การปฏิรูปการปกครองท้องถิ่น : การกระจายอำนาจกับการควบรวมกิจการ

บทคัดย่อ

ภายหลังการยกเลิกรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 คณะรักษาความสงบแห่งชาติ
(คสช.) ได้เร่งรัดปฏิรูปประเทศในทุกด้านที่มีปัญหาอุปสรรคขัดขวางความเจริญก้าวหน้าของประเทศ ในส่วน
ของการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น แนวความคิดกระจายอำนาจให้ท้องถิ่นปกครองตนเองตามหลัก
การประชาธิปไตย จนถึงระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ที่มีขนาดเล็กที่สุดในพื้นที่ คือ องค์การ
บริหารส่วนตำบล (อบต.) ในปัจจุบันเกิดมีมุมมองว่า การบริหาร อปท. เกิดข้อบกพร่องหลายประเด็น ดังเช่น
ปัญหารูปแบบโครงสร้าง ปัญหาการเงินการคลัง ปัญหาการทุจริต การคอรับชั่น ปัญหาการบริการสาธารณะ
ไม่เป็นธรรม ไม่เสมอภาค การเมืองท้องถิ่น กระทบต่อความมั่นคงของประเทศ รัฐบาลจึงมีแนวคิดควบรวม
อปท. ด้วยการควบรวม อปท. ที่มีขนาดเล็ก ประชากรน้อย รวมกันเป็นรูปแบบ อปท. ใหม่ เพื่อที่จะให้ อปท.
มีศักยภาพทางการบริหาร เกิดประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งทำให้เกิดคำถามว่า ทำไมรัฐต้องมีการควบรวม อปท.
เป็นการลดการกระจายอำนาจจากภาครัฐหรือไม่ และการควบรวม อปท. รัฐและประชาชนจะได้ประโยชน์
อย่างไร
ผลจากการศึกษา ร่างพระราชบัญญัติเกี่ยวกับการควบรวม พบว่า เป็นการควบรวม อปท. ระดับล่าง
ยุบเลิก อปท. รูปแบบ อบต. และปรับควบรวมกับ อปท. ใกล้เคียง เป็นรูปแบบ เทศบาล ให้เป็น อปท. มาตรฐาน
เดียวกัน และไม่มีผลต่อการลดการกระจายอำนาจจากภาครัฐ โดยมีรายงานการศึกษาของคณะกรรมาธิการ
ขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศด้านการปกครองท้องถิ่นเสนอเป็นประเด็นในการแก้ไขปัญหาการบริหาร
การปกครองท้องถิ่นปัจจุบัน สนับสนุนแนวคิดให้มีการปฏิรูปท้องถิ่นด้วยการควบรวม อปท. ซึ่งรัฐหวังผลใน
การใช้ทรัพยากรการบริหารให้คุ้มค่าและเกิดประสิทธิภาพ ประชาชนจะได้รับประโยชน์ของการบริการกิจการ
สาธารณะจากภาครัฐได้อย่างทั่วถึง เป็นธรรม และเสมอภาค แต่ทั้งนี้การควบรวม อปท. ยังไม่มีผลการแสดง
ถึงแนวคิดการคัดค้านการควบรวม อปท. จากประชาชนเจ้าของประเทศอย่างเด่นชัด ตามหลักการ
ประชาธิปไตยที่ให้อำนาจการปกครองเป็นของประชาชน ให้ประชาชนมีส่วนร่วมการบริหารได้อย่างยุติธรรม
จึงมีข้อเสนอแนะพิจารณาเห็นว่า ด้วยเป็นเรื่องสำคัญกับความเป็นอยู่ของประชาชนโดยตรง การปฏิรูปด้าน
การปกครองท้องถิ่นด้วยการควบรวม อปท. ควรที่จะต้องให้ความรู้ความเข้าใจกับประชาชน เกี่ยวกับแนวคิด
ของการควบรวม อปท. และจัดทำประชามติตามแนวทางที่กฎหมายบัญญัติ เพื่อเป็นแนวทางขั้นตอนการออก
พระราชบัญญัติบังคับใช้ต่อไป