การพัฒนาการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ บริเวณป่าห้วยส้อ กรณีศึกษาชุมชนบ้านส้อและบ้านเด่นพัฒนา ตำบลเปือ อำเภอ เชียงกลาง จังหวัดน่าน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ลักษณะทางเศรษฐกิจและสังคมบางประการ 2) สภาพการจัดการการมีส่วนร่วม 3) ระดับการมีส่วนร่วมและปัญหาอุปสรรคในการมีส่วนร่วม และ 4) แนวทางการพัฒนาการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้บริเวณป่าห้วยส้อ ตำบลเปือ อำเภอ เชียงกลาง จังหวัดน่าน เป็นการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถามจากกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 190 ครัวเรือน โดยการสุ่มแบบมีระบบจากประชากรทั้งหมด 360 ครัวเรือน ในชุมชนบ้านส้อและบ้านเด่นพัฒนา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าร้อยละ และค่าเฉลี่ย ข้อมูลเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและประชุมกลุ่มย่อยจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่เลือกแบบเจาะจง จำนวน 6 คน และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษา พบว่า 1) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศชาย อายุ 55 ปีขึ้นไป เป็นหัวหน้าครัวเรือน การศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่า นับถือศาสนาพุทธ อาชีพเกษตรกร รายได้เฉลี่ย 3,000 – 6,000 บาทต่อเดือน เป็นสมาชิกกลุ่มรักษ์น้ำส้อ และไม่มีตำแหน่งทางสังคมในชุมชน 2) การจัดการการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้บริเวณป่าห้วยส้อ พบว่ามีองค์กรชุมชนร่วมกันจัดตั้งกลุ่มรักษ์น้ำส้อขึ้น เพื่อบริหารจัดการและร่วมกันจัดกิจกรรมด้านอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้อย่างต่อเนื่อง โดยสมาชิกมีส่วนร่วมในกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง 3) ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนในกิจกรรมการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ส่วนใหญ่อยู่ระดับมาก ปัญหาและอุปสรรคในการมีส่วนร่วม อยู่ในระดับน้อย และ 4) แนวทางการพัฒนาการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้บริเวณป่าห้วยส้อที่สำคัญได้แก่ 4.1) จัดโครงการอบรม ให้ความรู้ ความเข้าใจ และสร้างจิตสำนึกให้กับประชาชนในเรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ 4.2) จัดกิจกรรมรณรงค์ประชาสัมพันธ์ ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ 4.3) สนับสนุนให้ประชาชนเข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตรต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ 4.4) จัดกิจกรรมต่างๆ ให้ประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วมเพิ่มมากขึ้น และ 4.5) สนับสนุนให้หน่วยงานในท้องถิ่นให้ความสำคัญ และสนับสนุนให้เกิดกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้อย่างต่อเนื่อง
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธฺ์ของวารสารเกษตร มสธ.
ข้อความที่ปรากฎใน
เอกสารอ้างอิง
กรมป่าไม้. (2533). ป่าชุมชนในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กองจัดการที่ดินป่าสงวนแห่งชาติ.
กมลรัตน์ ศรีพลกรัง, ปัทมาภรณ์ เดชยาภิรมย์, กาญจนา รูปะวิเชตร์, วิภาวรรณ สินไชย, ชานิล กุรินทร์, ศิโรรัตน์ บินสะนิ, วรพล คหัฏฐา.(2560). รายงานการศึกษาโครงการป่าชุมชนบ้านนาข่า ตำบลนาข่า อำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม.โครงการอบรมหลักสูตร “นักบริหารระดับกลาง กระทรวงการคลัง รุ่นที่ 4/2560”. กรุงเทพฯ:กระทรวงการคลัง.
กาญจนา ทิพย์มาก. (2547). การมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรป่าไม้ของชุมชนมุสลิม กรณีศึกษา ตำบลกาลอ อำเภอรามัน จังหวัดยะลา. วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
กษินาจ หลิมสวัสดิ์. (2543). การมีส่วนร่วมของราษฎรในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้และการพึ่งพิงป่าชุมชน
โคกสะอาด ตำบลสะแกโพรง อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
กิตติศักดิ์ แก้ววารี. (2553). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการอนุรักษ์ป่าชุมชนเขาราวเทียนทอง จังหวัดชัยนาท. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
จารุตา แท่งทองทึบ. (2553). การพัฒนาการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของประชาชนตำบลคลองพา อำเภอท่าชนะ จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฎสุราษฎร์ธานี, สุราษฎร์ธานี.
จริยา รัมมนต์, และชัยวัฒน์ คงสม (2562) การสังเคราะห์งานวิจัยเกี่ยวกับแนวทางการจัดการป่าชุมชน : กรณีศึกษาป่าชุมชนในภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย. วารสารเกษตร มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 3(1):21.
