การศึกษาระยะยาวของการปรับตัวในการดำรงชีวิตของผู้ประกอบการเรือท่องเที่ยว อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม

ผู้แต่ง

  • ชภัทร ช่วงอรุณ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
  • หทัยรัตน์ มาประณีต มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
  • ชลวิทย์ เจียรจิตต์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

คำสำคัญ:

ผู้ประกอบการเรือท่องเที่ยว, การปรับตัวในการดำเนินชีวิต, วิกฤตการณ์ COVID-19

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาการดํารงชีวิตของผู้ประกอบการเรือบริการนักท่องเที่ยวในชุมชนอําเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ในช่วงก่อนวิกฤตการณ์ COVID-19 ที่แพร่ระบาดในประเทศไทย 2. ศึกษาการปรับตัวดํารงชีวิตของผู้ประกอบการเรือบริการนักท่องเที่ยวในชุมชนอําเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ในช่วงเกิดวิกฤตการณ์ COVID-19 ที่แพร่ระบาดในประเทศไทย และ 3. เพื่อนำเสนอแนวทางการดำรงชีวิตของผู้ประกอบการเรือบริการนักท่องเที่ยวในชุมชนอําเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม ในช่วงหลังวิกฤตการณ์ COVID-19 ที่แพร่ระบาดในประเทศ สำหรับงานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีเครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ ข้อคำถามในการสัมภาษณ์ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลได้แก่ คือ ผู้ประกอบการเรือบริการนักท่องเที่ยว ที่อาศัยอยู่ในอำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม จำนวน 30 คน มาเป็นผู้ให้ข้อมูล การสัมภาษณ์เชิงคุณภาพผู้วิจัยจึงใช้วิธีการเลือกกลุ่มแบบเฉพาะเจาะจง โดยต้องเป็นผู้ประกอบการเรือบริการนักท่องเที่ยวที่มีสุขภาพแข็งแรงและมีอายุมากกว่า 18 ปีขึ้นไป และมีภูมิลำเนาอยู่ในจังหวัดสมุทรสงครามมาแล้ว 10 ปีขึ้นไป สำหรับการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงและเป็นการสัมภาษณ์เชิงลึก หลักการสัมภาษณ์จะสัมภาษณ์ 5 – 30 คน โดยใช้เวลาในการสัมภาษณ์ ไม่เกิน 20 – 40 นาที โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก และใช้วิธีการวิเคราะห์แบบแก่นสาระตามวัตถุประสงค์ของการวิจัย  ซึ่งผลการวิจัย พบว่า ประการที่ 1 ในช่วงก่อน COVID-19 ระบาด ผู้ประกอบการเรือมีรายได้สูงและมีชีวิตที่มั่นคง โดยความสำเร็จนี้เกิดจากการประกอบอาชีพ ที่เกี่ยวข้องกับ วัฒนธรรม ประเพณี และชุมชน โดยมีเครือข่ายความร่วมมือที่เข้มแข็งเป็นกลไกหลักในการประกอบอาชีพ ประการที่ 2 ช่วงวิกฤต COVID-19  ส่งผลกระทบทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคม อย่างรุนแรงเนื่องจากการท่องเที่ยวหยุดชะงัก ทำให้ผู้ประกอบการเรือท่องเที่ยวต้องปรับตัวเพื่อความอยู่รอดโดยใช้กลยุทธ์ที่หลากหลาย ได้แก่ การลดรายจ่าย การพึ่งพาทรัพยากรท้องถิ่น และการใช้ "ทุนทางสังคม" ที่มีอยู่เดิมเป็นเครือข่ายช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ประการที่ 3 หลังวิกฤต COVID-19 ระบาด มีการฟื้นฟูสู่เพื่อให้เกิดความยั่งยืนของอาชีพด้วยการยกระดับการประกอบอาชีพ โดยนำบทเรียนที่ได้จากวิกฤตการณ์มาปรับใช้ โดยมีการพัฒนารูปแบบการบริการใหม่ ๆ เช่น ทัวร์ชุมชน นอกจากนั้นยังมีการนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้อย่างจริงรวมถึงการสร้างมาตรฐานความปลอดภัยและสุขอนามัยให้เป็นจุดแข็ง และมีการบริหารจัดการการเงินอย่างมีวินัยเพื่อกระจายความเสี่ยง ทั้งนี้เพื่อเป็นแนวทางการดำรงชีวิตเมื่อเกิดวิกฤตการณ์ในอนาคต จึงมีการนำเสนอ "แนวทาง BRF" เป็นแนวทางการทางการดำรงชีวิตเมื่อเกิดวิกฤตการณ์ในอนาคต ซึ่งประกอบไปด้วย  3 เสาหลัก ได้แก่ B (Business) การพัฒนาธุรกิจให้ทันสมัยและมีคุณภาพ R (Resource & Community) การจัดการทรัพยากรและความร่วมมือในชุมชนให้เข้มแข็งและ F (Financial Management) การบริหารการเงิน โดยมุ่งเน้นสร้างภูมิคุ้มกันให้ผู้ประกอบการเรือสามารถรับมือกับวิกฤตการณ์ในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในส่วนข้อเสนอแนะการวิจัย จากการศึกษาพบว่าควรมีการพัฒนาเพื่อส่งเสริมผู้ประกอบการเรือ ได้แก่ การส่งเสริมให้ภาครัฐมีการจัดสรรงบประมาณในการสนับสนุนกลุ่มผู้ประกอบการเรือ และพัฒนาทักษะต่างๆ เช่น ภาษาอังกฤษ ทักษะการซ่อมเรือ เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง

กรกนก เกิดสังข์. (2560). การพัฒนาการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนเชิงกลยุทธ์: กรณีศึกษาตำบลบางใบไม้ อำเภอเมือง จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารราชภัฏสุราษฎร์ธานี, 4(2), 233–247.

