การสำรวจและวิเคราะห์แนวโน้มพฤติกรรมด้านการแข่งขันในเชิงเนื้อหารายการ

บทคัดย่อ

การกำกับดูแลการแข่งขันในเชิงเนื้อหารายการทั้งของประเทศไทยและต่างประเทศ
ต่างตั้งอยู่บนพื้นฐานการแข่งขันที่เสรีและเป็นธรรม การคุ้มครองประโยชน์สาธารณะและการคุ้มครองผู้บริโภคด้วย ดังนั้นจึงมีการตั้งหน่วยงานกำกับดูแลเฉพาะด้านที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านในการกำกับดูแลและมีการออกกฎหมายเพื่อกำกับดูแลการแข่งขันและให้อำนาจกับองค์กรกำกับดูแลการแข่งขันในประเทศต่าง ๆ ในการออกกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในการกำกับดูแลการแข่งขันในกิจการโทรทัศน์ เช่น การกำกับดูแลป้องกันการผูกขาดตลาด การกำกับดูแลความเหมาะสมของเนื้อหารายการ กฎ MUST-HAVE และ กฎ MUST-CARRY ซึ่งรายละเอียดของกฎเกณฑ์ต่าง ๆ แตกต่างกันไปตามบริบท สภาพปัญหาการแข่งขันในแต่ละประเทศ จากการศึกษาพบว่ากฎเกณฑ์ดังกล่าวตั้งอยู่บนหลักการที่คล้ายคลึงกัน คือ ความพยายามที่จะไม่ให้เกิดการผูกขาดในเนื้อหารายการที่สำคัญและเป็นที่นิยมของประชาชน ซึ่งถือว่าเป็นการคุ้มครองประโยชน์สาธารณะและประโยชน์ของผู้บริโภค ในขณะเดียวกันก็ต้องการดำรงไว้ซึ่งสิทธิเสรีภาพของเอกชนในการแสวงหาผลประโยชน์สูงสุดจากทรัพย์สินทางปัญญาที่ได้ลงทุนมาด้วย ดังนั้นจึงพบว่าแนวทางและวิธีการในการสร้างสมดุลที่เหมาะสมของแต่ละประเทศจึงมีความแตกต่างกันไปตามปัจจัยที่เกี่ยวข้องของแต่ละประเทศ เช่น สภาพแวดล้อมการแข่งขัน ปัญหาการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม บริบททางสังคม การเมืองและวัฒนธรรมการแข่งขัน ดังนั้นจึงกล่าวสรุปได้ว่าไม่มีโมเดลทางกฎหมายหรือกฎเกณฑ์ใดที่จะดีและเหมาะสมกับบริบทของทุกประเทศในลักษณะเดียวกัน (No one size fits all)  จากการศึกษาพบว่าในประเทศไทยประสบปัญหารายได้จากการโฆษณาของผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์ลดลง ทำให้ผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์รายเดิมต้องมีการปรับตัวโดยมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบช่องทางการให้บริการ การปรับเปลี่ยนเนื้อหา รวมถึงร่วมมือกับผู้ให้บริการประเภทอื่นเพื่อปรับตัวในยุคที่เทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ยังพบว่าประเทศไทยมีปัญหาความไม่เท่าเทียมกันในการแข่งขันระหว่างผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์ที่มีใบอนุญาตและผู้ประกอบกิจการประเภท OTT (Over-the Top) อันเนื่องมาจากช่องว่างในทางกฎหมายของ การกำกับดูแลผู้ประกอบกิจการประเภท OTT ในประเทศไทย และปัญหาการละเมิดลิขสิทธิ์งานแพร่เสียงแพร่ภาพในยุค Digital Integrationและปัญหาการละเมิดลิขสิทธิ์รูปแบบเนื้อหารายการ จึงมีข้อเสนอแนะให้มีการแสวงหาแนวทางในการกำกับดูแลผู้ให้บริการ OTT เพื่อสร้างความเป็นธรรมในการแข่งขันระหว่างผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์และผู้ให้บริการ OTT และควรมีการผ่อนคลายหรือลดหย่อนกฎเกณฑ์บางประการเพื่อพัฒนาศักยภาพในการแข่งขันของ ผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์ในประเทศไทย เพื่อแก้ปัญหาสภาพแวดล้อมในการแข่งขันที่ไม่เท่าเทียมกัน (Unlevel Playing Field) ระหว่างผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์ที่ต้องอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์ของผู้ได้รับใบอนุญาตในการประกอบกิจการโทรทัศน์จาก กสทช. และผู้ให้บริการ OTT เช่น เรื่องการผ่อนคลายกฎเกณฑ์ในเรื่องข้อจำกัดเวลาในการโฆษณา กสทช.ควรมีการส่งเสริมการประกอบกิจการโทรทัศน์เพื่อช่วยเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันในเชิงเนื้อหารายการให้กับผู้ประกอบกิจการโทรทัศน์ไทยรายเดิมและรายใหม่ที่ต้องการเข้าสู่ตลาด นอกจากนี้ควรมีการประสานและบูรณาการความร่วมมือระหว่างกสทช. กับกองลิขสิทธิ์ กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์และกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมในการคุ้มครองเนื้อหารายการอันเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ เช่น งานแพร่เสียงแพร่ภาพ งานภาพยนตร์ และการใช้เทคโนโลยีในการป้องกันการละเมิดลิขสิทธิ์