คำเมือง-ลาว ภาษาและวัฒนธรรมพี่น้อง

บทคัดย่อ

ท้องถิ่นภาคเหนือกับท้องถิ่นภาคอีสานมีความคล้ายคลึงกันทั้งทางด้านภาษาและวัฒนธรรม ทางด้านภาษานั้นพบว่ามีเสียงพยัญชนะบางเสียงใช้ร่วมกัน คือจะไม่มีเสียง /ช/ กับ /ร/ แต่จะออกเสียงเป็น /จ หรือ /ซ/ แทน/ช/ และออกเสียง /ฮ/แทน/ร/ ทั้งสองถิ่นไม่มีเสียงพยัญชนะควบกล้ำบางเสียงเหมือนกับภาษากลาง และคำบางคำในภาษาถิ่นเหนือกับภาษาถิ่นอีสานมีความหมายเหมือนกันหรือสามารถใช้แทนกันได้ และมีเสียงวรรณยุกต์จำนวน6 หน่วยเสียงเท่ากัน ทางด้านวัฒนธรรมประเพณีนั้นก็มีความใกล้เคียงกันคือ ทั้งสองท้องถิ่นมีพิธีเรียกขวัญซึ่งภาคเหนือเรียกว่า “สู่ขวัญ” ส่วนภาคอีสานเรียกว่า “สูดขวัญ” โดยพิธีนี้มีความเชื่อพื้นฐานเดียวกันคือให้ความสำคัญกับ “ขวัญ” ที่อยู่ติดตัวคนมาตั้งแต่เกิด ดังนั้นลักษณะของพิธีกรรมจึงคล้ายคลึงกัน นอกจากนี้ยังมีประเพณีที่เหมือนกันอีกประเพณีหนึ่งคือประเพณีเกี้ยวพาราสีของหนุ่มสาวที่ภาคเหนือเรียกว่า “อู้บ่าวอู้สาว” ส่วนภาคอีสานเรียกว่า “ผญาเกี้ยว” ซึ่งเป็นประเพณีที่แสดงถึงภูมิปัญญาในการใช้ภาษาโต้ตอบกันระหว่างชายหญิง แต่สิ่งที่สอดแทรกในประเพณีนี้คือมาตรการที่ต้องการให้หนุ่มสาวประพฤติอยู่ในกรอบของสังคม หากผู้ใดสัมผัสล่วงเกินกันจะถูกบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้วลงโทษ จะเห็นว่าสองภูมิภาคมีความคล้ายคลึงทางด้านภาษาและวัฒนธรรมจนแยกกันไม่ออกกลายเป็นภาษาพี่น้องและวัฒนธรรมพี่น้องที่สามารถสื่อสารกันได้อย่างเข้าใจโดยถ่องแท้โดยไม่ต้องคาดเดา