เศรษฐศาสตร์การเมืองว่าด้วยการสะสมทุนเบื้องต้น: กรณีศึกษาการช่วงชิงที่ดินในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

บทความมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการช่วงชิงที่ดินในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร จังหวัดชลบุรี และเพื่อศึกษาผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจากกระบวนการช่วงชิงที่ดินในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร จังหวัดชลบุรี จากการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อกระบวนการช่วงชิงที่ดินในการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร จังหวัดชลบุรี ได้แก่ หนึ่ง อุดมการณ์การพัฒนาของรัฐไทย ที่สะท้อนให้เห็นผ่านการสถาปนาทางอำนาจและครอบงำสังคมไทยว่าด้วยการพัฒนาประเทศ ผ่านการขับเคลื่อนการพัฒนาอุตสาหกรรม นโยบายพัฒนาเศรษฐกิจพื้นที่ทางเศรษฐกิจ นโยบายนิคมอุตสาหกรรมร่วมดำเนินงานกับภาคเอกชน และนโยบายส่งเสริมการลงทุน สอง การสร้างเครือข่ายธุรกิจและการกระชับความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มทุนกับอำนาจรัฐ ผ่านการสร้างความสัมพันธ์อันดีกับบุคคล องค์กร และกลุ่มต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในธุรกิจการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมของนายวิกรม กรมดิษฐ์ รวมทั้งการแสวงหาผลประโยชน์จากเครือข่ายอำนาจรัฐผ่านข้าราชการและนักการเมือง และสาม การแตกตัวทางชนชั้นในสังคมชุมชนท้องถิ่น จากฐานเศรษฐกิจและสังคมของชุมชนที่อยู่บนฐานของเกษตรกรรมถูกทำลายหรือถูกลดความสำคัญลงไป ทำให้ชุมชนท้องถิ่นเกิดการคลายตัวและขาดความเป็นเอกภาพ จนนำมาสู่การแตกตัวทางชนชั้น ที่ทำให้ บจม. อมตะ คอร์ปอเรชั่น สามารถเข้าช่วงชิงและกว้านซื้อที่ดินในชุมชนท้องถิ่น ส่วนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจากกระบวนการช่วงชิงที่ดินในการพัฒนาอุตสาหกรรมอมตะนคร จังหวัดชลบุรีนั้น พบว่า มีผู้กระทำการหลัก ๆ ได้แก่ หนึ่ง กลไกรัฐ ในบทบาทของผู้สนับสนุนให้เกิดการช่วงชิงที่ดิน ผ่านนโยบายและการดำเนินการของหน่วยงานภาครัฐ สอง กลุ่มทุนข้ามชาติ เป็นผู้อยู่เบื้องหลังที่คอยผลักดันให้เกิดการลงทุนของผู้ประกอบการโรงงานอุตสาหกรรมจากต่างประเทศ ก่อให้เกิดความต้องการใช้ที่ดินเพื่อการนิคมอุตสาหกรรม สาม กลุ่มทุนชาติ เป็นผู้กระทำการหลักในการช่วงชิงที่ดินเพื่อการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร และสี่ กลุ่มทุนท้องถิ่น เป็นกลุ่มของผู้ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมอมตะนคร ที่มีปฏิกิริยาต่อการเข้ามาของนิคมอุตสาหกรรมทั้งการสนับสนุน การต่อรอง และการต่อต้าน