นโยบายต่างประเทศไทยในสงครามเย็น: กระบวนการ ปัจจัย และการปฏิบัติ

บทคัดย่อ

นโยบายต่างประเทศไทยในยุคสงครามเย็นถือเป็นหนึ่งในช่วงเวลาสำคัญของประวัติศาสตร์การต่างประเทศไทย บทความนี้เป็นความพยายามที่จะชี้ให้เห็นถึงกระบวนการนโยบายต่างประเทศว่ามีบุคคลและหน่วยงานใดเข้ามาเกี่ยวข้องและมี การจัดความสัมพันธ์กันอย่างไร ปัจจัยต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดนโยบาย รวมถึงการดำเนินนโยบายต่างประเทศของไทยตลอดช่วงเวลาแห่งความท้าทาย ผันผวน และมีพลวัตอย่างยิ่งของยุคสงครามเย็น ในช่วงเวลาดังกล่าว กระบวนการนโยบายต่างประเทศไทยอยู่ภายใต้ตัวแบบที่กองทัพมีบทบาทนำ ตัวแบบที่ข้าราชการ/เทคโนแครตมีบทบาทนำ และตัวแบบที่ผู้นำรัฐบาลพลเรือนมีบทบาทนำ โดยมีหลายปัจจัยที่ส่งผลต่อการกำหนดนโยบาย ในส่วนของการดำเนินนโยบาย จะเห็นได้ถึงการดำเนินตามทิศทางนโยบายของมหาอำนาจคือสหรัฐอเมริกาอย่างใกล้ชิด แต่เมื่อสภาพแวดล้อมภายนอกเปลี่ยนแปลงไปจากการลดบทบาทของสหรัฐฯ ในภูมิภาคและสถานการณ์ในอินโดจีน ก็เป็นจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญของนโยบายต่างประเทศไทย การทำความเข้าใจนโยบายต่างประเทศไทยในช่วงนี้ยังเป็นพื้นฐานสำคัญของการศึกษานโยบายและการต่างประเทศไทยจวบจนปัจจุบันอีกด้วย