กรมควบคุมโรค. (2558). พระราชบัญญัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558. https://ddc.moph.go.th/law.php?law=1

กรมเจ้าท่า. (2563). รายงานการสำรวจเรือโดยสาร/ท่องเที่ยว. https://md.go.th/wp-content/uploads/2021/11/travel_63.pdf

กรมประชาสัมพันธ์. (2568). ข้อดีของเศรษฐกิจฐานราก: การพัฒนาที่ยั่งยืนจากรากฐานสู่ชุมชน. https://www.prd.go.th/th/content/category/detail/id/31/iid/359395

กระทรวงแรงงาน. (2568). ชีวิตวิถีใหม่ (New Normal). https://www.tosh.or.th/covid-19/index.php/new-normal

กุลธิดา สุริยะวรรณากูล. (2557). แนวทางการบริหารจัดการพื้นที่สาธารณะของตลาดน้ำอัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

จักรพันธุ์ ขวัญมงคล และคณะ. (2560). ความเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตผู้คนในอัมพวาสะท้อนผ่านอดีต ปัจจุบัน และอนาคต. สำนักงานอุทยานการเรียนรู้.

ชลดา บุญอยู่. (2556). ทุนทางสังคมกับการจัดการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์: กรณีศึกษา บ้านเกาะพิทักษ์ ตำบลบางน้ำจืด อำเภอหลังสวน จังหวัดชุมพร (ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยศิลปากร.

ชลิดา เพียรสร้าง. (2554). การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนตามแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง: กรณีศึกษาอำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ณฐาพัชร์ วรพงศ์พัชร์. (2565). ส่วนประสมทางการตลาดและการตัดสินใจมาท่องเที่ยวตลาดน้ำวัดตะเคียน นนทบุรีในสถานการณ์โควิด-19. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มมร วิทยาเขตอีสาน, 3(2), 1–21.

ณัฐกานต์ เกาศล. (2560). เรือ: ภูมิปัญญากับวิถีชีวิตพื้นบ้านและบทบาทในสังคมไทยภาคกลาง. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต, 12(1), 69–82.

ทะนงศักดิ์ แสงสว่างวัฒนะ. (2563). ความยืดหยุ่นในการทำงาน: บทเรียนจากวิกฤตโควิด-19. วารสารการจัดการสมัยใหม่, 10(1), 77.

ธนเดช ชัยรักษา และคณะ. (2564). การปรับตัววิถีใหม่ของประชาชนในช่วงโควิด-19: กรณีศึกษาผู้ได้รับผลกระทบถูกเลิกจ้างงาน ชุมชนควนสะตอ ตำบลบางรูป อำเภอทุ่งใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารสังคมพัฒนศาสตร์, 4(1), 77.

ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2566). Financial Wisdom. https://shorturl.at/BqGMJ

ธีรศักดิ์ อุ่นอารมย์เลิศ. (2564). การเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัล: โอกาสและความท้าทายในยุค New Normal. วารสารบริหารธุรกิจ, 15(3), 23–38.

นวันวัจน์ แข่งขัน. (2567). การพัฒนาศักยภาพการท่องเที่ยวชุมชน OTOP นวัตวิถี บ้านสระยายชี ตำบลเนินปอ อำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร. วารสาร มจร เพชรบุรีปริทรรศน์, 7(2), 97–109.

ประไพพิมพ์ สุธีวสินนนท์ และ ประสพชัย พสุนนท์. (2559). กลยุทธ์การเลือกตัวอย่างสำหรับการวิจัยเชิงคุณภาพ. วารสารปาริชาติ, 11, 40–57.

Bank, W. (2023). Financial inclusion and resilience in the face of the COVID-19 pandemic. Washington, D.C.: The World Bank Group.

Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education. Greenwood.

Center for Theory of Change. (2024). What is Theory of Change? https://www.theoryofchange.org/what-is-theory-of-change

Nuntaboot, K., et al. (2023). Role of social capital in response to and recovery from the first wave of COVID-19 in Thailand: A qualitative study. BMJ Open, 13(3).

Putnam, R. D. (1993). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy. Princeton University Press.

Raknuiy, P., Noonklam, D., Chimahad, P., & Tipwong, P. T. D. (2024). The development of floating markets for promoting community-based tourism under the new normal in Songkhla Province. Journal of Social Science and Cultural, 8(11), 98–109.

Theory Review. (2024). Social Capital Theory. Newcastle University. https://open.ncl.ac.uk/theories/16/social-capital-theory

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-10-27

รูปแบบการอ้างอิง

ช่วงอรุณ ช., มาประณีต ห. . ., & เจียรจิตต์ ช. . (2025). การศึกษาระยะยาวของการปรับตัวในการดำรงชีวิตของผู้ประกอบการเรือท่องเที่ยว อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารการวิจัยการบริหารการพัฒนา, 15(3-4), 1651–1664. สืบค้น จาก https://so01.tci-thaijo.org/index.php/JDAR/article/view/282553

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย