ความเข้าใจภาษีมรดก

บทคัดย่อ

เรื่องของมรดกเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับผู้คนในสังคมวงกว้าง เพราะถ้ากล่าวถึงคำว่า มรดก ไม่ใช่แค่ในเรื่องของทรัพย์สินเงินทอง แต่อาจรวมไปถึงองค์ความรู้ ภูมิปัญญาต่าง ๆ ที่สืบทอดกันมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษ แต่เมื่อมีการให้ความสำคัญทางด้านเศรษฐกิจมากกว่าด้านสังคม คำว่า มรดก จึงมักเน้นไปในเรื่องที่เกี่ยวกับทรัพย์สิน อีกทั้งบุคคลที่มีมรดกมักเป็นผู้ที่มีฐานะทางการเงินที่ดี จึงให้ความสำคัญในเรื่องการวางแผนภาษีในธุรกรรมต่าง ๆ ของตนเอง ดังนั้นผู้เขียนจึงได้ทำการศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับภาษีมรดก เพื่อให้เกิดความเข้าใจในบริบทของภาครัฐ และผู้เสียภาษี

พระราชบัญญัติภาษีมรดก เริ่มมีผลบังคับใช้เมื่อ 1 กุมภาพันธ์ 2559 โดยมีวัตถุประสงค์หลัก คือ การลดความเหลื่อมล้ำของสังคม แต่ ณ สถานการณ์ปัจจุบันหลังจากประกาศใช้พระราชบัญญัติฯ มาประมาณ 1 ปี ผลปรากฏว่า กรมสรรพากรไม่สามารถจัดเก็บภาษีมรดกได้ ทั้ง ๆ ที่รัฐบาลได้มีการแก้ไขข้อกฎหมายเกี่ยวกับเรื่องของการให้โดยเสน่หาไปพร้อม ๆ กับการตราพระราชบัญญัติภาษีมรดก ซึ่งเดิมตามประมวลรัษฎากรนั้น การให้สังหาริมทรัพย์มีการยกเว้นภาษีเงินได้กรณีการให้โดยหน้าที่ธรรมจรรยา หรือเนื่องในพิธี หรือตามโอกาสแห่งขนบธรรมเนียมประเพณีทั้งหมด หรือการให้อสังหาริมทรัพย์ มีการยกเว้นภาษีเงินได้ทั้งหมด

พระราชบัญญัติภาษีมรดก และพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลรัษฎากร (ฉบับที่ 40) เรื่อง การรับให้ มีความแตกต่างกัน เช่น 1) การจัดเก็บภาษีที่เป็นมรดกจะจัดเก็บเมื่อเจ้ามรดกถึงแก่ความตาย  แต่การรับให้จัดเก็บระหว่างที่เจ้ามรดกยังมีชีวิตอยู่ 2) ผู้มีหน้าที่เสียภาษีมรดกเป็นได้ทั้งบุคคลและนิติบุคคล ในขณะที่ภาษีรับให้จัดเก็บจากบุคคลธรรมดา และ 3) อัตราภาษี เป็นต้น การวางแผนภาษีของเจ้ามรดก โดยมากมักเป็นวิธีการที่ได้รับคำแนะนำจากที่ปรึกษา และผ่านการไตร่ตรอง เพื่อลงมือดำเนินการตามแผนงานที่วางไว้ เช่น ทยอยโอนทรัพย์สินระหว่างที่เจ้ามรดกยังมีชีวิต โดยแต่ละครั้งไม่เกิน 20 ล้านบาท หรือจัดตั้งบริษัทจำกัดเพื่อให้เสียภาษีเงินได้ในอัตราคงที่และอาจได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีอีกด้วย ซึ่งการกระทำดังกล่าวอาจเป็นสาเหตุประการหนึ่งที่ควรให้ความสำคัญอย่างมากในการดำเนินการจัดเก็บภาษีการรับมรดกให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ อย่างไรก็ตามหากผู้มีหน้าที่เสียภาษีได้ตระหนักถึงวัตถุประสงค์ของภาษี รู้จักหน้าที่และความรับผิดชอบต่อสังคมแล้ว เมื่อนั้นการปฏิบัติตามกฎหมายที่ออกบังคับใช้จะก่อให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุด