อ่าน 1984 แล้ว รื้อถอน ท้าทาย การเมืองไทยในเชิงปรัชญา

บทคัดย่อ

ในโลกของวรรณกรรม การที่วรรณกรรมใดสักเรื่องจะได้รับการยอมรับทั้งในและนอกแวดวงวรรณกรรมว่าเป็น “งานคลาสสิค” หรือ “ถูกจัด” ว่าเป็นงานคลาสสิค มิใช่เรื่องที่เกิดขึ้นอย่างง่ายดาย โดยบังเอิญเพราะโชคช่วยหรือที่เรียกว่า “ฟลุ๊ค” แต่จะต้องเป็นงานที่ถูกรังสรรค์ขึ้นมาด้วยคุณค่า คือ มีบริบทหรือนัยสำคัญที่ก่อให้เกิดเป็นแรงผลักดันหรือกระทั่งบีบคั่นให้เกิดเป็นผลงาน ในส่วนของเนื้อหาสาระของงานก็จะต้องสะท้อน สะกิด หรือ กระแทกลงไปที่คุณค่าบางอย่างที่สำคัญที่วรรณกรรมนั้น ๆ ต้องการจะสื่ออันมาจากบริบทหรือนัยสำคัญที่เป็นความใคร่ในการก่อให้เกิดผลงาน และที่สำคัญเมื่อวรรณกรรมชิ้นนั้นถูกรังสรรค์จากนามธรรมของผู้รังสรรค์ผลงานสู่โลกความจริงภายนอก ผลงานดังกล่าวก็จะต้องสร้างแรงสั่นสะเทือนให้กับสังคมการเมือง ในการ “คิด ตั้งคำถาม วิพากษ์ รื้อถอน ท้าทาย” หรือจนกระทั่งเตลิดไปถึง “การประกอบสร้าง” สังคมการเมืองใหม่ ตามคุณค่าอุดมคติบางสิ่งบางอย่างที่วรรณกรรมต้องการนำเสนอ ในกรณีของวรรณกรรม 1984 ก็เช่นกัน ออเวลล์  ชี้ชวนให้คิดตั้งคำถามกับอำนาจในแง่มุมต่าง ๆ ทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรมเพื่อให้เห็นแต่ละโฉมหน้าของอำนาจและที่น่าสนใจคือความสัมพันธ์และการปะทะกันระหว่างอำนาจกับความจริง รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชนที่ไม่เคยมีความพอดีไม่ว่าจะเป็นความสัมพันธ์บนพื้นฐานของอะไรก็ตาม แต่สิ่งที่ดูจะเป็นแรงกระตุ้นความใคร่ในทางปัญญาให้กับ ออเวลล์ อย่างสำคัญก็คือ “กรอบคิดเรื่องอำนาจ” และ “ความสัมพันธ์ในเชิงอำนาจ” ในมิติที่มีลักษณะกลับหัวกลับหาง ซึ่งส่งผลให้ทุกค่ายทั้งที่ประกาศตัวว่าเป็น “เสรีประชาธิปไตย” และ “มิใช่เสรีประชาธิปไตย” ต่างก็ต้องหันกลับมาคิด ตั้งคำถาม วิพากษ์ รื้อถอน ท้าทาย สังคมการเมืองของตัวเองกันอย่างมโหฬาร ถึงแม้ 1984 จะกลายเป็นนิทานก่อนนอนของทุกค่ายการเมืองไปแล้วก็ตาม