การขึ้นทะเบียนบัญชีมรดกโลกตามอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลก ทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติ ค.ศ.1972 : ศึกษากรณีกลุ่มป่าแก่งกระจาน

บทคัดย่อ

ประเทศไทยได้เข้าร่วมเป็นภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองมรดกโลกทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติ ค.ศ.1972 ในปี พ.ศ. 2530 โดยตระหนักถึงความสำคัญร่วมกันในการปกปักรักษาเอกลักษณ์และคุณค่าของทรัพย์สินทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติเพื่อให้เป็นมรดกของมวลมนุษยชาติทั้งปวง โดยอนุสัญญาได้กำหนดหลักเกณฑ์การขอขึ้นทะเบียนมรดกโลกทางวัฒนธรรมและทางธรรมชาติที่ประเทศภาคีสามารถเสนอชื่อและสถานที่ในประเทศของตนให้ได้รับการพิจารณาให้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกผ่านระบบและกลไกตามที่อนุสัญญากำหนดไว้ ที่ผ่านมาประเทศไทยได้เสนอสถานที่สำคัญและได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกไปแล้ว 5 แห่ง เป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรม 3 แห่ง และเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ 2 แห่ง กลุ่มป่าแก่งกระจานเป็นมรดกโลกแห่งล่าสุดที่ประเทศไทยเสนอขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลก แต่ก็ได้รับการคัดค้านจากคณะกรรมการมรดกโลกในข้อกังวลเรื่องเขตแดนไทยและเมียนมาร์ กลุ่มชาติพันธุ์ชนกลุ่มน้อยที่อาศัยอยู่ในพื้นที่กลุ่มป่าแก่งกระจานมาแต่ดั้งเดิม เกิดความขัดแย้งและความไม่เข้าใจกันระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ชาวกะเหรี่ยงกับหน่วยงานภาครัฐที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลากว่า 10 ปี ในประเด็นพื้นที่ที่อยู่อาศัยของกลุ่มชาติพันธุ์ใจกลางกลุ่มป่าแก่งกระจาน แต่ในที่สุด กลุ่มป่าแก่งกระจานก็ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ ในการประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญ ครั้งที่ 44 พ.ศ. 2564 ด้วยเหตุผลหลักในเรื่องความโดดเด่นของความหลากหลายทางชีวภาพของกลุ่มป่าแก่งกระจาน

               อย่างไรก็ตาม ถึงแม้ว่าจะประสบความสำเร็จในการขึ้นทะเบียนมรดกโลกของกลุ่มป่าแก่งกระจาน แต่สิ่งที่รัฐควรต้องตระหนักคือประเด็นในเรื่องการเคารพต่อสิทธิทางวัฒนธรรมอันเป็นส่วนหนึ่งของสิทธิมนุษยชน สิทธิชุมชน สิทธิของชนกลุ่มน้อย ชนเผ่าพื้นเมือง ในบริบทของกฎหมายระหว่างประเทศและกฎหมาย ภายในประเทศ การทบทวนบทบัญญัติของพระราชบัญญัติป่าชุมชน เพื่อสนับสนุนหลักการในอุดมคติ “คนอยู่กับป่า” สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับกลุ่มชาติพันธ์ดั้งเดิมที่อยู่ในพื้นที่มรดกโลก โดยถือว่าชนกลุ่มน้อยที่อาศัยอยู่แต่ดั้งเดิมเหล่านั้น เป็นส่วนหนึ่งของมรดกโลกทางธรรมชาติเช่นกัน