ชโลมพร วรอนุวัฒนกุล. (2545). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ กรณีศึกษา ประชาชนในพื้นที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอชะอำ
จังหวัดเพชรบุรี. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
ชัยวัฒน์ คงสม (2552). ทรัพยากรป่าไม้ สิ่งแวดล้อมและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง. ใน ประมวลสาระชุดวิชากฎหมายเกี่ยวกับทรัพยากรป่าไม้และสิ่งแวดล้อม (หน่วยที่ 1, น. 1-24) นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ฐิติพงษ์ ศาสตร์แก้ว. (2560). ความสำเร็จของการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการป่าชุมชนในจังหวัดอุบลราชธานี. วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, นนทบุรี.
ณรงค์ศักดิ์ สาธิตศานนท์. (2550). การพัฒนาการมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนของประชาชนบ้านทุ่งมหา ตำบลปากคลอง อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยราชภัฎสุราษฎร์ธานี, สุราษฎร์ธานี.
ณัฐกานต์ ประกอบเที่ยง. (2552). การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของประชาชน ในพื้นที่ลุ่มน้ำปิง ตอนบนส่วนที่ 1 อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
พันธุ์พงษ์ คงเดชอดิศักดิ์. (2557). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ในเขตอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะช้าง จังหวัดตราด. วิทยานิพนธ์รัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต
มหาวิทยาลัยบูรพา, ชลบุรี.
ไพโรจน์ สุขสัมฤทธิ์. (2532). “การมีส่วนร่วมของประชาชน” ใน เอกสารประกอบการฝึกอบรมหลักสูตรการพัฒนาและส่งเสริมความร่วมมือด้านป่าไม้. กรมป่าไม้, กรุงเทพฯ.
ไพสุดา ตรีเดชี. (2546). การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าทุ่งสูง จังหวัดกระบี่. วิทยานิพนธ์วิทยา
ศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
มณฑล จำเริญพฤกษ์ และ นิตยา เมี้ยนมิตร. หน่วยที่ 3 รูปแบบการป่าไม้ชุมชน. ใน เอกสารการสอนชุดวิชาการป่าไม้ชุมชน หน่วยที่ 1-8. นนทบุรี: สาขาวิชาเกษตรศาสตร์และสหกรณ์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
มานะ บุณยานันต์. (2542). การมีส่วนร่วมของผู้นำชุมชนในการอนุรักษ์ป่าชุมชนซับจำปา อำเภอท่าหลวง จังหวัดลพบุรี. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
รักษ์กล้า สถานสุข. (2547). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของราษฎรที่อาศัยอยู่ที่โครงการพัฒนาห้วยแม่เพรียงตามพระราชดำริห้วยแม่เพรียง อำเภอแก่งกระจาน
จังหวัดเพชรบุรี. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
วาริณี เอี่ยมสวัสดิกุล และคณะ. (2562) การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อนำไปสู่การเป็นโรงเรียนส่งเสริมสุขภาพระดับเพชร: กรณีศึกษาโรงเรียนวัดสลักเหนือ จังหวัดนนทบุรี. รายงานการวิจัย มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, นนทบุรี.
วิชุดา ขวัญชุม. (2550). ภูมิปัญญาชาวบ้านด้านพืชสมุนไพรจากป่าห้วยส้อ ตำบลเปือ อำเภอเชียงกลาง
จังหวัดน่าน. สารนิพนธ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ปทุมธานี.
วิภาวรรณ มะลิวรรณ และคณะ. (2560). แนวทางส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการจัดการป่าชุมชนเขาขลุง ตำบลเขาขลุง อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี.วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 10(1),707-706. สืบค้นจาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/Veridian-E-Journal/article/view/87405/69047
สมหญิง สุนทรวงษ์. (2557). ป่าชุมชนกับสังคมไทย. กรุงเทพฯ: ศูนย์วนศาสตร์ชุมชนเพื่อคนกับป่า –RECOFTC.
สำนักจัดการที่ดินป่าไม้ กรมป่าไม้. (2563). โครงการจัดทำข้อมูลสภาพพื้นที่ป่าไม้ ปี พ.ศ. 2563.
กรุงเทพฯ: กรมป่าไม้.
อภิชาต ภัทรธรรม และ สุรศักดิ์ อนุสรณ์. (2553). การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของชาวเขาในพื้นที่หน่วยจัดการต้นน้ำน้ำสอด อำเภอทุ่งช้าง จังหวัดน่าน. วารสารวิทยาสารเกษตรศาสตร์ สาขาสังคมศาสตร์, 31 (3): 393-400
อุดมเพียร วงศ์ชัย. (2547). ปัจจัยทางเศรษฐกิจ-สังคมที่มีผลต่อการพึ่งพิงทรัพยากรป่าไม้และการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของชุมชนรายรอบป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่ต้ำและป่าแม่นาเรือ จังหวัดพะเยา. (วิทยานิพนธ์ปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์). มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.
สุบงกช จามิกร. (2526). การศึกษาปัญหาและทัศนคติของนิสิตปริญญาโท มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์เกี่ยวกับการเรียนการสอนและบริการอื่นๆ. วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต (การบริหารการศึกษา) กรุงเทพฯ.
เสน่ห์ จามริก และยศ สันตสมบัติ. (2536). ป่าชุมชนในประเทศไทย แนวทางการพัฒนา. กรุงเทพฯ สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา.