บทบาทนาฏกรรมจากภาษีโขนละครในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

บทคัดย่อ

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทนาฏกรรมจากภาษีโขนละครในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยศึกษาจากเอกสาร การสัมภาษณ์ และการสังเกตการณ์ ผลการศึกษา พบว่า บทบาทของนาฏกรรมที่ปรากฏอยู่ในเอกสารราชการแต่เดิม คือ การแสดงตามความเชื่อ พิธีกรรม เครื่องอุปโภคเฉพาะชนชั้น การศึกษา และการประกอบอาชีพ จนกระทั่งสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวสถานการณ์โลกเกิดการเปลี่ยนแปลง ทรงใช้นาฏกรรมเป็นเครื่องมือพัฒนาประเทศ โดยทรงออกประกาศอนุญาตให้ผู้หญิงแสดงละคร ฟื้นฟูละครผู้หญิงของหลวง ห้ามแอ่วลาว การกำหนดเครื่องแต่งกาย อุปกรณ์การแสดง และกำหนดอัตราภาษีโขนละคร ความสัมพันธ์ของประกาศสอดคล้องกับอัตราภาษีการแสดง และนโยบายแห่งรัฐในเวลานั้น ปรากฏบทบาทของนาฏกรรม คือ พิธีกรรม พิธีการ เครื่องอุปโภคเฉพาะชนชั้น การบันเทิง การแสดงอัตลักษณ์ตัวตน ชุมชน ชาติ อาวุธ ทูตวัฒนธรรม เผยแพร่นโยบายของผู้นำประเทศ เครื่องมือประกอบอาชีพ เครื่องมือแสดงความเป็นอยู่ และการศึกษาการสร้างบทบาทแก่นาฏกรรมเกิดขึ้นอย่างเป็นระบบบนพื้นฐานแนวคิดเรื่อง “วัฒนธรรม” ด้วยการใช้นาฏกรรมเป็นเครื่องมือสื่อสารทั้งภายใน และต่างประเทศ คือ การสร้างอัตลักษณ์ของชาติ การสร้างรายได้แก่รัฐ การทูต การป้องกันประเทศยามสงคราม การทำนุบำรุงศาสนา การศึกษา และการบันเทิง บทบาทที่กล่าวมาเป็นการการยกสถานภาพวิชาชีพนาฏกรรมที่มีมาแต่เดิมดังที่ปรากฏปริมาณ คุณภาพของบุคลากร องค์กร สถานศึกษา หลักสูตร และโอกาสการแสดงที่แพร่หลายในปัจจุบัน สมควรที่จะมีการศึกษาการกำหนดอัตราภาษีอากรที่เกี่ยวข้องกับนาฏกรรมในมิติอื่นๆเพื่อให้เกิดประโยชน์แก่การนำไปใช้ต่อไป