ผลการใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริง ที่มีต่อความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย

ผู้แต่ง

  • พิชชาภา หาญไชย จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • กรกนก เลิศเดชาภัทร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

DOI:

https://doi.org/10.14456/ojed.2024.9

คำสำคัญ:

ความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่, กระบวนการทางภูมิศาสตร์, เทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริง, Geographic inquiry process, Virtual learning techniques, Spatial Thinking ability

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้ศึกษากระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริงที่มีต่อความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย มีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ 1) เพื่อเปรียบเทียบความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิค การเรียนรู้เสมือนจริง และ 2) เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ในแต่ละองค์ประกอบ ได้แก่ 1) การใช้แนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่ 2) การใช้ตัวแทนความคิด และ 3) การใช้กระบวนการให้เหตุผล ระหว่างก่อนเรียนและหลังเรียนของนักเรียนที่ได้รับการจัดการเรียนรู้โดยใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริง กลุ่มตัวอย่างคือ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 จำนวน 38 คน โรงเรียนแห่งหนึ่งในจังหวัดกรุงเทพมหานคร ที่เรียนวิชาสังคมศึกษา สาระภูมิศาสตร์ ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2567 โดยการเลือกแบบเจาะจง ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบก่อนการทดลอง เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย แบบวัดความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ แผนการจัดการเรียนการสอนด้วยกระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริง บันทึกหลังการทำกิจกรรม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติค่าเฉลี่ยเลขคณิต ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ทดสอบค่าที รวมทั้งวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) นักเรียนมีความสามารถใน  การคิดเชิงพื้นที่หลังเรียนสูงกว่าก่อนเรียนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05  2) นักเรียนที่ได้รับการจัดกิจกรรม การเรียนรู้โดยใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริงเปลี่ยนแปลงไปในระดับที่ดีขึ้นทั้งในภาพรวมและจำแนกตามองค์ประกอบ

Author Biographies

พิชชาภา หาญไชย, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

นิสิตมหาบัณฑิตสาขาวิชาหลักสูตรและการสอน ภาควิชาหลักสูตรและการสอน คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

กรกนก เลิศเดชาภัทร, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

อาจารย์ประจําสาขาวิชาหลักสูตรและการสอน ภาควิชาหลักสูตรและการสอน คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

References

ภาษาไทย

กนก จันทรา. (2561). การรู้เรื่องภูมิศาสตร์ Geo-literacy Learning for our planet ถอดบทเรียนประสบการณ์การจัดการ

เรียนรู้ภูมิศาสตร์ในชั้นเรียนที่เสริมสร้างการรู้เรื่องภูมิศาสตร์. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

กฤตยาภรณ์ วงศ์เพิ่ม. (2564). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้แบบกลุ่มร่วมมือโดยใช้ชุดฝึกทักษะกระบวนการทางภูมิศาสตร์

ร่วมกับเทคโนโลยีโลกเสมือนจริง เรื่อง เอเชีย ออสเตรเลียและโอเชียเนีย สําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1. วารสารเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา มมส, 10(4), 55-65. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/etcedumsujournal/article/view/245932

จินตวีร์ คล้ายสังข์ และ เขมณัฏฐ์ มิ่งศิริธรรม. (2562). รู้รอบวัฒนธรรมจากห้องเรียนเสมือนจริง การออกแบบระบบจาก

งานวิจัยสู่แนวปฏิบัติ. วารสารครุศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 47(1), 42-62. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EDUCU/article/view/179717

ฉัตรชัย พงศ์ประยูร. (2549). แนวความคิดใหม่ทางภูมิศาสตร์. บริษัทมิสเตอร์ก๊อปปี้ (ประเทศไทย) จำกัด.

เฌอณรินทร์ วรรณรัตนางกูร. (2562). การพัฒนาการรู้เรื่องภูมิศาสตร์ในการเรียนภูมิศาสตร์ทวีปเอเชียของนักเรียนชั้น

มัธยมศึกษาปีที่ 1 ด้วยกระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคโนโลยีสารสนเทศภูมิศาสตร์

[วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร]. Dspace silpakorn university

http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/handle/123456789/2704

ธีรวุฒิ เชื้อพระชอง, ชรินทร์ มั่งคั่ง, และ จารุณี ทิพยมณฑล. (2564). การจัดการเรียนรู้กระบวนการภูมิศาสตร์เพื่อพัฒนา

ทักษะการคิดแบบองค์รวมของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายโรงเรียนสารภีพิทยาคม.

วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 6(1), 412-424. https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:158272

เลเกีย เขียวดี. (2555). การพัฒนารายวิชาภูมิศาสตร์กายภาพสำหรับครูเพื่อส่งเสริมทักษะการคิดเชิงพื้นที่สำหรับนักศึกษา

โปรแกรมวิชาสังคมศึกษา คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร [การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่] http://cmuir.cmu.ac.th/handle/6653943832/12520

วรรณี แกมเกตุ. (2551). วิธีวิทยาการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์ (พิมพ์ครั้งที่ 2). โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ศิริศักดิ์ ทิพย์ทวีชาญ. (2563). การพัฒนารูปแบบการเรียนการสอนตามแนวคิดเชิงทฤษฎีของกระบวนการทางปัญญาในการนึกภาพเพื่อเสริมสร้างทักษะการคิดเชิงพื้นที่ของนักศึกษาครู [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chulalongkorn University Intellectual Repository (CUIR). http://cuir.car.chula.ac.th/handle/123456789/76662

สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. (2560). ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู้แกนกลาง สาระภูมิศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.

กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.

ภาษาอังกฤษ

Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2015). How to design and evaluate research in education (9th

ed). Mcgraw-hill humanities/Social sciences/Languages.

Gersmehl, P. J., & Gersmehl, C. A. (2007). Spatial thinking by young children: Neurologic evidence for early

development and “Educability”. Journal of Geography, 106(5), 181-191. https://doi.org/10.1080/00221340701809108

Golledge, R. G. (2002). The nature of geographic knowledge. Annals of the Association of American

Geographers, 92(1), 1-14. https://doi.org/10.1111/1467-8306.00276

Hillstrom, J. E. (2019). Virtual place-based learning in interdisciplinary contexts: A psychological

perspective and a meta-analytic review. In R. D. Lansiquot & S. P. MacDonald (Eds), Interdisciplinary perspectives on virtual place-based learning (pp. 13-34). Palgrave macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-32471-1_2

Jo, I., & Bednarz, S. W. (2009). Evaluating geography textbook questions from a spatial perspective: Using

concepts of space, tools of representation, and cognitive processes to evaluate spatiality. Journal of Geography, 108(1), 4-13. https://doi.org/10.1080/00221340902758401

Lee, J., & Bednarz, R. (2011). Components of spatial thinking: Evidence from a spatial thinking ability test.

Journal of Geography, 111(1), 15-26. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.583262

Moysey, S. M. J., & Lazar, K. B. (2019). Using virtual reality as a tool for field-based learning in the earth

sciences. In R. D. Lansiquot & S. P. MacDonald (Eds.), Interdisciplinary perspectives on virtual place-based learning. Palgrave macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-32471-1_7

National research council, D. o. e., Life studies, Board on earth sciences, Geographical sciences committee, Committee on support for thinking spatially the incorporation of geographic information science across the k-12 curriculum. (2005). Learning to think spatially. National academies press.

Oberle, A. (2020). Advancing students’abilities through the geo-inquiry process. Journal of

Geography, 119(2), 43–54. https://doi.org/10.1080/00221341.2019.1698641

Park, L. (2019). Virtual reality as a pedagogical tool for Interdisciplinarity and place-based education. In R.

D. Lansiquot & S. P. MacDonald (Eds.), Interdisciplinary perspectives on virtual place-based learning. Palgrave macmillan. https://doi.org/10.1007/978-3-030-32471-1_3

The National Geographic Society. (2020). Geo-inquiry process: Educator guide.

https://www.nationalgeographic.org/wp-content/uploads/2023/08/Geo-Inquiry_Educator_Guide_K-2.pdf

Wallgrün, J. O., Knapp, E., Taylor, A., Klippel, .A., Zhao, J., & Sajjadi, P. (2021, May 17-June 10). Place-based

learning through a proxy-variations in the perceived benefits of a virtual tour [Paper presentation]. 2021 7th International conference of the immersive learning research network (iLRN), Eureka, California, United States of America. https://doi: 10.23919/iLRN52045.2021.9459380.

Xie, S., Zheng, X., Sun, Y., Wan, J., & Lu, X. (2021). The factors and mechanisms that influence geospatial

thinking: A structural equation modeling approach. Journal of Geography, 120(5), 165–175. https://doi.org/10.1080/00221341.2021.1967423

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2024-11-26

How to Cite

หาญไชย พ., & เลิศเดชาภัทร ก. (2024). ผลการใช้กระบวนการทางภูมิศาสตร์ร่วมกับเทคนิคการเรียนรู้เสมือนจริง ที่มีต่อความสามารถในการคิดเชิงพื้นที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย. วารสารอิเล็กทรอนิกส์ทางการศึกษา, 19(2), OJED1902009 (11 pages). https://doi.org/10.14456/ojed.2024.9