แนวทางในการปรับปรุงเงื่อนไขการกำจัดมิให้รับมรดกฐานเป็นผู้ไม่สมควรตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1606

บทคัดย่อ

การกำจัดมิให้รับมรดกตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1606 กำหนดเหตุที่ทำให้ทายาทเสียสิทธิในการรับมรดกเฉพาะกรณีที่ทายาทกระทำไม่สมควรต่อเจ้ามรดก กล่าวคือ ทายาทประพฤติชั่วอย่างร้ายแรงหรือมีความมุ่งร้ายต่อเจ้ามรดกเท่านั้น ในทางกลับกัน หากทายาทไม่มีความมุ่งร้ายต่อเจ้ามรดกแต่ละเลยหน้าที่ในการอุปการะเลี้ยงดูเจ้ามรดกมาเป็นเวลานานและไม่มีความผูกพันกันในความเป็นจริง แต่ยังมีความสัมพันธ์กันในทางกฎหมายจะถือว่าเป็นผู้ไม่สมควรได้รับมรดกหรือไม่ การใช้ความรุนแรง การข่มขืน หรือการล่วงละเมิดทางเพศต่อบุคคลในครอบครัวจะถือว่าเป็นการประพฤติชั่วอย่างร้ายแรงต่อเจ้ามรดกจนถูกกำจัดมิให้รับมรดกหรือไม่ เมื่อพิจารณาตามมาตรา 1606 ซึ่งเป็นบทบัญญัติเรื่องการกำจัดมิให้รับมรดก ปรากฎว่าไม่มีการบัญญัติเหตุกำจัดมิให้รับมรดกกรณีที่มีการใช้ความรุนแรงแก่บุคคลในครอบครัวหรือการละเลยหน้าที่ในการอุปการะบุคคลในครอบครัว

ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2020 เป็นต้นมา พบว่าหลายประเทศเริ่มมีการแก้ไขเหตุกำจัดมิให้รับมรดกไปในทิศทางเดียวกัน โดยนำความสัมพันธ์ในครอบครัวมาเป็นเหตุกำจัดมิให้รับมรดก เช่น ประมวลกฎหมายแพ่งฝรั่งเศสที่พึ่งมีการแก้ไขเมื่อปี ค.ศ. 2020 กำหนดให้การใช้ความรุนแรง การข่มขืน หรือการล่วงละเมิดทางเพศแก่บุคคลในครอบครัวเป็นเหตุที่ทำให้ทายาทถูกกำจัดมิให้รับมรดก ในขณะที่ประมวลกฎหมายแพ่งเกาหลีที่พึ่งมีการแก้ไขเมื่อปี ค.ศ. 2021 และประมวลกฎหมายแพ่งลาวที่พึ่งประกาศและมีผลบังคับใช้เมื่อปี ค.ศ. 2020 กำหนดให้การละเลยหน้าที่ในการอุปการะบุคคลในครอบครัวเป็นเหตุที่ทำให้ทายาทถูกกำจัดมิให้รับมรดก

ผู้เขียนเห็นว่า การใช้ความรุนแรงแก่บุคคลในครอบครัวและการละเลยหน้าที่ในการอุปการะบุคคลในครอบครัวถือว่าเป็นการกระทำที่ไม่สมควรต่อเจ้ามรดกเช่นกัน อีกทั้งในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา กฎหมายของหลายประเทศเริ่มแก้ไขเหตุกำจัดมิให้รับมรดกให้สอดคล้องกับแนวคิดความเป็นสถาบันครอบครัวมากขึ้น ดังนั้น หากนำเรื่องการใช้ความรุนแรงแก่บุคคลในครอบครัวและการละเลยหน้าที่ในการอุปการะบุคคลในครอบครัวมาบัญญัติเป็นเหตุกำจัดมิให้รับมรดกในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ของไทยจะช่วยให้มรดกตกทอดแก่ทายาทที่สมควรได้รับ