธ์การดำรงชีพข้ามช่วงเวลาโดยใช้ตาราง Transition matrix ข้อมูลที่ใช้ศึกษาเป็นข้อมูลครัวเรือนแบบตัวอย่างซ้ำจากฐานข้อมูล The Townsend Thai Project ตั้งแต่ปี พ.ศ.2543 ถึง 2560 ผลการศึกษาพบว่าสามารถจัดกลุ่มกลยุทธ์การดำรงชีพที่แตกต่างกันได้ทั้งสิ้น 6 กลยุทธ์ ครัวเรือนในกลุ่มกลยุทธ์ที่มีรายได้ต่ำที่สุดสามอันดับสุดท้ายมีสัดส่วนรวมกันมากถึงร้อยละ 70.53 ของกลุ่มตัวอย่าง ครัวเรือนในกลุ่มนี้เน้นการปลูกข้าวเป็นหลักบนที่ดินขนาดเล็ก มีการประกอบธุรกิจและรับจ้างเล็กน้อย และมีการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ในสัดส่วนสูงมากตลอดช่วงเวลาที่ทำการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งกรณีการเปลี่ยนระหว่างกลยุทธ์รายได้ปานกลางและต่ำ ในทางตรงข้าม ครัวเรือนกลุ่มกลยุทธ์รายได้สูงมีอาชีพที่สร้างรายได้สูงหลายช่องทาง ทำเกษตรหลากหลาย มีทรัพย์สินทางการเกษตรและการศึกษาระดับสูง นอกจากนี้ ร้อยละ 39.86 ของครัวเรือนทั้งหมดมีการเปลี่ยนสู่กลยุทธ์ที่อันดับสูงขึ้น ขณะที่ร้อยละ 24.15 ขยับสู่กลยุทธ์ที่อันดับต่ำลง การปรับเปลี่ยนกลยุทธ์สอดคล้องกับบริบททางเศรษฐกิจในช่วงเวลานั้นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีนโยบายรัฐด้านการแทรกแซงราคาสินค้าเกษตรและการเข้าถึงสินเชื่อของครัวเรือน ภาครัฐควรให้ความสำคัญกับการส่งเสริมเกษตรหลากหลาย การรวมกลุ่มของครัวเรือนเพื่อทำธุรกิจทั้งในและนอกภาคเกษตร การลดความผันผวนของรายได้เกษตร รวมถึงการกำหนดนโยบายพัฒนาเศรษฐกิจชนบทควรคำนึงถึงความเหมาะสมกับกลยุทธ์การดำรงชีพ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและความยั่งยืนสูงสุด
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
The paper is published under CC BY-NC-ND, in which the article is freely downloaded and shared in its original form non-commercially and its citation details are identified.
เอกสารอ้างอิง
Alinovi, L., D’errico, M., Mane, E., & Romano, D. (2011). Livelihoods strategies and household resilience to food insecurity: An empirical analysis to Kenya. Retrieved from https://www.fao.org/agrifood-economics/publications/detail/en/c/122495/
Attavanich, W. (2016). Did the Thai rice-pledging programme improve the economic performance and viability of rice farming? Applied Economics, 48(24), 2253-2265.
Banerjee, A. V., & Duflo, E. (2007). The economic lives of the poor. Journal of economic perspectives, 21(1), 141-167.
Barrett, C. B., Reardon, T., & Webb, P. (2001). Nonfarm income diversification and household livelihood strategies in rural Africa: Concepts, dynamics, and policy implications. Food Policy, 26(4), 315-331.
Boonperm, J., Haughton, J., & Khandker, S. R. (2013). Does the Village Fund matter in Thailand? Evaluating the impact on incomes and spending. Journal of Asian Economics, 25, 3-16.
Cameron, A. C., & Trivedi, P. K. (2005). Microeconometrics: Methods and applications. Cambridge: Cambridge University Press.
Chawanote, C., & Barrett, C. (2013). Farm and non-farm occupational and earnings dynamics in rural Thailand. Retrieved from http://barrett.dyson.cornell.edu/Papers/NonfarmDynamics_ChawanoteBarrett%2025%20March%202013%20Revisions.pdf
Coleman, B. E. (2006). Microfinance in Northeast Thailand: Who benefits and how much? World Development, 34(9), 1612-1638.
Dawe, D., & Slayton, T. (2012). The world rice market crisis of 2007–2008. In D. Dawn (Ed.), The rice crisis: Markets, policies and food security (pp. 39-52). London: Routledge.
Ellis, F. (1998). Household strategies and rural livelihood diversification. The Journal of Development Studies, 35(1), 1-38.
Ellis, F. (2000). Rural livelihoods and diversity in developing countries. Oxford: Oxford University Press.
Hagenaars, A. J., De Vos, K., & Asghar Zaidi, M. (1994). Poverty statistics in the late 1980s: Research based on micro-data. Retrieved from https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=XF2015009737
Hewison, K. (2010). Thaksin Shinawatra and the reshaping of Thai politics. Contemporary Politics, 16(2), 119-133.
Jackson, D. A. (1993). Stopping rules in principal components analysis: A comparison of heuristical and statistical approaches. Ecology, 74(8), 2204-2214.
Jiao, X., Pouliot, M., & Walelign, S. Z. (2017). Livelihood strategies and dynamics in rural Cambodia. World Development, 97, 266-278.
Kaboski, J. P., & Townsend, R. M. (2005). Policies and impact: An analysis of village-level microfinance institutions. Journal of the European Economic Association, 3(1), 1-50.
Kaboski, J. P., & Townsend, R. M. (2012). The impact of credit on village economies. American Economic Journal: Applied Economics, 4(2), 98-133.
Kaiser, H. F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 141-151.
Kislat, C., & Menkhoff, L. (2012). The village fund loan: Who gets it, keeps it and loses it? In S. Klasen, & H. Waibel. (Eds.), Vulnerability to Poverty (pp.283-304). London: Palgrave Macmillan.
Magidson, J., & Vermunt, J. (2002). Latent class models for clustering: A comparison with K-means. Canadian Journal of Marketing Research, 20(1), 36-43.
McCargo, D., & Pathmanand, U. (2005). The thaksinization of Thailand. Copenhagen: Nias Press.
Menkhoff, L., & Rungruxsirivorn, O. (2011). Do village funds improve access to finance? Evidence from Thailand. World Development, 39(1), 110-122.
Nguyen, T. T., Nguyen, L. D., Lippe, R. S., & Grote, U. (2017). Determinants of farmers’ land use decision-making: Comparative evidence from Thailand and Vietnam. World Development, 89, 199-213.
Nielsen, Ø. J., Rayamajhi, S., Uberhuaga, P., Meilby, H., & Smith‐Hall, C. (2013). Quantifying rural livelihood strategies in developing countries using an activity choice approach. Agricultural Economics, 44(1), 57-71.
Poapongsakorn, N. (2012). The political economy of Thailand’s rice price and export policies in 2007–2008. In D. Dawn (Ed.), The rice crisis: Markets, policies and food security (pp. 39-52). London: Routledge.
Poapongsakorn, N., & Jarupong, J. (2010). Rent seeking activities and the political economy of the paddy pledging market intervention measures. A Research Study Proposed to Office of the National Anti-Corruption Commission.
Poapongsakorn, N., & Pantakua, K. (2014). Assessing the Thai paddy pledging policy: Its performance and social costs. World Food Policy, 1(2), 2-29.
Poapongsakorn, N., Pantakua, K., Nantajit, C., Arunkon, D., & Chenphuengpawn, J. (2014). Corruption in the paddy pledging policy. Thailand Development Research Institute Foundation.
Pye, O., & Schaffar, W. (2008). The 2006 anti-Thaksin movement in Thailand: An analysis. Journal of Contemporary Asia, 38(1), 38-61.
Quandt, A. (2018). Measuring livelihood resilience: The household livelihood resilience approach (HLRA). World Development, 107, 253-263.
Rakodi, C. (1999). A capital assets framework for analysing household livelihood strategies: Implications for policy. Development Policy Review, 17(3), 315-342.
Ricks, J. (2018). Politics and the price of rice in Thailand: public choice, institutional change and rural subsidies. Journal of Contemporary Asia, 48(3), 395-418.
Rigg, J., & Salamanca, A. (2015). The devil in the detail: interpreting livelihood turbulence from a 25‐year panel study from Thailand. Area, 47(3), 296-304.
Santiphop, T., Shrestha, R. P., & Hazarika, M. K. (2012). An analysis of factors affecting agricultural land use patterns and livelihood strategies of farm households in Kanchanaburi Province, Thailand. Journal of Land Use Science, 7(3), 331-348.
Scoones, I. (1998). Sustainable rural livelihoods: A framework for analysis (IDS working papers No. 72). Retrieved from https://www.ids.ac.uk/publications/sustainable-rural-livelihoods-a-framework-for-analysis/
Shirai, Y., & Rambo, A. T. (2017). Household structure and sources of income in a rice-growing village in northeast Thailand. Southeast Asian Studies, 6(2), 275-292.
Townsend, R. M. (2018). Townsend Thai project household annual resurvey, 2000-2017 (Rural). Retrieved from https://townsend-thai.mit.edu/data/annual-resurvey.shtml
Van den Berg, M. (2010). Household income strategies and natural disasters: Dynamic livelihoods in rural Nicaragua. Ecological Economics, 69(3), 592-602.
Vanwey, L. K. (2003). Land ownership as a determinant of temporary migration in Nang Rong, Thailand. European Journal of Population/Revue Européenne de Démographie, 19(2), 121-145.
Vyas, S., & Kumaranayake, L. (2006). Constructing socio-economic status indices: How to use principal components analysis. Health Policy and Planning, 21(6), 459-468.
Walelign, S. Z. (2017). Getting stuck, falling behind or moving forward: Rural livelihood movements and persistence in Nepal. Land Use Policy, 65, 294-307.
Walelign, S. Z., & Jiao, X. (2017). Dynamics of rural livelihoods and environmental reliance: Empirical evidence from Nepal. Forest Policy and Economics, 83, 199-209.
Walelign, S. Z., Pouliot, M., Larsen, H. O., & Smith-Hall, C. (2017). Combining household income and asset data to identify livelihood strategies and their dynamics. The Journal of Development Studies, 53(6), 769-787.
Wang, P., Yan, J., Hua, X., & Yang, L. (2019). Determinants of livelihood choice and implications for targeted poverty reduction policies: A case study in the YNL river region, Tibetan Plateau. Ecological Indicators, 101, 1055-1063.
Winters, P., Corral, L., & Gordillo, G. A. (2001). Rural livelihood strategies and social capital in Latin America: Implications for rural development projects (Working Papers No. 12947). University of New England, School of Economics.
Zhang, J., Mishra, A. K., & Zhu, P. (2019). Identifying livelihood strategies and transitions in rural China: Is land holding an obstacle? Land Use Policy, 80, 107-117.
Zinda, J., & Zhang, Z. (2018). Land tenure legacies, household life cycles, and livelihood strategies in upland China. Rural Sociology, 83(1), 51-80.
