นิราศหนองคายกับภาพสะท้อนของความขัดแย้งภายในประเทศจากอดีตถึงปัจจุบัน

บทคัดย่อ

         “นิราศหนองคาย” เป็นวรรณกรรมที่ถูกสั่งเผาทำลายทิ้งในสมัยรัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรีของประเทศไทย โดยที่การสั่งเผาทำลายดังกล่าวนี้ มีที่มาที่สลับซับซ้อนมากมายเกี่ยวความขัดแย้งในราชสำนัก โดยเฉพาะความขัดแย้งระหว่างพระมหากษัตริย์กับเหล่าอำมาตย์ผู้มีอำนาจในการบริหารประเทศ แต่ความขัดแย้งดังกล่าว ไม่สามารถระบุได้ว่ามีความรุนแรงมากน้อยเพียงใด เพราะเรื่องราวต่าง ๆ ในราชสำนักมีลักษณะที่เป็น ความลับ ที่ยากจะรู้ได้ว่ามีความขัดแย้งมากน้อยเพียงใด มีความขัดแย้งกันในเรื่องราวหรือประเด็นใด การสั่งเผาหนังสือเรื่อง “นิราศหนองคาย” นี้ สมัยนั้นไม่มีใครกล้าให้ความสนใจ หรือจะไปให้ความสนใจกล่าวถึง เพราะการปกครองของไทยในสมัยนั้น เป็นการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เต็มรูปแบบ แต่เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 7 เป็นการปกครองที่เรียกว่า การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ทำให้เรื่องราวเกี่ยวกับสั่งเผาวรรณคดีดังกล่าวได้รับความสนใจในหลาย ๆ ประเด็น ไม่ว่าจะเป็นประเด็นเกี่ยวกับเนื้อหาทางวรรณคดี ประเด็นเกี่ยวกับความขัดแย้งในราชสำนัก ประเด็นเกี่ยวกับประวัติศาสตร์การปกครองของไทยในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งถือได้ว่าเป็นช่วงที่มีการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตก ทำให้ไทยต้องเสียดินแดนไปมากมาย แต่ก็สามารถรักษาเอกราชของชาติเอาไว้ได้ แต่ในปัจจุบันมีการเรียกร้องให้มีการ ปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ โดยกลุ่มที่เรียกตัวเองว่า คณะราษฎรปลดแอก นั้น ทำให้บทบาทของ “นิราศหนองคาย” ได้รับความสนใจในประเด็นที่ว่า สถาบันพระมหากษัตริย์ของไทยทำไมต้องมีการปฏิรูป หรือควรจะปฏิรูปในด้านใด