บุญผะเหวด : ศรัทธา ความหวัง บนพื้นฐานความเชื่อทางพระพุทธศาสนา ของชาวอีสาน

บทคัดย่อ

         บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบุญผะเหวดของชาวอีสาน ที่ประกอบด้วยความศรัทธาและความหวังอันตั้งอยู่บนพื้นฐานความเชื่อทางพระพุทธศาสนา ผลการศึกษาพบว่า บุญผะเหวดเป็นฮีตประจาเดือน 4 ในประเพณีฮีต 12 ของชาวอีสาน ซึ่งจะกระทาในระหว่างเดือน 3 เดือน 4 ไปจนถึงกลางเดือน 5 ประเพณีบุญผะเหวดนี้ ชาวอีสานยึดถือปฏิบัติมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรล้านช้าง โดยประเพณีนี้จัดทาขึ้นด้วยความศรัทธาในพระพุทธศาสนา และเมื่อกระทาแล้วก็หวังอานิสงส์เพื่อความมีชีวิตที่ดีในชาติหน้า ความหวังดังกล่าวตั้งอยู่บนพื้นฐานความเชื่อในพระพุทธศาสนาว่า ถ้าใครฟังเทศน์เรื่องเวสสันดรชาดกในบุญผะเหวด ซึ่งมี 13 กัณฑ์ 1,000 พระคาถา จบในภายในวันเดียว จะมีอานิสงส์อันยิ่งใหญ่ จะได้เกิดพบกับพระพุทธเจ้าองค์ต่อไป ที่มีพระนามว่า พระศรีอาริย์ หรือพระศรีอริยเมตไตรย บุญผะเหวดมีคุณค่าทางจริยธรรมต่อสังคมอีสานหลายด้าน ได้แก่ คุณค่าด้านความเชื่อในอานิสงส์ของบุญและกฎแห่งกรรม แม้รูปแบบการจัดงานประเพณีบุญผะเหวดในปัจจุบันจะเปลี่ยนไปตามความเปลี่ยนแปลงของสังคม แต่สาระสาคัญหรือแก่นประเพณียังคงอยู่ นอกจากนี้ บุญผะเหวดยังถือว่าเป็นวันรวมญาติ เพราะในวันโฮมหรือวันเตรียมงานนั้น คนในหมู่บ้านจะต้องมาช่วยกันจัดเตรียมสถานที่ ประดับตกแต่งศาลาให้สวยงาม และจัดเตรียมข้าวปลาอาหารไว้คอยต้อนรับพุทธศาสนิกชนจาก
Received: 14 December 2019 ; Revised: 20 January 2020; Accepted: 10 April 2020
2 Sueksitalai Journal Vol.1 No.1 (January – April 2020)
หมู่บ้านต่าง ๆ ที่จะมาร่วมงานประเพณี ดังนั้น ประเพณีบุญผะเหวดจึงเป็นมากกว่าประเพณีประจาท้องถิ่น แต่เป็นต้นทุนทางวัฒนธรรมทางพระพุทธศาสนา ที่สั่งสมและสืบทอดมาเป็นเวลาช้านาน จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของชุมชนอีสาน