ปัญหาความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลฐานให้สินบนตามมาตรา 176 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561

บทคัดย่อ

ประเทศไทยได้ลงนามและให้สัตยาบันเข้าร่วมเป็นภาคีในอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการทุจริต ค.ศ. 2003 ซึ่งได้วางกรอบให้รัฐภาคีกำหนดความรับผิดของนิติบุคคลที่มีส่วนร่วมในการให้สินบนให้สอดคล้องกับหลักกฎหมายภายใน โดยไม่กระทบต่อความรับผิดทางอาญาของบุคคลธรรมดา ซึ่งได้กระทำความผิด และมีมาตรการการลงโทษที่มีประสิทธิผล ได้สัดส่วน และมีผลเป็นการยับยั้งการกระทำความผิด ต่อมาประเทศไทยได้มีการกำหนดความรับผิดฐานให้สินบนไว้ในมาตรา 176 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561 โดยบทความนี้มุ่งศึกษาแนวคิดพื้นฐานเกี่ยวกับนิติบุคคล แนวความคิดเกี่ยวกับการกำหนดความรับผิดและโทษทางอาญากับทางปกครองของนิติบุคคล และแนวทางการกำหนดความผิดของนิติบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการให้สินบนของประเทศอังกฤษและประเทศฝรั่งเศส ภายใต้กรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการต่อต้านการทุจริต ค.ศ. 2003 เพื่อวิเคราะห์ความเหมาะสมของการกำหนดความรับผิดทางอาญาฐานให้สินบนของนิติบุคคลตามมาตรา 176 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561

จากการศึกษาพบว่าประเทศไทยประสบปัญหาการกำหนดความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลฐานให้สินบนตามมาตรา 176 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการให้สินบน พ.ศ. 2561 ทั้งปัญหาประสิทธิภาพของโทษ ข้อจำกัดการกำหนดความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลตามหลัก Identification Doctrine ทำให้บุคคลธรรมดาหลุดพ้นความรับผิดได้ ปัญหาการกำหนดความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลจากการให้สินบนของผู้แทนของนิติบุคคล ลูกจ้าง ตัวแทน บริษัทในเครือ หรือบุคคลใดซึ่งกระทำการเพื่อหรือในนามของนิติบุคคล ความเหมาะสมของความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลจากการไม่มีมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสม และขาดมาตรการป้องกันการให้สินบนของนิติบุคคล และได้เสนอแนะการแก้ไขปัญหาโดยกำหนดโทษของนิติบุคคลแยกต่างหากจากบุคคลธรรมดา พร้อมทั้งกำหนดความรับผิดและโทษของกรรมการ หรือผู้จัดการ หรือบุคคลใดซึ่งรับผิดชอบในการดำเนินงานของนิติบุคคลไว้ในมาตรา 176 วรรคสอง แปรรูปความรับผิดทางอาญาของนิติบุคคลเป็นความผิดทางปกครองให้เหมาะสมและได้สัดส่วนกับการกระทำความผิด และให้นิติบุคคลต้องรับโทษทางปกครองจากการไม่มีมาตรการควบคุมภายในที่เหมาะสม เพื่อเพิ่มกลไกสำหรับป้องกันการให้สินบนในลักษณะมาตรการเชิงรุก

คำสำคัญ: ความรับผิดทางอาญา, นิติบุคคล, ให้สินบน