รูปแบบกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ (MODELS OF PARTICIPATORY LEARNING PROCESS TO ENHANCE ORGANIC FRUIT MANAGEMENT)

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพทั่วไปของกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ 2) วิเคราะห์ปัจจัยกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ และ3) นำเสนอรูปแบบกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์   ประชากรที่ใช้ในการวิจัยจำนวนทั้งหมด 56 คน เป็นผู้ตอบแบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์มีโครงสร้าง      กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเลือกแบบเจาะจง จำนวน 30 คน สนทนากลุ่มและประชุมกลุ่มย่อย ได้แก่ เกษตรกรต้นแบบอินทรีย์ นักวิชาการ ตัวแทนกลุ่มเกษตรอินทรีย์ เจ้าหน้าที่สนับสนุน เจ้าหน้าที่ภาครัฐ  ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ได้แก่  แบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ แบบบันทึกการสนทนากลุ่ม และวิเคราะห์ข้อมูลด้วย ความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา

               ผลการศึกษาสรุปได้ว่า

                    1) กระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของเกษตรกรเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ ภาพรวมอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านเรียงตามลำดับ ดังนี้ กระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ด้านวางแผน  ด้านร่วมกิจกรรม ด้านรับผลประโยชน์ ด้านแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และด้านการประเมินผล อยู่ในระดับมาก และด้านรับรู้ปัญหา อยู่ในระดับปานกลาง

                    2) ปัจจัยกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ ภาพรวมอยู่ใน         ระดับมาก เมื่อพิจารณาเป็นรายด้าน ปัจจัยภายใน ด้านบุคคล อยู่ในระดับมากที่สุด และปัจจัยภายนอก ด้านผู้นำ          อยู่ในระดับมากที่สุด รองลงมา ด้านเศรษฐกิจและด้านสังคม อยู่ในระดับมากตามลำดับ และด้านสภาพแวดล้อม อยู่ในระดับปานกลาง  

                    3) รูปแบบกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการจัดการผลไม้อินทรีย์ เป็นรูปแบบกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของการรวมกลุ่มเกษตรกรอินทรีย์ เพื่อให้สมาชิกกลุ่มเกษตรกรได้ศึกษาหาความรู้ เรียนรู้และเริ่มลงมือปฏิบัติตามแนวทางที่ค้นพบภายในกลุ่ม  จนเกิดทักษะกระบวนการเรียนรู้ร่วมกัน และทำการปรับปรุงแก้ไขจนประสบความสำเร็จจึงตัดสินใจทำการเกษตรอินทรีย์อย่างต่อเนื่องภายใต้การสนับสนุนของสามพรานโมเดล ที่ส่งเสริมสนับสนุนการรวมกลุ่มให้เกษตรกรมีรายได้ที่เพิ่มขึ้นจากการจัดการผลไม้อินทรีย์ ผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่า รูปแบบกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของเกษตรกรสามารถนำไปปรับใช้ ประยุกต์ และบูรณาการให้กับกลุ่มเกษตรอินทรีย์อื่นได้และจะทำให้กับเกษตรกรอินทรีย์มีคุณภาพชีวิตและมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน